Vậy làm sao để phân biệt hà thủ ô thật, giả? Các lương y lão làng, các nhà sưu tập, săn tìm dược thảo lâu năm khẳng định việc phân biệt hà thủ ô không khó, có thể tổng hợp lại bằng các kinh nghiệm dưới đây:
Hà thủ ô giả: Gồm bạch thủ ô, tam thất căn, bìm bìm thảo: rễ cũng to, dài nhưng thực sự là rễ (không phải củ như hà thủ ô thật, màu đen tuyền, ruột củ màu xá xị, vị nhẫn, mùi hăng hắc). Thân dây leo, bò trên mặt đất hoặc rào dậu, cây cao như cây chùm gửi. Hà thủ ô giả (hay đồng dạng) màu trắng ngà, xắt lát mỏng sẽ nhanh chóng chuyển xanh tái như bị mốc khi phơi nắng, sao khử thổ. Hà thủ ô giả thơm nhẹ (không hăng hắc), vị nhẫn chát, nhiều mủ trắng đục khi vò lá, không có hoạt tính dược mà uống nhiều phát sinh ngứa, nóng người, khô họng.
Củ môn nâu rất giống hà thủ ô đỏ, lá dày 2mm, lớn từ 5-6cm, dây màu tím than, rễ cũng là củ màu rượu vang như mặt trái lá mơ tâm thất (lá thúi địt dùng kèm thịt cầy), xắt lát dễ vỡ, phơi nắng bị co bóp, cong và xì. Vị rất chát và dễ ngộ độc, uống nhiều làm tê lưỡi, nấu nước gội da đầu dễ bỏng dộp, uống vào hại can, tỳ, mật, lây truyền hại viêm phế quản, loét bao tử.
Hà thủ ô thật củ dài 0,8-12cm, to tròn như củ khoai lang dương ngọc, màu tím than, da sần sùi, lồi lõm; ruột cứng, phải dùng dao cắt nhưng khó hơn củ nấu chín (do lõi củ cứng như gỗ lâu năm) dù nó thuộc dạng bột đặc. Muốn chế biến hà thủ ô phải ngâm vào nước vo gạo 24 giờ, rửa sạch, vớt ra để khô. Nấu với đậu đen, tùy trọng lượng sử dụng từ 1-2,5 lít nước. Sôi 20 phút, vớt xác nấu lần 2 với 1 lít nước.
Đến lần 3, xắt hà thủ ô thành lát, sao khử thổ hoặc phơi khô, để dành dùng lâu ngày. Nhờ nước đậu đen tác động nên hà thủ ô tiết hoạt chất antyocyanidin giúp đen tóc, chống bạc. Ngoài ra còn chữa trị viêm loét bao tử, đau lưng, suy nhược cơ thể, bổ gan, thận, lòi dom, nhất là phụ nữ khí hư, xuất huyết, biến chứng sa tử cung, uống hà thủ ô với câu kỷ tử và đậu đen sẽ hiệu ứng cấp kỳ.
Đông y sĩ Kiều Bá Long
Bình luận (0)