Ở thời nhà Trần (1225 - 1400), những loài thủy tộc đời thường như tôm sông, cua đồng, cá thòi lòi (bống cạn)… là đề tài thiên nhiên thú vị được nghệ nhân đưa vào gốm, định hình một phong cách trang trí gốm độc đáo, đầy nghệ thuật.

Tôi không phải là người sành về các món chay, nhưng qua những lần dẫn khách ăn kiêng, ăn chay đi du khảo ẩm thực Việt, tôi chợt ngộ ra cả thế hệ cha mẹ, thế hệ mình từng có thời gần như ăn chay quá nửa đời người mà chẳng ai nhận ra.

TS Vũ Thế Long là nhà nghiên cứu và giảng dạy về khảo cổ, lịch sử văn hóa - xã hội.

Mắm cua nồng nã có thể gây khó chịu với những ai lần đầu gặp. Nhưng khi thưởng thức, hương vị đặc trưng ấy cứ vấn vương trong lòng.

Bữa cơm có món cua đồng xào sả ớt làm tôi chợt nhớ ngày đông xa. Ngày ấy, tôi cùng nhóm bạn chung xóm lùa bò ra đồng sau buổi đến trường.

Trong thời gian nghỉ học để phòng dịch Covid-19, nhiều trẻ ở xã Cẩm Quan, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh đã tranh thủ ban đêm theo chân bố mẹ ra đồng bắt cua kiếm thêm thu nhập phụ giúp gia đình.

Cua đồng biến tấu thành 6 món ngon hấp dẫn, phổ biến nhất là: cua rang me, cua non xốt me, cua hấp cách thủy, cua nướng, cua non tẩm ướp chiên giòn, càng cua rang me. 

Thông lệ thì "tháng 7 nước nhảy khỏi bờ”, còn bây giờ nước vẫn... giậm chân tại chỗ. Lũ không chịu về kéo theo nhiều nỗi lo cho người miền Tây vì đồng ruộng không có phù sa, cá tôm giảm sút, sạt lở phức tạp hơn…

Cua đồng giờ không còn nhiều như thuở trước, thỉnh thoảng hiện diện tại những phiên chợ làng quê. Ký ức chiều mưa lội ruộng bắt cua chợt ùa về.

Chỉ bán buổi sáng, quán bánh canh cua đồng bột gạo trên đường Bùi Đình Túy (TP.HCM) khiến thực khách không khỏi bất ngờ bởi hóa ra món ăn này là đặc sản miền Tây, chứ không phải miền Trung như cứ tưởng lâu nay.

Tôi nghe lòng mình rộn ràng khi nhận được điện thoại của má: “Về đến đâu rồi con, hôm nay ba bắt được cua đồng, má đã nấu xong món canh cua khoai sọ rồi đó”.