Ngôi điện này được một nhà tu là di dân Quảng Đông Trung Quốc xây dựng đã hơn trăm năm nay. Và có lẽ để "nhập hộ khẩu" vào giáo hội Phật giáo Việt Nam, điện Ngọc Hoàng phải dung nạp thêm tục danh là chùa Phước Hải từ 1984.
Điện Ngọc Hoàng vốn thờ Trời. Trời đứng trên cả Phật trong trật tự cổ điển Á Đông: Thiên - Địa - Thánh - Thần hay Trời - Phật - Thánh - Thần. Khi Thiên chúa giáo nhập Việt, họ đặt Trời cạnh Chúa để làm rõ nghĩa đấng tạo hóa toàn năng: Chúa Trời. Không ít ý kiến cho rằng Thiên chúa, Tin lành, Hồi giáo và Do thái giáo thực ra thờ cùng một Chúa.
Loài người vốn hữu thần, đạo thờ mặt trời là tôn giáo nguyên thủy của họ. Trời nghĩa bóng là đấng tạo hóa, trong khi nghĩa đen - mặt trời - cũng chính là tạo hóa bởi sự sống trên trái đất này hoàn toàn phụ thuộc vào năng lượng từ mặt trời.
Tục tế Trời - Đất có từ thời Phục Hy Trung Hoa hay hình ảnh mặt trời trên trống đồng Đông Sơn đều độc lập phản ánh tôn giáo. Vua chúa Việt hay Hoa vốn tự nhận mình là Thiên tử - con trời. Triều đình phong kiến hằng năm vẫn tổ chức tế trời ở đàn Nam Giao, trong khi dân thường đốt hương ở bàn thiên mỗi ngày khi mặt trời sắp lặn. Với ngôn ngữ Việt Nam, trời luôn là đấng tối cao, con tạo xoay vần.
 Thăm khu di tích Nhà sàn Bác Hồ, Tổng thống Obama thả thức ăn cho cá - Ảnh: Trường Sơn |
Đến thăm Điện thờ trời đang ẩn danh dưới một mái chùa, phải chăng ngài Obama không tin Việt Nam là một đất nước vô thần, ít nhất là từ nền tảng văn hóa của nó?
Thực tế, khi khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, tiền thân của CHXHCN Việt Nam ngày nay, chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã trịnh trọng nhắc đến tạo hóa - bằng cách trích dẫn Tuyên ngôn độc lập Mỹ: "Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc".
Như vậy "chùa Tàu" trên con đường kinh lý của ngài Obama chỉ là một sự ngẫu nhiên, vượt trên phân loại thiển cận Tây - Tàu - Ta là hình dung chung của con người năm châu về một đấng tạo hóa toàn năng duy nhất. Hơn nữa chùa Việt hiện nay chủ yếu thờ Phật, thỉnh thoảng thờ thêm Bác Hồ, chứ rất khó tìm nơi nào còn thờ Ngọc Hoàng như ngôi điện ở Đa Kao.
Tôi tin Obama là vị tổng thống tế nhị bậc nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Với đại chúng Việt Nam, ông tránh những cụm từ trừu tượng và dễ bị vặn vẹo đôi co như "tự do tôn giáo" hay "tự do ngôn luận". Chọn biểu tượng đạo trời đi kèm lời cảnh báo đạo trời dường như đã mai một khỏi những gì thuần Việt nhất, ít ra là giữa lòng Sài Gòn, ông muốn nhắn nhủ gì thì chúng ta đã rõ.
Đã qua rồi cái thời người Mỹ nghĩ mình vâng mệnh Chúa "thế thiên hành đạo" và không ít người Việt kết tội đó là thói "sen đầm quốc tế". Nước Mỹ hôm nay mà đại diện là Tổng thống Obama đang chuẩn bị vừa cầu nguyện Trời của người Việt và Chúa của người Mỹ, tuy hai mà một, phù hộ cho hòa bình, phát triển và thịnh vượng giữa hai dân tộc.
Bình luận