Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng: Giám sát quyền lực để kiểm soát tham nhũng

Dự họp báo còn có Trưởng ban Tuyên giáo T.Ư Đinh Thế Huynh; ông Thuận Hữu, Tổng biên tập Báo Nhân dân; ông Nguyễn Thế Kỷ, Phó trưởng ban Tuyên giáo T.Ư; ông Trương Minh Tuấn, Thứ trưởng Bộ TT-TT; ông Mai Văn Chính, Phó ban Tổ chức T.Ư; ông Lê Quang Vĩnh, Phó chánh Văn phòng T.Ư Đảng.

Phát biểu tại họp báo, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nói: "Tôi xin cảm ơn chân thành, hoan nghênh nhiệt liệt các đồng chí, các bạn, các anh chị em trong những ngày Đại hội của Đảng Cộng sản Việt Nam diễn ra vừa qua, tôi chia sẻ với các anh chị em tác nghiệp hết sức vất vả, phải nghe, phải ghi, chuẩn bị, suy nghĩ, đưa tin, viết bài, trong đầu chắc hết sức căng thẳng.

Đại hội lần thứ XII của chúng ta đặc biệt quan trọng vì diễn ra trong bối cảnh trong nước, quốc tế tuy có những thuận lợi nhưng cũng có nhiều thách thức.

Sau hơn 8 ngày làm việc, Đại hội đã thành công tốt đẹp. Không khí rất hân hoan. Riêng tôi cũng rất phấn khởi.

Tổng bí thư đã trả lời các câu hỏi của phóng viên.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng: Câu hỏi này hơi bất ngờ với tôi và cũng khó trả lời. Nhưng với tình cảm chân thành, có thế nào nói thế ấy. Tôi không ngờ mình lại được Đại hội tín nhiệm giới thiệu và bầu vào Ban chấp hành T.Ư, được Ban chấp hành T.Ư họp phiên thứ nhất bầu làm Tổng bí thư, gần như tín nhiệm tuyệt đối 100%. Bất ngờ vì tuổi cao, có lẽ trong các vị lãnh đạo, tuổi tôi là cao nhất, sức khoẻ trình độ có hạn thôi. Tôi đã xin nghỉ rồi nhưng vì trách nhiệm của Đảng giao nên tôi với tư cách là đảng viên thì chấp hành, đảm nhận trọng trách của mình.

Hai là tôi xúc động trước tình cảm của đồng chí, đồng bào, anh em bạn bè, anh em trong nước và quốc tế. Đã có những gửi gắm, bày tỏ tình cảm, gửi gắm nhưng thực tình cũng là giao trách nhiệm cho chúng tôi. Bất ngờ, xúc động, lo lắng. Lo lắng vì công việc sắp tới còn nặng nề lắm, phải gánh một trách nhiệm rất lớn, trước tình hình diễn biến trong nước, quốc tế như thế này, thời cơ thuận lợi cũng có nhưng thách thức cũng rất nhiều. Rất rất nhiều việc phải làm, đòi hỏi sự cố gắng nỗ lực rất lớn.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng: Chất vấn trong Đảng mới thực hiện gần đây, cũng là nội dung quan trọng để phát huy hơn nữa dân chủ trong sinh hoạt Đảng, là một hình thức giám sát của các đồng chí tham gia Ban Chấp hành T.Ư đối với các đồng chí lãnh đạo.

Chất vấn là một hình thức hỏi và trả lời, có cái để làm rõ thêm, có cái để xem trách nhiệm đến đâu. Hội nghị T.Ư nào cũng có chủ trương chất vấn và trả lời chất vấn tại Hội nghị. Tất nhiên là chưa được nhiều lắm vì thời gian có hạn. Bản thân tôi cũng được chất vấn. Chất vấn xong thì giải toả được nhiều tâm tư, giải đáp được nhiều thắc mắc, quan hệ anh em đồng chí cũng tốt hơn.

Sắp tới, trong quy chế làm việc vẫn sẽ tiếp tục chất vấn. Những công việc còn đang tiến hành mà Nghị quyết T.Ư 4 khóa XI đề ra còn nhiều việc phải làm lắm. Tôi vẫn nói là phải kiên trì, kiên quyết thực hiện, không phải làm một lần mà xong. Nghị quyết Đại hội và Nghị quyết T.Ư đề ra vẫn còn nhiều việc phải làm, từ quy hoạch cán bộ, nhất là cấp chiến lược; đào tạo lựa chọn cán bộ, cố gắng đào tạo được nhiều anh em trẻ vào cơ quan lãnh đạo nhiều hơn. Lần này, Bộ Chính trị trẻ hóa nhiều hơn, 19 đồng chí vừa được bầu thì có 7 người ở lại, còn đâu là trẻ cả, trẻ như đồng chí Võ Văn Thưởng, sinh năm 1970 đã vào Bộ Chính trị, rồi 3 nữ vào Bộ Chính trị. 3 nữ trong Bộ Chính trị, chúng ta có bình đẳng giới không? Chưa bao giờ có 3 Ủy viên Bộ Chính trị là nữ, khóa trước chỉ có 1, sau giữa kỳ bổ sung 1. Lần này thêm đồng chí Trương Thị Mai nữa. Trẻ nhiều, nữ nhiều, cán bộ dân tộc trong Ban Chấp hành T.Ư cũng có.

