Những trận đấu kỳ lạ thay đổi thế giới: Cuộc đọ sức lịch sử trong nhà tù

Một trận đấu ở MFA - Ảnh: www.esquire.co.uk

Đảo Robben, ngoài khơi biển Cape Town, là nơi từng giam giữ những tội phạm tù nhân chính trị da đen Nam Phi tham gia cuộc đấu tranh chống chế độ Apartheid. Trong những năm 1960, cuộc sống trong nhà tù đảo Robben được ví như “địa ngục trần gian” khi tù nhân bị suy dinh dưỡng, đánh đập tàn bạo, lao động khổ sai... Mục đích của nhà tù này là nhằm cô lập người tù và phá vỡ ý chí đấu tranh cho sự thay đổi, bình đẳng và phân biệt chủng tộc ở Nam Phi. Vì vậy, ngoài việc luôn tự trang bị cho mình một “tinh thần thép”, những tù nhân chính trị tuổi đôi mươi còn tìm mọi cách tạo sự kết nối, phá vỡ việc bị giam giữ cách ly ở nhiều khu vực khác nhau trên đảo, để nâng cao kỹ năng lãnh đạo cũng như sự đoàn kết. Với họ, thời điểm ấy, những trận bóng đá là hy vọng duy nhất có thể giúp vừa thoát khỏi cuộc sống tù túng, khổ ải vừa tạo ra sự gắn kết nhằm đem lại tự do, dân chủ cho đất nước Nam Phi.

MFA được đưa ra ánh sáng trong những năm đầu thế kỷ 21 thông qua cuốn sách More Than Just a Game: Football vs. Apartheid và bộ phim cùng tên. Theo đó, MFA tồn tại đến năm 1973 với tổng cộng 27 đội của các nhóm tù nhân trên đảo Robben tham gia thi đấu. Năm 2007, FIFA đã vinh danh những người sáng lập MFA bằng cách công nhận giải đấu trở thành một thành viên danh dự của tổ chức. Makana FA được đặt theo tên của một nhà tiên tri từng là tù nhân trên đảo Robben.

Hành trình ra đời của MFA đầy gian nan, thậm chí phải trả bằng máu và nước mắt. Bởi từ năm 1964, để được chơi bóng đá vào mỗi cuối tuần, các tù nhân phải hứng chịu những hình phạt tra tấn hoặc bị bỏ đói. Cuối cùng, sự kiên cường, đoàn kết và kiên trì thuyết phục của các tù nhân đã làm cai ngục mủi lòng, đồng ý cho thành lập một giải đấu bóng đá vào năm 1966.

Giải đấu hoạt động theo thể thức thi đấu của FIFA trong một cuốn sổ tay cũ được lưu giữ ở thư viện nhà tù. Sự đặc biệt của MFA là, từ thành viên các đội bóng tham gia, trọng tài cho đến ban tổ chức đều là những tù nhân. Rangers và Bucks là những đội bóng đầu tiên tham gia giải. Thời điểm này, tù nhân nổi tiếng Nelson Mandela - cựu tổng thống vĩ đại của Nam Phi và là một tượng đài trong cuộc chiến chống chế độ Apartheid của thế giới, cũng bị giam cầm trên đảo Robben nhưng bị cấm tham gia.

Theo Giáo sư Charles Korr, chuyên nghiên cứu về lịch sử thể thao thế giới, “giải đấu (MFA) tạo ra một thế hệ lãnh đạo mới của Nam Phi. Bóng đá đã giúp họ duy trì sự tỉnh táo và hy vọng cho tương lai”. Những cầu thủ và thành viên của MFA ngày ấy sau này đã trở thành những nhà lãnh đạo trong cuộc chiến chống chế độ Apartheid ở Nam Phi như: Kgalema Motlanthe, Thabo Mbeki (đều là cựu Tổng thống Nam Phi), Jacob Zuma (Tổng thống Nam Phi hiện nay) cùng nhiều cựu bộ trưởng khác như Steve Tshwete, Dikgang Moseneke và Tokyo Sexwale, người ứng cử chức Chủ tịch FIFA vừa qua... Tổng thống Jacob Zuma chính là hậu vệ chỉ huy phòng thủ xuất sắc của Bucks trước khi trở thành trọng tài của giải đấu. “MFA không chỉ là một lối thoát khỏi chế độ tàn nhẫn trên đảo mà còn giúp các tù nhân chính trị thực hành cho một chính phủ sau này”, một ghi nhận từ nghiên cứu của Trường ĐH De Montfort (Anh). Trong khi đó, Tony Suze - một trong những tù nhân tổ chức và điều hành MFA, nhấn mạnh: “Bóng đá lúc ấy giúp chúng tôi thoát khỏi cuộc sống suy sụp để hy vọng tạo nên khối đoàn kết đấu tranh cho một Nam Phi tự do trong tương lai”.