Bộ trưởng Công an trình Quốc hội việc bỏ sổ hộ khẩu

Bỏ sổ hộ khẩu là một trong những nội dung quan trọng nhất của dự thảo luật Cư trú sửa đổi lần này. Theo đó, Chính phủ đề xuất bãi bỏ hình thức quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu, sổ tạm trú. Thay vào đó, việc quản lý cư dân sẽ được thực hiện bằng hình thức quản lý theo số định danh cá nhân cập nhật thông tin trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu về cư trú.

Theo Bộ trưởng Tô Lâm, việc quản lý này sẽ được thực hiện thông qua mã số định danh cá nhân có thể truy cập, cập nhật, điều chỉnh trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư chạy trên mạng internet.

Thông tin về nơi thường trú, nơi tạm trú của mỗi công dân đều là trường thông tin dữ liệu số được cập nhật, điều chỉnh trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu về cư trú.

Trên cơ sở này, dự thảo luật Cư trú cũng bỏ các quy định về sổ hộ khẩu, sổ hộ khẩu cấp cho gia đình, cá nhân, tách sổ hộ khẩu, giấy chuyển hộ khẩu, điều chỉnh những thay đổi trong sổ hộ khẩu…

Đồng thời, dự thảo mới cũng sửa đổi, bổ sung một số quy định khác có liên quan đến sổ hộ khẩu, sổ tạm trú như: các hành vi bị nghiêm cấm (thuê, cho thuê, làm giả, sửa chữa, làm sai lệch nội dung sổ hộ khẩu, sổ tạm trú); quyền được cấp, cấp lại, đổi sổ hộ khẩu, sổ tạm trú; trách nhiệm xuất trình sổ hộ khẩu, sổ tạm trú khi cơ quan, người có thẩm quyền yêu cầu; trách nhiệm cấp sổ hộ khẩu, sổ tạm trú của cơ quan đăng ký, quản lý cư trú…

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Tô Lâm cũng cho biết, việc thực hiện quản lý dân cư thông qua phương thức mới bằng mã số định danh cá nhân trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu về cư trú sẽ dẫn đến việc bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ 13 nhóm thủ tục hành chính liên quan đến đăng ký, quản lý thường trú, tạm trú của công dân.

Trong đó, có 7 nhóm thủ tục được bãi bỏ toàn bộ, gồm: cấp đổi sổ hộ khẩu; cấp lại sổ hộ khẩu; cấp giấy chuyển hộ khẩu; cấp đổi sổ tạm trú; cấp lại sổ tạm trú; điều chỉnh những thay đổi trong sổ tạm trú; gia hạn tạm trú.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban pháp luật Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban Pháp luật nhất trí với việc đổi mới phương thức quản lý cư trú của công dân thông qua số định danh cá nhân được cập nhật thông tin trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Theo Ủy ban này, phương thức quản lý cư trú mới chỉ có thể được vận hành thông suốt trên cơ sở tất cả công dân Việt Nam đã được cấp số định danh cá nhân. Tuy nhiên, sau hơn 4 năm triển khai thực hiện, đến nay mới có hơn 18 triệu công dân được cấp số định danh cá nhân và dự kiến đến tháng 12.2020 sẽ hoàn thành việc xác lập số định danh cá nhân cho toàn bộ công dân Việt Nam.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội Hoàng Thanh Tùng Ảnh Gia Hân

“Theo báo cáo của Bộ Công an thì công tác này cần nhiều thời gian, đòi hỏi sự chính xác, có kiểm tra, đối soát chặt chẽ. Vì vậy, đề nghị Chính phủ cần có giải pháp cụ thể để khắc phục các khó khăn, bảo đảm hoàn thành việc cấp số định danh cá nhân cho gần 80 triệu công dân còn lại theo đúng tiến độ đề ra”, ông Tùng cho biết.

Cũng theo ông Tùng, qua khảo sát thực tế việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu về cư trú tại Bộ Công an cho thấy, một số gói thầu có liên quan mới đang trong giai đoạn đàm phán ký hợp đồng; đồng thời, kinh phí đầu tư xây dựng các cơ sở dữ liệu này cũng chưa được cấp đủ.

Vì vậy, để bảo đảm tiến độ hoàn thành việc xây dựng, vận hành cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu về cư trú, Ủy ban Pháp luật đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo quyết liệt, nhất là bảo đảm việc bố trí đủ vốn cho dự án xây dựng các cơ sở dữ liệu này.

Bên cạnh đó, theo ông Tùng, trong quan hệ giữa các tổ chức, cá nhân, sổ hộ khẩu trong nhiều trường hợp cũng là căn cứ quan trọng để tổ chức, cá nhân thực hiện các giao dịch dân sự như mua bán điện, nước, đăng ký dịch vụ điện thoại... nhằm xác thực thông tin về nhân thân và nơi cư trú của bên sử dụng dịch vụ.

Khi không còn sổ hộ khẩu thì việc thực hiện các giao dịch này có thể sẽ gặp khó khăn vì các bên không thể tự mình truy cập cơ sở dữ liệu về cư trú để xác định thông tin cần thiết.

Từ đó, Ủy ban Pháp luật đề nghị làm rõ và quy định ngay trong luật trách nhiệm cung cấp, chia sẻ thông tin, dữ liệu về cư trú giữa các cơ quan nhà nước; việc khai thác thông tin từ cơ sở dữ liệu về cư trú của tổ chức, cá nhân theo hướng tạo điều kiện thuận lợi cho công dân khi cần sử dụng thông tin về nhân thân, nơi thường trú, tạm trú… trong các cơ sở dữ liệu.

Theo tờ trình của Chính phủ nếu dự án luật được thông qua, việc bỏ sổ hộ khẩu sẽ được thực hiện từ tháng 7.2021.