Thời của lớp trẻ

Đầu năm 2010, làng cờ VN vui mừng đón tin Lê Quang Liêm, kỳ thủ 19 tuổi số 1 VN vào top 100 thế giới. Trong khi đó, làng cờ thế giới chấn động với việc Đại KTQT chỉ mới hơn 19 tuổi Magnus Carlsen, người Na Uy, lấy luôn danh hiệu số 1 TG từ tay cựu VĐTG Topalov  (Bulgaria). Điều này minh chứng, cờ vua hiện đại đang là thời của lớp trẻ. Và đó là điều tất yếu.  

Hai niềm tự hào của làng cờ Việt Nam

Với hệ số elo tăng 23 điểm so với tháng 11 năm 2008, Quang Liêm đạt 2.647 điểm, vươn lên hạng 93 thế giới. Đó là thành quả từ 2 chức vô địch ở giải Chiết  Giang (Trung Quốc) và VN Dragon Capital cùng 5 ván đấu với Tkachiev (Pháp) ở World Cup 2009. Như vậy, trong sự nghiệp thi đấu, Liêm đã thắng 111 ván (chiếm tỷ lệ 54%), hòa 63 ván (31%) và bại 32 trận (15%). Điểm số này giúp Liêm vững vàng ở ngôi số 1 VN, vươn lên vị trí thứ 7 trong top 20 kỳ thủ trẻ thế giới. Trong khi đó, Nguyễn Ngọc Trường Sơn tiếp tục giữ vị trí thứ 2 VN, dù hệ số elo vẫn giữ nguyên so với tháng 11.2009: 2.616. Sơn ở vị trí thứ 13 trong top 20 TG.

Cờ vua hiện đại: Sức trẻ là lợi thế

Cờ vua Việt Nam xếp hạng 36 thế giới Trong top 5 của Việt Nam, các vị trí tiếp theo lần lượt là Thiên Hải (elo 2.526), Hoàng Thông (2.483) và Minh Hoàng (2.478). Ở vị trí thứ 11 là kỳ thủ Bắc Ninh, Nguyễn Văn Huy (2.409), anh vừa được FIDE phong tặng danh hiệu Kiện tướng quốc tế. Về nữ, cũng có nhiều tin mừng khi VN có 3 kỳ thủ trên mức elo 2.300. Thành công từ các chuyến tập huấn tại Hungary giúp Thanh Tú ở vị trí số 1 (2.344), theo sau là Thảo Nguyên (2.325). Thảo Nguyên cũng là kỳ thủ gây bất ngờ tại giải VN Dragon Capital mở rộng, khi đấu cùng các kỳ thủ nam và xếp vị trí thứ 4 (dĩ nhiên là nhất nữ). Với elo 2.318, Bảo Trâm vươn lên hạng 3, trở lại phong độ của mình sau thời gian bận học văn hóa. Với elo trung bình 2.500, cờ vua VN ở vị trí thứ 36 trong bảng xếp hạng thế giới với 6 nam Đại KTQT, 3 nữ Đại KTQT.

Hãy nói một chút về Magnus Carlsen, kỳ thủ vừa vươn lên vị trí số 1 thế giới (dĩ nhiên là số 1 cả nhóm U.20 TG) với elo 2.810. Carlsen sinh ngày 30 tháng 11 năm 1990 tại Lommedalen, Bærum, gần thủ đô Oslo. Ngày 26.4.2004, lúc tuổi mới 13 năm 4 tháng 27 ngày, Carlsen đã đoạt danh hiệu Đại KTQT. Đến năm 18 tuổi, Carlsen đạt elo 2.801, lập kỷ lục thế giới mới: kỳ thủ trẻ nhất vượt ngưỡng 2.800. Carlsen đến với môn thể thao trí tuệ này năm 8 tuổi và được mệnh danh là “Mozart của cờ vua” với trí nhớ siêu phàm và tài năng đặc biệt hơn hẳn bạn bè trang lứa. Carlsen được Microsoft tài trợ đặc biệt từ năm 2004, góp phần không nhỏ vào thành công trong 6 năm qua.

Việc 2 kỳ thủ trẻ Lê Quang Liêm và Trường Sơn (sinh năm 1990) vững ngôi đầu VN, và Carlsen lên vị trí số 1 thế giới cho thấy cờ vua hiện đại là “thời của lớp trẻ” (trong top 100 thế giới có đến 7 kỳ thủ U.20, xem box thống kê). Đây không phải là điều bất ngờ… Trước đây, những nhà VĐ U.20 TG đều được dự đoán sẽ là những nhà VĐTG tương lai. Nhưng hiện tại, những kỳ thủ ở lứa tuổi này, nếu đã thành công sớm, sẽ không đấu giải VĐ U.20 TG nữa mà dành toàn sức cho các giải đấu cao hơn (để lấy tiền thưởng và elo). Điều này cho thấy kỳ thủ trẻ ngày càng tiến bộ. Theo HLV ĐTQG Tống Thái Hùng, có 3 nguyên nhân chính:

1.Công nghệ tiên tiến: Cờ vua ngày nay có sự hỗ trợ rất nhiều từ máy tính (có “công lực” vươn đến trình độ tương đương 1 kỳ thủ đến 2.900 điểm elo) mà lớp trẻ lại luôn có lợi thế trong việc tiếp cận công nghệ. Đó là chưa kể lợi thế từ việc giao lưu trực tuyến các ván đấu.

2.Thời gian thi đấu rút ngắn: Năm 1999, một ván cờ tiêu chuẩn có thể kéo dài đến 7 tiếng; ngày nay, 1 ván đấu dài lắm chỉ khoảng 5 giờ đồng hồ. Thậm chí, cờ vua hiện đại còn khuyến khích đấu cờ nhanh, cờ chớp để hút khán giả, tiết kiệm kinh phí tổ chức (mà thêm nhiều giải khác nữa). Thời gian rút ngắn đồng nghĩa tốc độ tư duy phải nhanh hơn và sức trẻ lại có ưu thế.

3.Kinh tế: Khi Liên Xô tan rã, hàng loạt Đại KTQT quốc gia này xin nhập tịch vào nhiều nước có mong muốn phát triển cờ vua để thi đấu và huấn luyện nhằm “cải thiện” đời sống cá nhân. Từ đó đến nay, trào lưu này đã trở thành bình thường. Ngày nay, để không bị đào thải, nhiều HLV phải tự nâng cấp trình độ huấn luyện của mình để có điều kiện “xuất ngoại” làm công tác huấn luyện và đào tạo ở các quốc gia có yêu cầu. Sự cạnh tranh lành mạnh dần dần tạo ra nhiều thầy giỏi. Có thầy giỏi ắt có trò giỏi, vì vậy thế hệ trẻ được đào tạo và ra đời liên tục…        

Vậy thì, trong tương lai, đừng ngạc nhiên nếu làng cờ thế giới sẽ còn chứng kiến nhiều thần đồng như Carlsen ra đời, mà chắc chắn tuổi sẽ “ít hơn” nhưng elo còn “nhiều hơn” nữa.

Hiếu Dân