Những việc Nghị quyết T.Ư 4 đã, đang làm, sắp tới tiếp tục làm, và còn những việc chưa làm được thì còn phải làm tiếp, nhất là trong công tác cán bộ, trong việc phát huy trách nhiệm của người đứng đầu, giám sát quyền lực, đảm bảo làm sao hạn chế, kiểm soát được tham nhũng, lãng phí.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng: Câu hỏi của bạn không nằm trong phạm vi Đại hội. Đây là công việc thường xuyên phải làm. Bắt đầu làm từ khi thực hiện Nghị quyết T.Ư 4 khóa XI về một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay. Có nhiều cái mới trong nhiệm kỳ 5 năm vừa qua. Thứ nhất là thực hiện nghị quyết T.Ư 4, lần đầu tiên trong trong lịch sử Đảng ta tổ chức lấy phiếu tín nhiệm, đề nghị Quốc hội lấy phiếu tín nhiệm, các cơ quan công quyền, cơ quan lãnh đạo các cấp cũng lấy phiếu tín nhiệm. Đây là cách đánh giá tín nhiệm đến đâu, gợi ý những gì để kịp thời chấn chỉnh. Và làm quy hoạch cấp chiến lược cũng lần đầu tiên. Đây chính là tạo thuận lợi cho công tác nhân sự của chúng ta khi tiến hành Đại hội XII diễn ra tốt đẹp, trọn vẹn. Lần đầu tiên, Ban Chấp hành T.Ư Đảng bầu một lần đủ danh sách 19 người vào Ủy viên Bộ Chính trị. Các khóa trước thường là thiếu, sau đó bổ sung dần. Tất cả các chức danh bầu, phiếu tập trung rất cao. Tại Đại hội, bầu một lần được đủ 180 Ủy viên Ban Chấp hành T.Ư chính thức, 20 Ủy viên Ban Chấp hành T.Ư dự khuyết, một lần thôi, phiếu rất cao, người thấp nhất cũng đạt trên 62%; không khí đoàn kết, phấn khởi.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Trước hết cảm ơn bạn vì đã chúc mừng tôi tiếp tục làm Tổng bí thư. Bạn bè cũng chúc mừng, tôi nói là chúc mừng hay là chúc lo. Tôi lo cho công việc sắp tới lắm. Trách nhiệm lớn lắm, nhiều việc phải làm lắm. Vấn đề bạn vừa nêu cũng là một vấn đề lo, làm sao đào tạo, bồi dưỡng được các lớp cán bộ trẻ. Đảng cũng đã nói rồi, bản thân chúng tôi cũng đã nói nhiều lần rồi, phải tiếp tục đào tạo các lớp cán bộ, tre già măng mọc, ngay cơ cấu vào đội ngũ bây giờ cũng phải liên tục kế thừa 3 độ tuổi phát triển không để hẫng hụt, già quá không được, trẻ quá không được, giống như bụi tre phải có 3 lớp: có măng mọc, có lớp nhánh trẻ, rồi có già, cây già lại đẻ ra măng khác. Phải như thế mới ấm gốc, mới phát triển bền vững được. Chứ đứng đơn độc một cây tre thì làm sao bền vững được. Lo trách nhiệm để đào tạo cán bộ trẻ là một nhiệm vụ chiến lược lâu dài, phải làm có kế hoạch. Vừa qua, chúng ta đã cố gắng làm một bước nhưng như tôi nói là vẫn còn nhiều việc cần phải làm tiếp. Tỷ lệ trẻ bây giờ cũng còn ít trong các cơ quan lãnh đạo. Phải hết sức cố gắng. Ở đây đòi hỏi không những phải có kế hoạch, suy nghĩ đào tạo mà chính là phải có cái tâm, phải quan tâm chăm lo đến anh chị em trẻ. Bây giờ tài năng trẻ nhiều lắm, những người được đào tạo bài bản nhiều lắm. Trong Ban Chấp hành T.Ư bây giờ, tỷ lệ tốt nghiệp đại học và trên đại học cao lắm, tôi không nhớ chính xác nhưng cũng gần như 100%. Nhân tài không thiếu, lớp trẻ của chúng ta bây giờ được tiếp xúc với nhiều phương tiện thông tin hiện đại, có nhiều kiến thức hơn lớp chúng tôi ngày xưa nhiều.

