Cân nhắc khi xin nghỉ hưu trước năm 2018

Lương hưu tùy thuộc nhiều yếu tố

Theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014, người lao động về hưu trước năm 2018 sẽ được tính lương hưu theo bình quân 5 năm cuối, vì vậy mức lương sẽ cao hơn so với về hưu giai đoạn từ sau 1.1.2018. Theo đó, người lao động về hưu trước ngày 1.1.2018, đồng thời đáp ứng các điều kiện là tham gia BHXH 15 năm, đủ điều kiện về hưu sẽ được tính lương hưu bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH. Sau đó, cứ thêm một năm đóng BHXH thì lại được tính thêm 2% với nam và 3% với nữ. Mức hưởng tối đa bằng 75% tiền lương tháng đóng BHXH.

Theo một chuyên gia về chính sách BHXH, với cách tính mới từ 1.1.2018, lương hưu của người lao động sẽ bị giảm ít nhiều, nhất là lao động khu vực tư nhân, tuy nhiên không phải ai nghỉ hưu trước năm 2018 đều có lợi hơn so với người nghỉ hưu từ 2018 trở đi. Bởi lương hưu phụ thuộc nhiều yếu tố như tỷ lệ hưởng, tiền lương đóng BHXH bình quân, thời điểm hưởng, thời gian hưởng lương hưu...

Luật BHXH năm 2014 đã quy định tăng tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc nên lương hưu sẽ cao hơn. Cụ thể, từ 1.1.2016 đến hết năm 2017, mức đóng dựa trên lương cộng phụ cấp ghi trong hợp đồng lao động. Từ 1.1.2018 trở đi, mức đóng dựa trên lương cùng phụ cấp và các khoản bổ sung theo quy định của pháp luật lao động. 

Phụ cấp được xác định là các khoản cố định, ít biến động, gồm tiền để bù đắp điều kiện lao động, tính chất phức tạp công việc, điều kiện sinh hoạt, mức độ thu hút lao động mà lương thỏa thuận trong hợp đồng chưa tính đến hoặc tính chưa đầy đủ. Hằng tháng, người lao động đóng 8%, còn lại 18% sẽ do người sử dụng lao động đóng, tổng cộng 26% đóng vào quỹ BHXH.

Cách tính mới

Theo Luật BHXH năm 2014, quy định cách tính tỷ lệ phần trăm hưởng lương hưu từ ngày 1.1.2018 trở đi tác động đến cả lao động nam và lao động nữ theo hướng quy định tăng dần theo lộ trình số năm đóng BHXH từ đủ 15 năm đến đủ 20 năm để đạt tỷ lệ 45% và tăng số năm đóng BHXH tương ứng để đạt tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa (75%) đối với lao động nam từ đủ 30 năm lên đủ 35 năm, đối với lao động nữ từ đủ 25 năm lên đủ 30 năm. 

Cùng với đó, quy định về độ tuổi nghỉ hưu sớm cũng theo hướng tăng dần theo lộ trình từ năm 2016 mỗi năm thêm 1 tuổi cho đến khi nam đủ 55 tuổi, nữ đủ 50 tuổi mà bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên mới đủ điều kiện nghỉ hưu trước tuổi; quy định tăng tỷ lệ suy giảm khả năng lao động từ 61% lên 81% đối với lao động nam đủ 50 tuổi, lao động nữ đủ 45 tuổi nếu có từ đủ 20 năm đóng BHXH trở lên; quy định tăng tỷ lệ giảm trừ đối với mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi từ 1% lên 2% đối với mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi.

Nhiều ý kiến đánh giá kể từ ngày 1.1.2018 trở đi, cách tính tỷ lệ phần trăm hưởng lương hưu có thay đổi so với nghỉ hưu trước năm 2018 nhưng chỉ tác động trực tiếp đến một số nhóm đối tượng mà không ảnh hưởng tới tất cả đối tượng hưởng lương hưu từ năm 2018 trở đi.

Đối với lao động nữ nghỉ hưu từ ngày 1.1.2018 trở đi, Luật BHXH năm 2014 quy định cách tính tỷ lệ phần trăm hưởng lương hưu như sau: Đủ 15 năm đóng BHXH bằng 45%, sau đó cứ mỗi năm đóng BHXH được tính bằng 2%, tối đa không quá 75%. Như vậy, để đạt tỷ lệ 75% lương hưu, lao động nữ phải có đủ 30 năm đóng BHXH (nghỉ hưu trước năm 2018, lao động nữ có đủ 25 năm đóng BHXH được hưởng tỷ lệ 75%), những lao động nữ nghỉ hưu từ ngày 1.1.2018 trở đi mà chưa đủ 30 năm đóng BHXH thì tỷ lệ hưởng lương hưu không đạt mức 75%.

