Áp thuế tự vệ không được để người dùng chịu thiệt

Theo dự thảo luật, thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp, thuế tự vệ được áp dụng trên một nguyên tắc chung khi hàng hóa bị áp thuế là nguyên nhân gây ra hoặc đe dọa gây thiệt hại đáng kể cho ngành sản xuất trong nước cũng như gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Việc áp thuế được giao cho Bộ Công thương quyết định với thời hạn tối đa từ 4 - 5 năm theo từng loại thuế.

Báo cáo giải trình, tiếp thu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng thuế phòng vệ thương mại là loại thuế nhập khẩu mang tính đặc thù, đánh vào hàng hóa nước ngoài nhập khẩu vào VN, là một trong nhiều biện pháp về phòng vệ nhằm bảo vệ sản xuất trong nước khi bị ảnh hưởng bởi hoạt động bán phá giá, trợ cấp của các nhà xuất khẩu nước ngoài. Các biện pháp này chỉ được quyết định dựa trên kết quả điều tra do Bộ Công thương tiến hành khi có dấu hiệu về thiệt hại đối với thị trường trong nước. Việc quyết định mức thuế suất sẽ phụ thuộc vào kết quả điều tra của Bộ Công thương. Bên cạnh đó, việc không quy định cụ thể về mức hoặc khung thuế suất là phù hợp với thông lệ quốc tế, đồng thời là lợi thế và tạo thuận lợi, chủ động cho các cơ quan quản lý nhà nước.

Tuy nhiên, một số ĐB nhận xét việc giao toàn bộ thẩm quyền quyết định cho Bộ Công thương là chưa hợp lý trước bối cảnh VN đang tham gia một loạt các hiệp định thương mại tự do và Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Theo ĐB Nguyễn Ngọc Bảo (Vĩnh Phúc), biện pháp áp thuế phòng vệ này nhiều nước áp dụng, nhưng trên thực tế nhiều trường hợp khi đưa ra thuế tự vệ các mặt hàng đã làm thiệt hại tới người tiêu dùng, thậm chí còn tác động tiêu cực đến sản xuất trong nước. Điển hình việc áp thuế tự vệ đối với phôi thép nhập khẩu thời gian qua của Bộ Công thương. Theo ĐB, trước thời điểm áp mức thuế suất 23% có hiệu lực vào ngày 23.3, giá phôi thép trong nước sản xuất cao hơn thế giới khoảng 50 USD/tấn do công nghệ các doanh nghiệp nội địa kém và lạc hậu hơn. Do đó, khi quyết định có hiệu lực, thị trường xảy ra hiện tượng găm giữ, đầu cơ, lập tức giá thép tăng ngay 2.000 - 3.000 đồng/kg. Giá phôi thép tăng kéo theo giá nguyên vật liệu xây dựng tăng gây thiệt hại cho người tiêu dùng.

“Thuế tự vệ áp mà để người tiêu dùng mua hàng trong nước với giá đắt là không ổn. Do đó, khi xây dựng hàng rào thuế tự vệ cần quan tâm đến quyền lợi của người tiêu dùng, như vậy hàng rào mới đạt hiệu quả. Người dân mua hàng đang rẻ thành đắt, thị trường đang ổn định bị biến động, chính sách như vậy không hiệu quả”, ĐB Bảo đề nghị.