Gánh nặng nhà tái định cư

Khu tái định cư Vĩnh Lộc B (xã Vĩnh Lộc B, H.Bình Chánh) là một trong những công trình quy mô lớn nhất từ trước đến nay được xây dựng tại TP.HCM với vốn đầu tư hơn 1.000 tỉ đồng, trên khu đất hơn 31 ha, có gần 2.000 căn hộ và 529 nền đất. Dự án này được xây dựng để bố trí tái định cư cho người dân bị giải tỏa tại các quận 1, 6, 8, 11, Bình Tân, Tân Phú, Tân Bình, Phú Nhuận, Bình Thạnh và H.Bình Chánh. Dự án được xây dựng từ năm 2004 và hoàn thành, đưa vào sử dụng từ năm 2010 nhưng đến nay chỉ mới có khoảng 700 căn hộ và khoảng 374 nền đất được bố trí tái định cư, số còn lại bỏ hoang. Có mặt tại đây vào thời điểm về chiều là một không khí vắng vẻ. Ngay cả những khu vực công cộng, khu vui chơi cũng không ai sử dụng; lác đác một vài căn hộ sáng đèn.

Theo anh Quang, một người dân tái định cư về đây sống từ ngày đầu, trong tổng số 45 block căn hộ, chỉ 20 block có người ở, còn lại bỏ trống 100%. Nguyên nhân là do hầu hết những người có nhà bị giải tỏa đều ở các quận xa dự án, họ có công việc tại nơi ở cũ nên khi lên khu tái định cư thì không có việc làm. Đa phần người dân bán nhà đi ở trọ hoặc tìm mua một căn nhà gần nơi ở cũ để tiện việc đi làm và cho con cái học tập. Do bỏ hoang quá lâu lại không được duy tu, chăm sóc tốt nên công trình bị lún, nứt. “Số lượng người ở ít, không có người quản lý dọn vệ sinh, không có bảo vệ... nên càng khiến những người sau ngại về ở. Còn những người về ở rồi thì muốn bán nhà đi nơi khác. Quan trọng nhất là người dân muốn về để kiếm sống, nhưng ở đây không có công ăn việc làm nên những người bị giải tỏa sau này cũng không ai muốn về ở, khiến nơi đây càng thêm hoang vắng”, anh Quang cho hay.

Nếu khu tái định cư Vĩnh Lộc B bị đổ cho quá xa trung tâm thì khu tái định cư hơn 1.200 căn ở khu đô thị mới Thủ Thiêm (Q.2) sát nách Q.1 cũng đang trong tình trạng tương tự. Mới đây, tại buổi làm việc với lãnh đạo TP, đại diện Ban Quản lý khu đô thị mới Thủ Thiêm cho hay đến nay tổng số căn hộ chung cư đã và đang xây tại đây là 10.529 căn và 2.292 nền đất nhưng chỉ mới bố trí tái định cư được 3.296 căn hộ và 1.017 nền đất. Vẫn còn 7.233 căn hộ và 1.275 nền đất chưa sử dụng đến. Chưa kể những người đã nhận nhà tái định cư cũng đang rao bán lại căn hộ của mình để lấy tiền đi mua nhà nơi khác ở. Chúng tôi gặp anh Tâm, một người dân tái định cư khu này thì được biết đa số người dân đều nhận tiền để tự mua nhà đất sống, chỉ có những người ít tiền mới phải chấp nhận lên chung cư ở. Một số người giải thích đa số dân bị giải tỏa lên chung cư ở là dân nghèo mà lên chung cư thì phải đóng phí quản lý, phí gửi xe, đổ rác... khiến người dân đã khó càng thêm khó.

Về hướng xử lý nêu ra trong buổi họp báo quý 1/2017 với các cơ quan báo chí, ông Trần Trọng Tuấn, Giám đốc Sở Xây dựng, cho biết khoảng 1.000 căn hộ tái định cư tại Vĩnh Lộc B sẽ cho bán đấu giá, số còn lại dùng để tạm cư cho các chung cư nguy hiểm, có nguy cơ sập và các chương trình phòng chống thiên tai, lũ lụt. Đối với những nền tái định cư chưa sử dụng sẽ bố trí tái định cư cho các dự án tại H.Bình Chánh.

Với hàng ngàn căn hộ tái định cư xây lên không ai ở tại khu đô thị mới Thủ Thiêm, hiện Ban Quản lý khu đô thị mới Thủ Thiêm đang xin cơ chế cho bán đấu giá. Ông Nguyễn Thành Phong, Chủ tịch UBND TP, cũng cho rằng việc tồn đọng này chôn rất nhiều vốn, ảnh hưởng đến nợ của TP đồng thời tốn chi phí duy tu vì không đưa vào sử dụng thì cũng sẽ bị xuống cấp. Nhưng ngay cả việc bán quỹ nhà này để thu tiền về trả lãi vay cũng không phải là điều đơn giản, bởi khi thực hiện dự án này TP đã xin ý kiến Chính phủ nên hiện nay phương án xử lý cũng thuộc thẩm quyền của Chính phủ, hiện TP đang tiếp tục kiến nghị giải pháp xử lý. Hiện đề xuất bán đấu giá nhà tái định cư vẫn còn nằm trên bàn của các bộ, ngành, chưa quyết định.

Để giải quyết bài toán tái định cư, tránh lãng phí, ông Trần Huy Vũ, Tổng giám đốc Công ty Bản Việt Land, đề xuất thay vì bỏ hàng đống tiền để đầu tư nhà tái định cư không ai ở, nhà nước có thể đặt hàng cho các doanh nghiệp làm hoặc có thể mua lại quỹ nhà do doanh nghiệp đã đầu tư xây dựng để bố trí tái định cư cho người có nhu cầu. Thực tế hiện nay việc bồi thường, kể cả đối với những dự án do nhà nước triển khai, gần như sát với giá thị trường nên người dân thường chọn phương án nhận tiền tự lo chỗ ở, thuận tiện cho việc đi lại, làm ăn, học tập của con cái.