Bão từ ảnh hưởng tới người bệnh tim

TS Lê Huy Minh cho biết: Bão từ đã xảy ra từ cuối đêm rạng sáng 4-8. Tuy nhiên, đây là cơn bão nhỏ, cường độ chỉ khoảng 100 nT (nano Tesla - đơn vị đo từ trường). 

* Thưa ông, ảnh hưởng của cơn bão từ vừa qua tới trái đất và VN nói chung như thế nào?

- TS Lê Huy Minh: Bão từ ảnh hưởng tới toàn cầu vì phạm vi của nó ảnh hưởng từ mặt trời. Ở đâu cũng có thể thấy bão từ. Trên trái đất, ở bất kỳ vị trí nào cũng cảm nhận được bão từ.
 
Cường độ của cơn bão vừa qua nếu đạt tới  400-500 nT mới đáng lo. Còn với cường độ nhỏ thì khó xác định được  tác động sức khỏe. Tất nhiên, các thiết bị công nghệ hiện đại chắc chắn bị ảnh hưởng.
 
* Cơn bão từ xảy ra vào rạng sáng 4-8, ảnh hưởng thế nào tới sức khỏe con người?

TS Lê Huy Minh

- Thống kê trên thế giới, thời gian bão từ xảy ra thì số người mắc bệnh tim mạch vào bệnh viện nhiều hơn, tình trạng phải cấp cứu nhiều hơn. Người ta cho rằng bão từ có thể ảnh hưởng tới những người mắc bệnh tim mạch. Còn các bệnh khác hiện chưa có thống kê. Cơ chế ảnh hưởng bão từ như thế nào tới người bệnh tim mạch cũng chưa có nghiên cứu rõ.
 
Còn người bình thường thì sự thay đổi thời tiết cũng có thể cảm nhận được. Tuy nhiên, nó phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe. Đôi khi người khỏe bình thường không cảm thấy gì nhưng còn người yếu lại cảm nhận được.
 
Ở VN cũng sẽ chịu ảnh hưởng của bão từ, tuy nhiên, TPHCM, Cà Mau gần xích đạo nên sẽ bị ảnh hưởng nặng hơn các khu vực phía Bắc.
 
* Đặt tình huống nếu bão từ ở cường độ lớn thì có cách nào phòng chống?
 
- Trong vật lý, người ta áp dụng phương pháp lưới hợp kim, cho thiết bị vào bên trong, khi có bão từ không làm thay đổi từ trường. Về nguyên lý, trong công nghệ chế tạo vệ tinh, người ta cũng áp dụng phương pháp này. Tuy nhiên, cách này chỉ áp dụng trong phạm vi hẹp, với máy móc hoặc một số người nhất định chứ không áp dụng rộng rãi được.
 
* Hoạt động của bão từ có đặc điểm như thế nào? Trong tương lai, có còn cơn bão nào ở mức nguy hiểm?
 
- Vào những năm mặt trời hoạt động mạnh, bão từ thường có cường độ lớn. Trên thế giới từng có cơn bão lớn tới 550 nT. Năm nay, chưa phải năm mặt trời hoạt động mạnh. Theo chu kỳ năm 2001 và 2013 sẽ là năm hoạt động cực đại của mặt trời. Năm 2009 là năm hoạt động cực tiểu của mặt trời. Vì vậy, từ nay hoạt động của mặt trời cũng bắt đầu tăng lên và các cơn bão từ cũng hoạt động với cường độ mạnh hơn, số lượng nhiều hơn. 
 
NASA có thể dự báo vài ngày vì có vệ tinh liên tục chụp ảnh hoạt động của mặt trời. Khi có hiện tượng bùng nổ trên mặt trời là người ta quan sát được ngay. Ngoài ra, còn một vệ tinh nữa, quay cách trái đất khoảng 1,5 tỉ km có thể dự báo được bão từ 20-30 phút, phụ thuộc vào tốc độ của các dòng hạt đi qua tầm kiểm soát của vệ tinh đó. 

Ánh sáng phương Bắc trên bầu trời Công viên quốc gia Denali, Alaska (Mỹ) ngày 3-9-2006. Ảnh: AP

* Đã có đánh giá nào về tác động của trận bão từ rạng sáng 4-8?
 
