Hồ sơ Ty Khí tượng đảo Hoàng Sa

Gần đây nhất, ngày 29.7.2010, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế đã bàn giao cho Bộ Ngoại giao bộ hồ sơ được mang tên "Ty Khí tượng đảo Hoàng Sa 1955", do Chi cục Văn thư lưu trữ tỉnh Thừa Thiên-Huế tìm thấy trong kho lưu trữ lịch sử III (hồ sơ tiếp quản từ chế độ cũ trước năm 1975) của chi cục.

Nguồn gốc tài liệu

Ông Nguyễn Tất Thắng, Chi cục trưởng Chi cục Văn thư lưu trữ tỉnh Thừa Thiên - Huế, cho biết bộ hồ sơ này nguyên nằm trong Mục lục hồ sơ của Ty Kiến thiết (chế độ cũ), lưu trữ những tài liệu trong giai đoạn từ 1897 - 1960, được Nhà nước cách mạng tiếp quản sau ngày giải phóng, thống nhất đất nước năm 1975. Bộ hồ sơ được Phòng Lưu trữ tỉnh Bình Trị Thiên (cũ) lập danh mục lưu trữ ngày 15.7.1984, để thống kê thường xuyên tài liệu trong kho lưu trữ. Trong quá trình quản lý và sử dụng danh mục hồ sơ của chi cục, ông Thắng đã tìm thấy bộ hồ sơ này. "Nhận thức ý nghĩa quan trọng và giá trị của tài liệu về mặt lịch sử, liên quan đến chủ quyền của VN đối với quần đảo Hoàng Sa, tôi đã tiến hành khai thác tư liệu, báo cáo với UBND tỉnh, Sở Nội vụ để xin ý kiến chỉ đạo về việc bàn giao tài liệu phục vụ công tác đấu tranh, bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc", ông Thắng nói.

Đây là một hồ sơ gốc vì các văn bản được đánh máy, có đầy đủ chữ ký, khuôn dấu cũng như bút tích xử lý công việc của các quan chức liên quan trong ngành giao thông công chánh, hàng không và khí tượng lúc bấy giờ.

Sở dĩ bộ hồ sơ Ty Khí tượng đảo Hoàng Sa 1955 được lưu giữ tại Huế là do cơ cấu bộ máy phân cấp của ngành giao thông công chánh lúc bấy giờ có cơ quan Quận Công chánh Bắc Trung Việt đóng tại Huế (do có văn bản ghi là Trung Việt, nhưng lại có văn bản ghi là Bắc Trung Việt, nên trong loạt bài này chúng tôi xin tạm gọi thống nhất tên của đơn vị này thành Quận Công chánh Bắc Trung Việt - PV). Theo đó, Ty Khí tượng tại đảo Hoàng Sa, trực thuộc Trung tâm khí tượng Đà Nẵng, Ty Công chánh Quảng Nam, chịu sự quản lý chung của Quận Công chánh Bắc Trung Việt (đóng tại Huế).

Theo phân cấp quản lý như vậy, quy trình xử lý công việc liên quan đến sửa chữa Ty Khí tượng tại đảo Hoàng Sa, được Ty Công chánh Quảng Nam lập báo cáo và lập bản chiết trù kinh phí (tức hồ sơ dự toán - PV) đề xuất lên Quận trưởng Quận Công chánh Bắc Trung Việt tại Huế, sau đó mới trình lên Nha Giám đốc khí tượng VN thẩm định. Sau khi thanh tra chuyên ngành về xây dựng thẩm định xong sẽ trình lên Bộ Giao thông - Công chánh để chuyển Bộ Tài chính phê duyệt kinh phí thi hành. Vì vậy, bộ hồ sửa chữa Ty Khí tượng đảo Hoàng Sa 1955 thông qua xử lý của Quận Công chánh Bắc Trung Việt đóng tại Huế, đã được lưu trữ cho đến khi chính quyền Cách mạng tiếp quản (1975 đến nay).

Tóm lược hồ sơ

Bộ hồ sơ gồm 10 trang tài liệu (4 trang tiếng Việt và 6 trang tiếng Pháp), với nội dung đề nghị và phê chuẩn việc sửa chữa Ty Khí tượng tại đảo Hoàng Sa năm 1955. 

Nhóm văn bản tiếng Pháp, gồm hai loại văn bản:

1/ Báo cáo việc sửa chữa Ty Khí tượng tại đảo Hoàng Sa, của Ty Khí tượng Quảng Nam đóng tại Đà Nẵng, có ký tên, đóng dấu và bút phê qua từng cấp trình duyệt (gồm 3 trang văn bản);

2/ Bảng chiết trù kinh phí kèm theo báo cáo, cũng do Ty Công chánh Quảng Nam lập, có ký tên, đóng dấu và bút phê qua từng cấp trình duyệt  (3 trang tài liệu).

Nhóm văn bản tiếng Việt, gồm 4 trang văn bản, có 3 nội dung như sau: Trang văn bản đầu chỉ có nội dung Tỉnh Quảng Nam công thự - Trụ sở Ty Khí tượng tại đảo Hoàng Sa (Pattle) Iles des Paracels (trang văn bản này chỉ mang nội dung là tiêu đề của danh mục hồ sơ được lưu - PV); 2 văn bản của Trung tâm Khí tượng Đà Nẵng do kỹ sư khí tượng người Pháp tên H.CECILION ký tên, đóng dấu gửi Quận trưởng Quận Công chánh Bắc Trung Việt (tại Huế) và Trưởng ty Công chánh Quảng Nam, yêu cầu xúc tiến việc sửa chữa Ty Khí tượng đảo Hoàng Sa, như đã phê duyệt. Văn bản cuối cùng là bản sao công văn của Nha Giám đốc khí tượng Việt Nam (ở Sài Gòn) gửi Trưởng khu Công chánh Huế về công tác tu bổ công sự khí tượng tại Đà Nẵng và quần đảo Hoàng Sa, có nội dung điều chỉnh một số hạng mục và kinh phí tu sửa Ty Khí tượng Đà Nẵng và Ty Khí tượng đảo Hoàng Sa.

Trang tiêu đề của bộ hồ sơ Ty Khí tượng tại đảo Hoàng Sa 1955 (ảnh chụp lại từ tư liệu gốc) - Ảnh: B.N.L

(Còn tiếp)

Bùi Ngọc Long