Nhiếp ảnh gia thời trang huyền thoại qua đời

Bài: Mê Linh (dịch)

Ông Cunningham qua đời vào thứ bảy, 25/6/2016 ở New York, theo Eileen Murphy, người phát ngôn của tờ báo. Gần đây, ông được đưa đến bệnh viện do bị đột quỵ. “Xem một bài phóng sự ảnh đường phố của Bill Cunningham là thấy những gì thuộc về New York”, tổng biên tập tờ New York Times  Dean Baquet viết trên tài khoản Twitter của báo vào chiều thứ bảy, ngày 25/6/2016.

Thị trưởng New York, Bill de Blasio, thổ lộ, ông Cunningham được nhớ đến với chiếc áo khoác màu xanh biển đậm mang dấu ấn của ông và đi lại bằng xe đạp với chiếc túi đựng máy ảnh nhỏ đeo ngay bụng, “nhưng hầu hết chúng ta sẽ nhớ New York sống động mà ông chụp”.     

Bill Cunningham luôn vui vẻ mặc cho trong các chương trình thời trang ông không được ưu ái ngồi ngay vị trí đẹp. Tình yêu ông dành cho thời trang còn mãi đến cuối đời

Càng thận trọng càng tốt

Ông Cunningham bắt đầu gửi ảnh đều đặn cho tờ New York Times vào năm 1978 sau khi có cơ hội chụp diễn viên Greta Garbo và nhận được sự chú ý từ báo chí. Sau khi rời Đại học Harvard vào năm 1948, ông Cunningham chuyển đến New York nơi ông bắt đầu công việc thợ làm nón và làm việc trong lĩnh vực quảng cáo trước khi đi nghĩa vụ. Giải ngũ, ông trở về New York và viết những bài báo thời trang cho tờ Chicago Tribune. Chẳng bao lâu sau, ông chuyển sang chụp ảnh và bấm máy người qua lại trên các đường phố trước khi về làm việc cho báo New York Times. 

Trong bài phỏng vấn năm 2002 trên báo New York Times, ông Cunninghamcho cho biết ông cố gắng càng thận trọng càng tốt vì “bạn càng chụp được những bức hình tự nhiên hơn”. “Nói vui rằng, tôi lưu giữ tài liệu còn hơn cả nhà sưu tầm”, ông bày tỏ. “Tôi hiểu có những thứ không có giá trị về tiền bạc nhưng lại mang giá trị lịch sử”.  

Ông được làm phim tài liệu năm 2010, bộ phim mang tên Bill Cunningham New York. Năm 2014, Bảo tàng Lịch sử New York Historical Society triển lãm hàng loạt ảnh ông chụp từ rất lâu, trước khi những hình ảnh thời trang đường phố của ông trở nên quen thuộc trên mặt báo. Bấm máy từ năm 1968 đến năm 1976, ông làm phóng sự ảnh độc đáo về những người mẫu trong trang phục các thời kỳ trước tại các địa danh lịch sử.

Đạp xe, ông kiếm những cửa hàng bán đồ cũ để tìm quần áo xưa và những địa điểm kiến trúc ở thành phố nhằm tạo nên những bức hình hoàn hảo, mà trong nhiều bức hình đó có sự tham gia của nàng thơ của ông kiêm nhiếp ảnh gia đồng nghiệp, Editta Sherman. Kết quả là cuốn sách Facades được xuất bản vào năm 1978. Ông Cunningham tặng gần hết trong số 88 tấm ảnh in gelatin bạc từ loạt hình cho Bảo tàng New York Historical Society. 

Ông được trao huy chương Nghệ thuật và Văn chương của Bộ Văn hóa Pháp năm 2008 và nhận giải thưởng Medal of Excellence của Nhà hát Carnegie Hall (New York) vào năm 2012.

Nền tảng vững vàng

Trước khi chụp hình cho báo New York Times, ông Cunningham là phóng viên và nhiếp ảnh gia của Women’s Wear Daily (WWD), một tờ báo được ví là kinh thánh trong thời trang. Những năm đầu thập niên 60, ông thường viết về thời trang, cung cấp thông tin sắc bén về những người mà sau này ông làm tài liệu tỉ mỉ thông qua hình ảnh. Đối với tờ WWD, ông Cunningham ghi chép những phong cách đường phố bằng lối diễn đạt khéo léo và những tựa đề sắc sảo vẫn còn giá trị cho đến ngày nay.

Đề cập đến vai trò của nhà thiết kế như người nghệ sĩ hoặc nghệ nhân, ông Cunningham viết: “Thế nào là nhà thiết kế có đầu óc thực tế? Khi là một nghệ sĩ, giá như trong lĩnh vực nghệ thuật thời trang nhỏ bé, nhà thiết kế có thể là người thực tế? Tôi không nhìn thấy làm thế nào cả hai điều đó cùng tồn tại trong một con người. Theo tôi, nhiều người nhầm lẫn stylist và nhà thiết kế sáng tạo thật sự… Không có nhà thiết kế tài giỏi nào lại là một người thực tế. Chỉ có những người thợ may và stylist đi sao chép tác phẩm của nhà thiết kế là những người thực tế. Đó là lý do tại sao họ biết cần sao chép thứ gì!”

Trong bài viết đầy sức thuyết phục vào năm 1962, tên là “Skinny Turkey”, ông Cunningham quan sát vai trò của thời trang trong truyền thông với thực tế cách phụ nữ ăn mặc – một chủ đề mà ông thấy rõ trong khi làm nhiếp ảnh gia thời trang đường phố. “Các tạp chí hướng công chúng vào việc chấp nhận quần áo và phụ kiện mà hầu hết các biên tập viên không thể dùng khi dự một bữa tiệc thời trang. Làm thế nào giới thời trang lại có thề thành thật khi lừa gạt công chúng?” ông viết, trước khi ca ngợi các bà vợ của những doanh nhân thời trang  tại bữa tiệc rằng họ cập nhật thời trang hơn các biên tập viên - những người đưa ra phong cách trong các tạp chí. 

 “Giới thời trang rất kín tiếng với công việc kinh doanh; nhưng khi họ xuất hiện trước công chúng, đó là vì quyền lợi của chính họ nhằm truyền cảm hứng cho phụ nữ mặc những gì mà họ đưa ra”, ông khẳng định. Ông Cunningham, nhân vật được yêu quý trong ngành thời trang, nổi tiếng với những tấm ảnh vô tư và thời trang đường phố, là người thường xuyên có mặt ở những chương trình thời trang và trên các đường phố New York, nơi ông thường bị bắt gặp đạp xe đến các sự kiện. Một trong những nơi đầu tiên ông chọn làm điểm chụp là phía trước trung tâm thương mại Bergdorf Goodman, ngay góc đường số 57 và đại lộ số 5. Khi nghe tin ông qua đời, người yêu mến ông đã yêu cầu thành phố bày tỏ lòng kính trọng bằng việc đặt tên ông cho góc đường đó.