Trong cuộc đấu tranh chia lửa với phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh và ủng hộ vụ xuống đường chiếm Huyện đường Đức Phổ (8.10.1930), Trương Quang Giao và các đảng viên chi bộ Tư Cung Nam, Mỹ Khê Tây lãnh đạo nhân dân các làng Tư Cung Nam, Mỹ Khê Đông, Tân An, Cổ Lũy tổ chức cuộc biểu tình vào ngày 30.10.1930, có hàng ngàn người tham gia.
Ngày 17.1.1931, Trương Quang Giao và các đồng chí Võ Mậu, Nguyễn Tấn chỉ huy 2.000 quần chúng ở các làng Tư Cung Nam, Mỹ Khê Đông, Mỹ Khê Tây, Tân An, Cổ Lũy tiến về Huyện lỵ Sơn Tịnh đấu tranh đòi giảm các thứ thuế vô lý, đòi người cày có ruộng, phản đối bất công, đàn áp.
 |
Chiến sĩ du kích Ba Tơ tuyên thệ “Hy sinh vì Tổ quốc!” |
TL |
Tháng 8.1931, trong cuộc khủng bố trắng của địch, ông bị bắt giam, sau đó được trả tự do và quản thúc tại địa phương. Trong thời gian bị quản thúc, Trương Quang Giao vẫn bí mật vận động quần chúng rải truyền đơn tuyên truyền về Đảng, về phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh, tham gia hưởng ứng ngày Quốc tế chống chiến tranh (1.8)... Vì vậy, ông lại bị bắt lần thứ 2, bị kết án 3 năm tù giam tại nhà lao Quảng Ngãi, đến cuối năm 1933 được trả tự do. Năm 1938, ông bị địch bắt lần thứ 3 và bị giam ở đồn Cầu Cháy (nay thuộc H.Bình Sơn), kết án 6 tháng tù.
Mãn hạn tù về lại địa phương cuối năm 1938, Trương Quang Giao lại tiếp tục liên lạc với cơ sở cách mạng, xây dựng lại phong trào, được Tỉnh ủy Quảng Ngãi phân công phụ trách công tác vận động quần chúng. Ngày 25.2.1939, ông bị bắt lần thứ 4, kết án 5 năm tù, đày đi Buôn Ma Thuột. Ở đây, Trương Quang Giao và các bạn tù chính trị là Phạm Kiệt, Trần Quý Hai, Trần Lương (cùng quê Quảng Ngãi) tiếp tục hoạt động cách mạng bí mật, liên lạc với tổ chức Đảng bên ngoài. Tháng 2.1944, ông đi an trí ở căng an trí Ba Tơ. Tại đây, ông cùng Phạm Kiệt, Nguyễn Đôn, Trần Quý Hai, Trần Lương kiện toàn chi bộ Đảng, xây dựng Ủy ban vận động cứu quốc tỉnh.
Khởi nghĩa ba tơ bùng nổ
Cuối tháng 12.1944, Tỉnh ủy Quảng Ngãi thành lập, do ông làm Bí thư, trực tiếp phụ trách trách phong trào cách mạng các huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh, Tư Nghĩa. Ngày 9.3.1945, Nhật đảo chính lật Pháp trên toàn cõi Đông Dương, tạo ra sự khủng hoảng chính trị nghiêm trọng. Mặc dù chưa nhận được chỉ thị “Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” (12.3.1945) của Ban Thường vụ Trung ương Đảng, song với tinh thần chủ động, vận dụng sáng tạo Nghị quyết Trung ương 8, vào đêm 10.3.1945, Tỉnh ủy lâm thời họp và quyết định: Chớp thời cơ tiến hành khởi nghĩa giành chính quyền ở Ba Tơ và một số địa phương nhằm tạo ra những điều kiện tiến tới giành chính quyền trong toàn tỉnh. Tại hội nghị, các đại biểu đã quyết định cử ra Ban Khởi nghĩa. Trương Quang Giao được cử làm Trưởng ban, có nhiệm vụ liên lạc với Xứ ủy và Trung ương, trực tiếp lãnh đạo khởi nghĩa vùng trung tâm tỉnh và huyện Sơn Tịnh.
 |
Chân dung ông Trương Quang Giao |
Đêm 11.3.1945, cuộc khởi nghĩa Ba Tơ bùng nổ. Sáng ngày 12.3.1945, một cuộc mít tinh lớn được tổ chức tại sân vận động Ba Tơ, tuyên bố thành lập chính quyền cách mạng (Ủy ban nhân dân cách mạng Ba Tơ). Cuộc khởi nghĩa Ba Tơ thắng lợi. Đây là cuộc khởi nghĩa từng phần đầu tiên trong cả nước nổ ra và giành thắng lợi. Cuộc khởi nghĩa tạo đà cho phong trào cách mạng phát triển mạnh mẽ, tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền trong toàn tỉnh Quảng Ngãi và có ảnh hưởng lớn đến phong trào cách mạng ở các tỉnh Nam Trung kỳ.
Trưa ngày 14.8.1945, sau khi nhận được tin Nhật đầu hàng Đồng minh, mặc dù chưa nhận được lệnh tổng khởi nghĩa của Trung ương, nhưng Tỉnh ủy và Ủy ban vận động cứu quốc tỉnh (đóng ở làng Thi Phổ Nhất - Mộ Đức) do ông Trương Quang Giao đứng đầu, cùng với các đồng chí đại diện Ban chỉ huy Đội du kích Ba Tơ đã họp và quyết định phát động toàn dân vũ trang khởi nghĩa giành chính quyền.
16 giờ ngày 14.8.1945, tiếng trống khởi nghĩa từ làng Thi Phổ Nhất lan ra toàn tỉnh. Quần chúng nhân dân dưới sự lãnh đạo của các tổ chức Đảng và Mặt trận Việt Minh các cấp đã vùng lên giành chính quyền. Trong tối ngày 16.8.1945, quần chúng cách mạng đã làm chủ cả tỉnh. Chính quyền cách mạng các cấp được thành lập.
Năm 1977, ông Trương Quang Giao nghỉ hưu, về sống tại TP.Đà Nẵng và tạ thế ngày 3.7.1983.
Ông được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý: Huân chương Sao vàng, Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Độc lập hạng ba, Huân chương Kháng chiến hạng nhất, Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng và nhiều huân huy chương khác. Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã xây dựng Nhà lưu niệm đồng chí Trương Quang Giao tại quê hương ông, xã Tịnh Khê, TP.Quảng Ngãi. (còn tiếp)
Bình luận (0)