Lao động nam nghỉ hưu từ ngày 1.1.2018 trở đi thì cách tính tỷ lệ hưởng lương hưu như sau: Năm 2018: quy định đủ 16 năm đóng BHXH bằng 45% sau đó cứ thêm mỗi năm đóng BHXH được tính thêm 2%, tối đa không quá 75% (đủ 31 năm đóng BHXH tỷ lệ hưởng lương hưu bằng 75%). Năm 2019:  quy định đủ 17 năm đóng BHXH bằng 45% sau đó cứ thêm mỗi năm đóng BHXH được tính thêm 2%, tối đa không quá 75% (đủ 32 năm đóng BHXH tỷ lệ hưởng lương hưu bằng 75%). Năm 2020: quy định đủ 18 năm đóng BHXH bằng 45% sau đó cứ thêm mỗi năm đóng BHXH được tính thêm 2%, tối đa không quá 75% (đủ 33 năm đóng BHXH tỷ lệ hưởng lương hưu bằng 75%); Năm 2021: quy định đủ 19 năm đóng BHXH bằng 45% sau đó cứ thêm mỗi năm đóng BHXH được tính thêm 2%, tối đa không quá 75% (đủ 34 năm đóng BHXH tỷ lệ hưởng lương hưu bằng 75%). Từ năm 2022 trở đi, quy định đủ 20 năm đóng BHXH bằng 45%, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng BHXH được tính thêm 2%, tối đa không quá 75% (đủ 35 năm đóng BHXH tỷ lệ hưởng lương hưu bằng 75%).

Cũng theo quy định của Luật BHXH năm 2014, trường hợp nghỉ hưu mà chưa đủ tuổi đời thì còn phải giảm trừ tỷ lệ phần trăm do nghỉ hưu trước tuổi (mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi trừ 2%). Nếu tiếp tục đóng BHXH thì mỗi năm đóng BHXH sẽ được tính thêm 2%. Như vậy, có thể thấy tỷ lệ phần trăm lương hưu sẽ thấp khi nghỉ hưu sớm và càng thấp hơn nếu thời gian đóng BHXH không nhiều. Một chuyên gia đưa ra ví dụ, một lao động nam đủ điều kiện nghỉ hưu năm 2017 do suy giảm sức khỏe (nam 52 tuổi, suy giảm sức khỏe 61%), có thời gian đóng BHXH 20 năm (mức thấp nhất đủ điều kiện hưởng lương hưu) thì tỷ lệ phần trăm lương hưu chỉ là 39%.

Cân nhắc trước khi quyết định

Bà Nguyễn Thị Khoa, Trưởng phòng Chế độ BHXH - BHXH tỉnh Đắk Lắk, cho biết từ khi Luật BHXH năm 2014 được ban hành, cơ quan BHXH tỉnh cùng các đơn vị liên quan như Liên đoàn Lao động, Sở LĐ-TB XH tỉnh Đắk Lắk đã tổ chức tuyên truyền, phổ biến luật đến người lao động ở nhiều đơn vị, doanh nghiệp, địa phương trong tỉnh. Tuy nhiên, vì nhiều lý do không phải tất cả người lao động, cán bộ, công chức, viên chức đều nắm bắt đầy đủ các quy định của luật này, đặc biệt là các chế độ, chính sách về hưu trí. Theo bà Khoa, quy định mới về chế độ hưu trí theo Luật BHXH năm 2014 có tác động đến một số đối tượng, đặc biệt người nghỉ hưu trước tuổi từ năm 2018 trở đi sẽ ảnh hưởng nhiều đến mức lương hưu. Do đó, người lao động cần đối chiếu với trường hợp cụ thể của mình để xem xét, quyết định phù hợp.

“Theo quy định mới, người lao động hết tuổi lao động có 10 năm đóng BHXH bắt buộc thì được đóng BHXH một lần cho những năm còn thiếu để nghỉ hưu. Nếu là lao động chưa đủ tuổi nghỉ hưu thì có thể liên hệ cơ quan BHXH để tham gia BHXH tự nguyện với các phương thức đóng được quy định theo Điều 87 của Luật BHXH”, bà Khoa cho biết.