Phì đại tuyến tiền liệt: Nỗi khổ khó nói

Ảnh: Shutterstock

Tuyến tiền liệt là cơ quan sinh dục nam chịu ảnh hưởng của hormon sinh dục nam (testosterone). Tuyến tiền liệt sẽ tăng kích thước dần do ảnh hưởng của hormon testosterone từ lúc nam giới bước vào độ tuổi dậy thì. Theo thống kê, khoảng 50% nam giới ở độ tuổi từ 51-60 và hơn 90% lớn hơn 80 tuổi sẽ có tình trạng phì đại tuyến tiền liệt, hay còn gọi tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt. Khi nam giới càng lớn tuổi, khả năng mắc bệnh càng cao. Cũng có một số trường hợp mắc bệnh ở độ tuổi trẻ hơn do các nguyên nhân không liên quan tới tuổi tác.

Một số nghiên cứu cho thấy bệnh này có liên quan đến yếu tố di truyền. Những người có người thân theo quan hệ di truyền cấp độ một (cha, con trai, anh em trai) có bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt thì có nguy cơ mắc bệnh gấp bốn lần người thường.

Theo TS-BS Phạm Hữu Đoàn, điều trị khoa Niệu A Bệnh viện Bình Dân (TP.HCM), tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt sẽ gây ra các triệu chứng đường tiết niệu dưới. Các triệu chứng trên ảnh hưởng đến chất lượng sống của bệnh nhân, nhất là việc tiểu đêm khiến người bệnh không có giấc ngủ ngon hoặc tiểu nhiều lần, tiểu gấp... Tại bàng quang, khi bệnh tiến triển lâu, có thể hình thành những biến đổi không tốt, giảm chức năng của bàng quang, làm trầm trọng hơn triệu chứng đường tiểu dưới, hoặc gây ảnh hưởng lên chức năng thận.

Lời khuyên của bác sĩ Theo TS-BS Phạm Hữu Đoàn, gần như không có cách nào tránh nguy cơ mắc bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt. Các bệnh nhân có bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt được khuyến khích có cuộc sống lành mạnh trong ăn uống, nghỉ ngơi, sinh hoạt, vận động hợp lý. Các yếu tố trên có thể góp phần giảm các triệu chứng bệnh. Các bệnh nhân trên 50 tuổi nên đến khám bác sĩ tiết niệu nhằm kiểm tra các triệu chứng bệnh và quan trọng hơn là tầm soát bệnh lý ung thư tuyến tiền liệt vì việc phát hiện sớm các trường hợp ung thư tuyến tiền liệt có ý nghĩa trong điều trị triệt căn và kéo dài cuộc sống cho bệnh nhân.

Biểu hiện của tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt được thể hiện qua các triệu chứng đường tiết niệu dưới, bao gồm: triệu chứng bế tắc (đi tiểu không hết, tiểu ngắt quãng, tia nước tiểu yếu, tiểu phải gắng sức) và triệu chứng kích thích (đi tiểu nhiều lần, tiểu gấp, tiểu đêm). Ngoài ra, khi bệnh đã tiến triển nặng, bệnh nhân có thể đột ngột bí tiểu, có các triệu chứng của nhiễm khuẩn đường tiết niệu, tiểu không kiểm soát, tiểu ra máu hoặc các triệu chứng của tình trạng suy thận.

Nếu không được điều trị kịp thời, phì đại tuyến tiền liệt có thể dẫn tới những biến chứng nguy hiểm như: sỏi bàng quang, nhiễm khuẩn đường tiết niệu, bàng quang thay đổi cấu trúc (bàng quang có cột, hõm, túi ngách), tiểu không kiểm soát do tràn đầy hoặc do bàng quang không ổn định, suy thận, tiểu máu, bí tiểu cấp.

Không có sự liên quan giữa quan hệ tình dục và sự phát triển bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt được chứng minh qua nghiên cứu trên 2.000 bệnh nhân được đăng trên tạp chí Urology của Mỹ. Các bệnh nhân vẫn được khuyến khích duy trì và tự đánh giá về chức năng quan hệ tình dục của bản thân. Trong các phác đồ điều trị bệnh, các chuyên gia đều rất quan tâm đến vấn đề sinh hoạt tình dục của bệnh nhân. Việc điều trị cải thiện chức năng tình dục góp phần nâng cao chất lượng sống của người bệnh. Tuy nhiên, mỗi phương pháp điều trị đều có liên quan nhất định đến khả năng quan hệ tình dục của bệnh nhân, thạc sĩ - bác sĩ Phạm Hữu Đoàn cho biết.

Có một số nghiên cứu ghi nhận: các bệnh nhân có các triệu chứng của tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt càng nặng thì càng chịu nhiều ảnh hưởng đến chức năng tình dục. Tuy nhiên các bệnh nhân nam mắc bệnh đa phần lớn tuổi. Các bệnh nhân thường có bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt kèm theo hàng loạt bệnh khác như béo phì, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, đái tháo đường. Các bệnh lý trên và các triệu chứng của tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt làm giảm hứng thú tình dục, khiến bệnh nhân khó đạt độ cương cần thiết và giảm khoái cảm tình dục.

Không có phương pháp điều trị nào là tối ưu với tất cả các bệnh nhân. Mỗi bệnh nhân cần được đánh giá các triệu chứng, xét nghiệm máu, hình ảnh học, niệu dòng đồ, áp lực đồ bàng quang... để giúp bác sĩ theo dõi và chọn lựa phương pháp phù hợp, bác sĩ Đoàn cho biết. Hiện nay, đa số các hướng dẫn điều trị đều đồng thuận khởi đầu điều trị cho bệnh nhân bằng thuốc uống. Phẫu thuật nội soi cắt đốt bướu hay phẫu thuật bóc bướu và một số phương pháp khác được áp dụng khi bệnh nhân không đáp ứng điều trị bằng thuốc hoặc nằm trong các chỉ định tuyệt đối cần sự can thiệp của phẫu thuật.

Vậy bệnh nhân phì đại tuyến tiền liệt có thể được chữa khỏi hoàn toàn hay không? Theo bác sĩ Đoàn, chỉ khi bệnh nhân được phẫu thuật mổ mở lấy toàn bộ khối bướu tuyến tiền liệt thì nguyên nhân gây ra bệnh mới coi như được loại bỏ. Tuy nhiên, phẫu thuật mổ mở bóc bướu là một phẫu thuật tương đối nặng nề đối với các bệnh nhân lớn tuổi. Các phương pháp điều trị bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt như dùng thuốc hoặc phẫu thuật nội soi đều nhằm cải thiện triệu chứng và tránh các biến chứng cho bệnh nhân đã được Hiệp hội Niệu khoa châu Âu chấp nhận như phương pháp điều trị “chuẩn” cho bệnh nhân. Với sự tiến bộ của các phương pháp kể trên, các trường hợp phải phẫu thuật mổ mở bóc bướu có xu hướng giảm dần và ngày nay chỉ mổ mở trong những trường hợp bướu quá to hoặc có những bệnh khác kèm theo hoặc không thể cắt đốt nội soi được.