Mỹ hé lộ ngân sách cho chiến đấu cơ thế hệ 6

Ngày 9.3, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden trình quốc hội bản đề xuất ngân sách tài khóa 2024 (từ 1.10.2023 - 30.9.2024), trong đó kêu gọi 842 tỉ USD cho Bộ Quốc phòng. Số tiền khổng lồ này gồm khoản đề xuất 1,53 tỉ USD của hải quân Mỹ cho việc phát triển chiến đấu cơ thế hệ kế tiếp, hay còn gọi là F/A-XX. Theo chuyên trang The Drive, đây là lần đầu tiên hải quân Mỹ công khai ngân sách dành cho chương trình máy bay tuyệt mật này.

Máy bay bí mật

F/A-XX là một trong số các hệ thống được phát triển trong chương trình Chiếm ưu thế trên không thế hệ kế tiếp (NGAD) của hải quân Mỹ. Không quân nước này cũng có một chương trình với tên gọi tương tự. Đến nay, các thành phần của NGAD hầu như được giữ kín, gồm cả việc phát triển F/A-XX.

Tuy nhiên, theo tài liệu "Tầm nhìn không lực hải quân 2030 - 2035" được công bố hồi năm 2021, hải quân Mỹ dự tính thay thế các chiến đấu cơ F/A-18 E/F Super Hornet đang hoạt động trên các tàu sân bay bằng F/A-XX vào thập niên 2030.

Boeing

Mặc dù có nhiều đồn đoán về hình dáng máy bay nhưng đến nay chưa thể xác định chính xác chiến đấu cơ mới sẽ trông như thế nào. Chuyên san Aviation Week tháng 9.2022 đưa tin rằng dự án chiến đấu cơ thế hệ 6 của hải quân Mỹ đang trong giai đoạn hoàn thiện ý tưởng và Văn phòng Bộ Chỉ huy các hệ thống không lực hải quân và tác chiến đang thảo luận với cộng đồng doanh nghiệp và tổ chức tình báo về thiết kế của mẫu máy bay mới.

Về tính năng, hải quân Mỹ đã đưa ra một số đặc điểm khái quát như tầm bay và tốc độ lớn hơn, có công nghệ cảm biến kết hợp chủ động và bị động, có thể mang theo các vũ khí tầm xa hơn.

Với tầm bay và tốc độ như vậy, các tàu sân bay có thể triển khai chiến đấu cơ ở khoảng cách xa với mục tiêu hơn, gia tăng độ an toàn. Tương tự, việc sở hữu các tên lửa tầm xa hơn cũng là lợi thế cho chiến đấu cơ trong việc thực hiện nhiệm vụ tấn công, tránh gặp nguy cơ từ hệ thống phòng không.

Bên cạnh đó, một trong các nhiệm vụ chính của F/A-XX sẽ là trung tâm của đội hình kết hợp giữa máy bay có người lái và máy bay không người lái (UAV) trên các tàu sân bay trong tương lai. Máy bay F/A-XX sẽ mang theo vũ khí, được trang bị thiết bị tác chiến điện tử và đóng vai trò như một điểm kết nối liên lạc.

Tương lai của hải quân

Ngân sách dành cho F/A-XX không được công bố trong những năm trước nhưng trang USNI News dẫn lời Phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách ngân sách John Gumbleton tiết lộ số tiền lần này cao hơn khoản đề xuất năm ngoái 600 triệu USD.

Mặt khác, tuy số tiền 1,53 tỉ USD chỉ chiếm 5% tổng mức mà hải quân đề xuất cho việc nghiên cứu và phát triển các hệ thống trong tài khóa 2024, nhưng vẫn cao hơn nhiều so với khoản đề xuất để phát triển tàu ngầm tấn công thế hệ mới (545 triệu USD) và tàu khu trục thế hệ mới (187 triệu USD). Việc đó cho thấy hải quân Mỹ coi F/A-XX không chỉ là trung tâm của kế hoạch phát triển phi đội chiến đấu cơ mà còn là trung tâm của cả lực lượng.

Bản kế hoạch ngân sách được trình lên giữa thời điểm hải quân Mỹ đang đối diện với tình trạng thiếu chiến đấu cơ, theo chuyên trang quân sự The EurAsian Times. Hồi tháng 3.2022, lực lượng này thông báo kế hoạch ngăn ngừa nguy cơ thiếu chiến đấu cơ vào thập niên 2030. Theo đó, hải quân kêu gọi triển khai đầy đủ các tiêm kích F-35C, hoàn thiện F/A-XX và kéo dài thời gian hoạt động của F/A-18 E/F. Phó đô đốc Kenneth Whitesell, Tư lệnh Không lực hải quân, cho rằng F/A-XX phải được triển khai từ năm 2030 - 2035 và cảnh báo nếu không đúng thời hạn, hải quân sẽ phải cho một số máy bay "về hưu" mà không có sự thay thế.