Trung gian mới cho tình huống mới

Giữa lúc lực lượng Taliban ở Afghanistan gia tăng mức độ hoạt động quân sự đến mức lần đầu tiên tiến hành tấn công quân sự để đánh chiếm thủ phủ của một tỉnh lớn ở đất nước này, Taliban và chính phủ Afghanistan lại tiến hành đàm phán trực tiếp về giải pháp chính trị hòa bình.

Đàm phán lần này diễn ra ở thủ đô Tehran của Iran. Lâu nay, hai bên đã nhiều lần đàm phán với nhau ở Doha (Qatar) và Moscow (Nga), thậm chí từng dự định đàm phán ở Washington D.C (Mỹ) nhưng chưa thực hiện được. Vì thế, điều gây bất ngờ lần này là Iran thực thi sứ mệnh ngoại giao hòa giải giữa Taliban và chính phủ Afghanistan.

Xem ra có hai nguyên nhân. Thứ nhất, những khuôn khổ đàm phán có được cho tới nay giữa Taliban và chính phủ Afghanistan với vai trò trung gian của Qatar, Nga hay Mỹ đều không hoặc chưa khai thông đột phá nào. Vấn đề là hai bên vẫn theo đuổi chủ ý lấn át lẫn nhau cả về chính trị lẫn quân sự. Vấn đề cũng còn nằm ở chỗ cả hai đều không hoàn toàn tin rằng Qatar, Nga hay Mỹ vô tư, khách quan và không vụ lợi khi thực thi vai trò trung gian hòa giải.

Bây giờ xuất hiện tình huống mới ở Afghanistan. Mỹ và đồng minh rút quân ra khỏi Afghanistan và Taliban trỗi dậy mạnh mẽ. Iran có vai vế khá nổi bật trong thế giới Hồi giáo và là láng giềng của Afghanistan. Iran có lợi ích thiết thân ở Afghanistan hiện tại cũng như lâu dài. Tehran dễ được Taliban và chính phủ Afghanistan chấp nhận và tin cậy làm trung gian hòa giải. Mặt khác, dùng Iran làm trung gian, hai phe ở Afghanistan còn có thể gây áp lực tới 3 trung gian hòa giải kia.