Còn bạn hỏi kế hoạch đến bao giờ xong, hôm nay hỏi thì khó trả lời ngay, phải có kế hoạch, phải chuẩn bị, phải làm bài bản, làm từng bước, từng bước đi một. Bây giờ nếu hứa 5 năm, 3 năm, 2 năm, tôi sợ như thế không khả thi và có gì đó ảo tưởng.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng: Câu hỏi này cũng đi sâu vào công tác nhân sự. Bạn hỏi kết quả bầu cử vừa rồi có đúng với phương hướng công tác nhân sự không? Tôi xin đảm bảo 100% hoàn toàn đúng với phương hướng công tác nhân sự. Phương hướng rộng lắm, chứ không chỉ phương hướng chọn ai, chọn ai chỉ là một việc cụ thể trong việc lựa chọn một con người. Phương hướng thì nói đến tiêu chuẩn, tiêu chí, số lượng, cơ cấu, tỷ lệ trẻ - già, nam - nữ… Thế còn chọn được ai, nhân sự nào, Ban Chấp hành T.Ư giới thiệu ra Đại hội, ra Đại hội giới thiệu thêm. Giới thiệu thêm dù 1 - 2 người cũng đưa vào phiếu báo cáo Đại hội. Nếu cá nhân được giới thiệu, người ta xin rút, và người đề cử cũng xin rút thì cũng báo cáo với Đoàn Chủ tịch. Theo quy chế bầu cử đã được Đại hội thông qua, Đoàn chủ tịch sẽ xem xét các ý kiến đề xuất, giới thiệu để tỏ ý kiến có cho rút hay không, còn quyền quyết định là do Đại hội. Lần này làm rất dân chủ, không phải giơ tay ào ào, mà phải lập phiếu, có số dư, bỏ phiếu kín, rồi công bố xem Đại hội có đồng ý cho rút hay không.

Còn số nhiều, khi giới thiệu số dư trên 30%, lúc bấy giờ, Đại hội cũng theo quy chế làm việc đã được thông qua, sẽ lấy ý kiến Đại hội để số dư không quá 30%. Xin ý kiến cũng bằng bỏ phiếu kín, lấy từ trên cao xuống thấp, đảm bảo tối đa 30% để đưa vào danh sách bầu cử. Như thế là vừa kết hợp giữa sự giới thiệu của Ban Chấp hành T.Ư khóa trước vừa kết hợp và tôn trọng ý kiến dân chủ của các đại biểu tham dự đại hội giới thiệu. Cũng có người Ban chấp hành T.Ư khoá cũ giới thiệu nhưng không trúng, cũng có người không được Ban Chấp hành T.Ư khóa cũ giới thiệu nhưng ra Đại hội giới thiệu và trúng cử. Dân chủ đến thế mà. Đại hội lần này, tôi nói ngay, là một Đại hội biểu thị tinh thần dân chủ, đoàn kết, kỷ cương, trí tuệ.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng: Câu hỏi này cũng mang tầm chiến lược. Cá nhân tôi là một bộ phận của tập thể, nguyên tắc lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam là tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, chứ không thể cá nhân độc đoán, chuyên quyền. Nhưng đồng thời cũng phải đề cao trách nhiệm cá nhân chứ nếu không khi làm hay, làm tốt, có kết quả lại vơ vào công lao của cá nhân mình còn làm không tốt thì lại đổ trách nhiệm cho tập thể, không quy được trách nhiệm, chẳng thi hành kỷ luật được ai. Cái hay của chúng ta là lãnh đạo tập thể nhưng cá nhân phụ trách, phát huy vai trò của người đứng đầu nhưng phải phát huy dân chủ.

Còn sắp tới liệu có thực hiện được dân giàu mạnh hơn, đất nước dân chủ hơn không thì mục tiêu trong văn kiện Đại hội nêu rồi: Khẩu hiệu của chúng ta là xây dựng và phát triển đất nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Đây là mục tiêu lâu dài, còn trước mắt là phấn đấu làm sao để chúng ta sớm trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.

Như các bạn thấy, trong thời gian qua, hoạt động của HĐND, của Quốc hội, các đoàn thể chính trị xã hôi có dân chủ không? Quốc hội sinh hoạt bây giờ có khác ngày xưa không, HĐND có khác không, các địa phương có dân chủ không? Bây giờ bao nhiêu đoàn thể, tổ chức chính trị xã hội ra đời rồi, các bạn thống kê phải lên đến hàng trăm, hàng nghìn. Dân chủ nhưng phải có kỷ cương. Một đất nước không có kỷ cương thì rối loạn. Rối loạn, mất ổn định thì không xây dựng, phát triển được. Thế cho nên, dân chủ và kỷ cương phải đi liền với nhau. Dân chủ nhưng phải kỷ cương, kỷ cương nhưng trên cơ sở phát huy dân chủ, đừng nhấn mạnh, tuyệt đối hóa mặt nào. Tuyệt đối hóa là dẫn đến phiến diện, mà phiến diện thì đều có thất bại.