- Khi xảy ra bão từ, có lĩnh vực ảnh hưởng ít, có lĩnh vực ảnh hưởng nhiều. Những nơi ảnh hưởng nặng nề nhất thường là các thiết bị có  công nghệ hiện đại, đặc biệt là vệ tinh trái đất, bởi nó tác động mạnh tới điện lý của vệ tinh tới trái đất. 
 
* Như vậy, vệ tinh VINASAT-1 của VN cũng bị ảnh  hưởng, thưa ông?
 
- Chắc chắn là sẽ có ảnh hưởng vì VINASAT-1 cũng là thiết bị công nghệ hiện đại. Tuy nhiên, chưa có thống kê về tác hại này và VINASAT-1 cũng không có thông báo với bên Viện Vật lý địa cầu nên chúng tôi chưa đưa ra được đánh giá.

Trái đất đối mặt với trận “sóng thần vũ trụ” Trái đất đang đối mặt với một trận “sóng thần vũ trụ” khi hàng tấn plasma từ một vụ nổ lớn trên bề mặt mặt trời đi về hướng hành tinh này. Hãng tin AP dẫn lời các nhà khoa học cho biết vụ nổ trên bề mặt mặt trời xảy ra vào sáng 1-8 (giờ Mỹ), bắn ra một bức tường nguyên tử ion hóa về phía trái đất. Dự kiến nó sẽ tạo ra một cơn bão từ và một màn trình diễn ánh sáng ngoạn mục trên bầu trời, đồng thời có thể đe dọa đến các vệ tinh trên quỹ đạo. Ông Leon Golub, một chuyên gia tại Trung tâm Vật lý học thiên thể Harvard-Smithsonian (Mỹ), nhận định: “Sự phun trào này nhằm thẳng vào chúng ta và dự kiến sẽ đến trái đất vào đầu ngày 4-8 (giờ Mỹ)”. Ông Golub cũng cho rằng cơn bão từ sẽ không gây ra mối đe dọa về sức khỏe do bầu khí quyển đã hấp thu gần hết phóng xạ phát ra từ vụ nổ trên bề mặt mặt trời, trong lúc từ trường trái đất làm chệch hướng bất kỳ hạt từ tính nào được sản sinh ra.

Người bệnh tim mạch, áp huyết cao cần có người thân bên cạnh Theo GS-TS Nguyễn Lân Việt, Viện trưởng Viện Tim mạch quốc gia, những người bình thường sẽ không thể cảm nhận được bão từ. Chỉ những người mẫn cảm với từ trường (người bị các bệnh thần kinh và tim mạch) có thể có một vài cảm giác đặc biệt như mệt mỏi, đau nhức xương, bồn chồn, tim đập mạnh, làm việc kém hiệu quả... Những người già, bệnh nặng khi bị tác động của bão từ với cường độ mạnh có thể bị nhồi máu cơ tim, tăng huyết áp, trụy mạch... Bởi lẽ hoạt động điện học của tim mất ổn định khi điện từ trường thay đổi đã làm nguy cơ xuất hiện các rối loạn nhịp tim nhiều hơn. Điều này có thể dẫn đến tử vong hoặc gây tai biến mạch máu não. Các nhà y học quốc tế chỉ ra rằng vào thời điểm xảy ra bão từ, số người mắc bệnh tim mạch và thần kinh tăng 30%-40%, số người tử vong cũng cao hơn những ngày bình thường. Ở một số nơi trên thế giới khi có bão từ xảy ra, những người điều trị trong bệnh viện liên quan tới bệnh tim mạch và thần kinh được đưa vào một cái lồng xung quanh là sắt có tác dụng ngăn cản biến thiên. Mặc dù VN chưa có nghiên cứu nào về ảnh hưởng của bão từ đến sức khỏe nhưng giới chuyên môn khuyến cáo tốt nhất là trong thời điểm bão từ hoạt động mạnh, người bị bệnh tim mạch, huyết áp cao cần được nghỉ ngơi trong nhà có nhiều khung sắt thép để giảm thiểu tác động của bão từ. Vì thế, vào những ngày được dự báo có bão từ xuất hiện, người bệnh nên tránh hoạt động nhiều ngoài trời, nhất là với đối tượng đã được cấy máy tạo nhịp tim vĩnh viễn. Các bác sĩ cũng khuyến cáo trong thời gian xảy ra bão từ, bệnh nhân tim mạch, thần kinh, áp huyết cao cần có người luôn ở bên cạnh để có thể cấp cứu kịp thời.

Theo Người Lao Động