Kinh tế

Toàn cảnh 50 ngày chật vật đổi tiền của dân Ấn Độ

Thu Thảo - Thu Thảo

06/01/2017 10:21 GMT+7

Khi Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đột ngột ra quyết định đổi tiền giấy vào ngày 8.11.2016, ông cảnh báo rằng “những khó khăn” có thể kéo dài trong 50 ngày. Đổi lại, dân Ấn sẽ ít tham nhũng và trốn thuế hơn.

Theo CNN, ông Modi đã nói đúng về những khó khăn. Người Ấn đã và đang chịu cảnh thiếu hụt tiền mặt cấp tính, xếp hàng dài tại các ngân hàng vì tìm cách đổi tờ bạc cũ để lấy tiền giấy mới.

Giờ đây, 50 ngày đã trôi qua nhưng 1,3 tỉ người Ấn Độ vẫn cố gắng phục hồi từ đợt khủng hoảng tiền mặt của nước nhà. Hiện có nghi vấn đặt ra về việc liệu nền kinh tế của họ có thể hồi phục từ đợt đổi tiền hay không. Dưới đây là bức tranh toàn cảnh về những gì vừa diễn ra với tiền giấy ở Ấn Độ.

Điều gì đã xảy ra?

86,4% lượng tiền mặt đã bị tuyên bố là vô giá trị trong khi 98% số giao dịch mua bán tiêu dùng ở Ấn Độ dùng tiền giấy Shutterstock

Tờ bạc 500 rupee và 1.000 rupee, lần lượt tương đương 7,5 USD và 15 USD, mà ông Modi tuyên bố là “những mảnh giấy vô giá trị” chiếm khoảng 86% lượng tiền mặt trong lưu thông. Chỉ ít nước trên thế giới phụ thuộc vào tiền mặt như Ấn Độ.

Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ (RBI) tăng tốc chuyển giấy bạc 500 rupee và 2.000 rupee mới đến các ngân hàng và máy rút tiền tự động (ATM) trên khắp cá nước, nhưng cảnh hỗn loạn vẫn trở thành chuyện diễn ra hằng ngày. Nhiều người Ấn chờ đợi hàng giờ trước nơi rút tiền để có thể xoay sở nhu cầu thường nhật.

Việc đổi tiền còn phức tạp hơn khi các tờ bạc mới được chính phủ phát hành nhỏ hơn so với những tờ bạc được thay thế. Hơn 20.000 máy ATM Ấn Độ phải được điều chỉnh lại trước khi có thể phân phối tiền giấy mới. Hiện tại, hạn mức rút tiền hằng ngày, hằng tuần còn được giữ nguyên và chuyện người dân xếp hàng dài trước nhà băng và máy ATM vẫn tiếp diễn.

Các số liệu cuối cùng

Hạn mức rút tiền tại ATM Ấn Độ sau ngày 1.1.2017 là 4.500 rupee/ngày và 24.000 rupee/tuần. Ở Ấn có 212.061 cây ATM Shutterstock

Ngày 13.12, ba tuần trước hạn chót để gửi lại tiền cũ, các ngân hàng trung ương cho hay khoảng 87% giấy bạc vô giá trị đã được gửi lại. Con số cuối cùng dự kiến sẽ cao hơn. Động thái đổi tiền là để chống những người trốn thuế, vốn trữ tiền mặt tại gia. Tuy nhiên, các nhà phê bình lập luận rằng chỉ một phần nhỏ trong thu nhập chưa bị đánh thuế lớn của Ấn Độ được giữ bằng tiền mặt.

Giới phê bình cũng cho rằng sự bất tiện gây ra cho người dân lớn hơn bất kỳ lợi ích tiềm năng nào. Chính phủ và những người ủng hộ lại cho rằng động thái này sẽ đem thêm nhiều người vào hệ thống ngân hàng, tăng số lượng người nộp thuế. Hiện có ít hơn 3% dân số Ấn Độ nộp thuế thu nhập.

“Số lượng tiền được dùng làm nhiên liệu cho thị trường chợ đen đã đi xuống vì giờ đây nó đi vào hệ thống ngân hàng”, giáo sư kinh tế Manoj Pant tại Đại học Jawaharlal Nehru nói. Song lệnh đổi tiền sẽ là vô nghĩa, trừ khi nó đi kèm với nhiều cải cách bổ sung khác.

Ai chịu tác động nặng nhất

14.200 tỉ rupee bị tuyên bố là vô giá trị, trong khi giá trị lượng tiền mới mà chính phủ đem đến cho người dân trị giá chỉ 6.000 tỉ rupee Shutterstock

Người Ấn Độ thường chi trả cho các món lớn như ô tô, nữ trang và nhà cửa bằng tiền mặt. Nhiều trong số các lĩnh vực này hiện chịu tác động lớn. Ngành sản xuất cũng bị ảnh hưởng khi hoạt động sản xuất giảm tốc lần đầu tiên trong một năm hồi tháng 12.

Khủng hoảng tiền mặt khiến nhiều người Ấn Độ chấp nhận thanh toán kỹ thuật số, song đây không phải là lựa chọn cho những người nghèo nước này. Ấn Độ có 1,3 tỉ dân nhưng chỉ có 25 triệu thẻ tín dụng, 86% trong số 660 triệu thẻ ghi nợ được dùng để rút tiền mặt từ các máy ATM. Theo báo cáo của PricewaterhouseCoopers năm 2015, 233 triệu người Ấn vẫn chưa có tài khoản ngân hàng.

“Chuyện di chuyển đến nền kinh tế kỹ thuật số không thể diễn ra chỉ trong một đêm. Có nhiều vấn đề xung quanh các tài khoản ngân hàng và chuyện truy cập internet”, Anubhuti Sahay, nhà kinh tế thuộc Standard Chartered, cho hay.

Vì sao chuyện đổi tiền được chú ý?

Người biểu tình chống chuyện đổi tiền ở Mumbai hôm 28.11.2016 Reuters

Kinh tế Ấn Độ đã và đang phát triển mạnh. Tốc độ tăng trưởng 7,3% của nước này là khá nhất trong bất kỳ nền kinh tế toàn cầu nào. Sau động thái đổi tiền, điều này có thể không còn đúng nữa.

Giới phân tích dự báo rằng tăng trưởng Ấn Độ sẽ hạ trong những tháng tới, có khả năng giảm đến 1 điểm phần trăm. RBI gần đây giảm dự báo riêng của họ cho năm tài chính hiện thời từ 7,6% xuống 7,1%. Nhiều người cho rằng tốc độ tăng trưởng sẽ giảm sâu hơn nữa.

Chuyện gì sẽ xảy ra?

Trong bài phát biểu hồi tháng 11.2016, ông Modi cho hay lệnh cấm tiền giấy rupee cũ chỉ là sự khởi đầu trong cuộc chiến chống lại thu nhập không đóng thuế của chính phủ. Nhiều cải cách bổ sung có thể được công bố trong ngân sách thường niên kế tiếp của Ấn Độ, vốn được chính phủ dự kiến tung ra vào ngày 1.2.

Nhiều khó khăn kinh tế có thể ở phía trước. Ấn Độ dự kiến sẽ áp dụng thuế bán hàng toàn quốc, đơn giản hóa hệ thống thuế phức tạp hiện thời. Việc triển khai loại thuế này không đơn giản dù nó sẽ đem lại lợi ích về lâu dài. Vì lẽ đó, người Ấn đang chuẩn bị tinh thần cho một con đường gập ghềnh phía trước.