Những bức tượng của sự thật

(TN Xuân Nhâm Thìn) Không phải người Mỹ nào cũng biết về nạn nhân chất độc da cam Việt Nam, chẳng hạn Keisha, nếu như cô chưa từng đến Việt Nam.

Đó là chuyến đi khắp đất nước Việt Nam vào năm 2009. Khi ấy, Keisha chưa tốt nghiệp thạc sĩ ngành xã hội nhân văn (Đại học Dartmouth, Mỹ). Keisha Luce đi cùng người bạn là nhiếp ảnh gia Kirk John Torregressa. Chuyến đi với mục đích tìm hiểu về nạn nhân chất độc da cam (CĐDC), bởi tuổi thơ của Keisha gắn liền với ký ức về CĐDC Việt Nam. Cha của Keisha tham chiến ở Việt Nam năm 1969 và bị nhiễm CĐDC. Chất độc đã khiến ông lâm trọng bệnh và hành hạ suốt chuỗi ngày còn lại của ông. Keisha mất cha từ rất nhỏ, và ngay từ lúc ấy, cô đã nuôi dưỡng ý định đến Việt Nam để tìm hiểu về đất nước này, để hiểu thêm những hậu quả CĐDC đã gây ra cho cha cô và những con người ở đây. 3 tháng sống cùng những số phận không may, Keisha nghiệm ra được một điều: sức sống, nghị lực của con người Việt Nam trong mọi hoàn cảnh đều rất mãnh liệt, ngay cả khi số phận không mỉm cười với họ. Nó đã thôi thúc cô làm một điều gì đó thật ý nghĩa.

Mới đây, một người Canada đã đề nghị Keisha bán lại một phiên bản của bức tượng thạch cao - tác phẩm tạc tượng anh Phương. Keisha đã liên lạc với anh Phương. Toàn bộ số tiền bán tượng, cô nhờ một người bạn gửi đến cho anh Phương và những nạn nhân CĐDC ở Đà Nẵng.

Keisha nghĩ, không có cách gì hơn là mô tả lại sự thật. Ngoài thực hiện những bức ảnh về đời sống của nạn nhân CĐDC cùng nhiếp ảnh gia Kirk John Torregressa, Keisha quyết định tạc tượng những nạn nhân CĐDC mà cô biết. Đó là đôi chân dị tật của người đàn ông 46 tuổi Đặng Văn Sơn (xã Hòa Tiến, huyện Hòa Vang, TP.Đà Nẵng), là đôi cánh tay khẳng khiu của một cô gái ở Trung tâm bảo trợ nạn nhân CĐDC Đà Nẵng, là thân hình chưa tới 70 cm của anh Nguyễn Ngọc Phương (quê Quảng Nam, đang sinh sống ở Đà Nẵng)... Cô dùng một lớp chất dẻo màu xanh bôi lên người anh Phương, chờ cho tất cả khô hẳn, bắt đầu bóc tách. Sau đó, cô đem khuôn nhựa này về Mỹ và chế tác thành những bức tượng thạch cao.

Keisha quyết định triển lãm những gì mà cô ghi nhận được, với mong muốn mọi người trên thế giới hiểu hơn về cuộc sống, hoàn cảnh cũng như những bi kịch mà nạn nhân CĐDC Việt Nam đang gánh chịu. Những bức tượng đã được triển lãm ở nhiều nơi trên toàn nước Mỹ và ở cả Ai Cập, Ấn Độ, Trung Quốc, Bosnia... Cô và Kirk còn lập trang web sumandparts.com trưng bày những hình ảnh, sự thật mà họ ghi nhận trong những ngày ở Việt Nam.

"Tôi đã gặp những con người rất tuyệt vời, với nghị lực sống vô cùng đáng ngưỡng mộ. Tôi đã học được rất nhiều bài học từ họ. Tôi mong muốn quay trở lại Việt Nam thêm nhiều lần nữa, để được sống với những con người mà tôi rất khâm phục" - qua email, Keisha chia sẻ với Thanh Niên.

Một tác phẩm của Keisha - Ảnh: nhân vật cung cấp Đổ nhựa lên nguyên mẫu để làm khuôn - Ảnh: nhân vật cung cấp

D.H