Điều đáng nói là các bên liên quan đều đã lên tiếng giải thích, thậm chí “tố” nhau, nhưng câu hỏi quan trọng nhất thì lại bị “lờ” đi một cách cố ý.
Vậy đâu là câu hỏi quan trọng nhất? Đó là tại sao hải quan lại mở đăng ký tờ khai lúc 0 giờ ngày chủ nhật (12.4) khiến một loạt doanh nghiệp (DN) có gạo nằm sẵn ngoài cảng bị loại thẳng tay do không biết để kịp đăng ký. Tại sao gọi đây là câu hỏi quan trọng nhất? Bởi vì mọi khúc mắc, bức xúc nằm ở chỗ này.
Chúng ta đều biết, trước đó, để đảm bảo an ninh lương thực trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, Chính phủ đã tạm ngưng xuất khẩu gạo. Sau nửa tháng, việc này được nối lại với hạn ngạch 400.000 tấn trong tháng 4, tính từ ngày 11.4.
Ngay khi nhận thông tin, dù là thứ bảy (11.4), hầu hết DN đều “canh” để chạy đua mở tờ khai. Điều này cũng dễ hiểu, với hàng vạn tấn gạo nằm ngoài cảng cùng hàng loạt chi phí oằn lưng, DN nào mà chẳng mong chờ giây phút mở tờ khai để có cơ hội giải phóng hàng? Thế nhưng, suốt ngày hôm đó, hệ thống của hải quan không mở, cũng không có thông báo bao giờ mở. Rồi đùng một cái, chọn đúng lúc nửa đêm chủ nhật, hệ thống bất ngờ mở cho đăng ký, một loạt DN bị “nốc ao” ngay khi đang ngủ. Cách hành xử này khiến họ bị sốc nặng.
Thế nhưng, lãnh đạo hải quan lại không trả lời được vì sao đơn vị này không thông báo cho DN biết giờ mở đăng ký tờ khai? Vì sao lại mở lúc nửa đêm, giờ mà đa số người dân, DN đều đã đi ngủ? Thay vào đó lại tập trung vào giải thích những điều chẳng ăn nhập gì như hệ thống “thông quan điện tử hoàn toàn tự động, không có sự can thiệp chủ quan của con người”; rồi lại tố nhiều DN “xù” hợp đồng cung cấp gạo dự trữ quốc gia sau khi thấy giá xuất khẩu gạo và nhu cầu thế giới tăng cao; rồi lại kiến nghị Bộ Công thương đấu giá thay vì phân bổ hạn ngạch...
Ô hay, thế thông quan tự động không phải cũng do con người điều khiển, chọn hay hẹn giờ đóng - mở hay sao? Tại sao lại có một số DN biết để mở tờ khai vào nửa đêm gà gáy, vào sáng sớm tinh mơ? Nếu không làm rõ được những câu hỏi này, dư luận hoàn toàn có quyền đặt câu hỏi về lợi ích nhóm trong việc xuất khẩu gạo hiện nay?
Chúng ta đều biết, xuất khẩu gạo trong bối cảnh hiện nay không chỉ là vấn đề quyền lợi của DN, người dân mà còn là an ninh lương thực quốc gia.
Đó là lý do, Chính phủ phải cân nhắc rất kỹ chuyện dừng, rồi mở lại nhưng có hạn ngạch để vừa cân đối cung - cầu trong nước, vừa theo dõi diễn biến dịch bệnh, vừa quan sát động thái của các nước. Chuyện này cũng gây rất nhiều tranh cãi với quan điểm trái chiều.
Thế nhưng, cũng phải thừa nhận, trong “thời chiến”, khó có một giải pháp hoàn hảo cho tất cả. Ở một thời điểm nhất định nào đó, một đối tượng có thể phải chịu thiệt thòi hơn một chút, vì lợi ích chung. Nên yếu tố công khai, minh bạch phải được đặt lên hàng đầu để tạo lòng tin với người dân, doanh nghiệp...
Vì vậy, phải có câu trả lời rõ ràng cho những bất thường trong cách hành xử của hải quan trong việc nối lại xuất khẩu gạo để trả lại sự công bằng cho người dân, DN và sự bình đẳng trên thị trường xuất khẩu gạo đang rối hiện nay.
Bình luận (0)