Không có thẻ thì không có tiền ?

Năm 1999, theo đề xuất của Cục Nghệ thuật biểu diễn (NTBD), hàng nghìn thẻ hành nghề đã được cấp. Ba năm sau, Chính phủ yêu cầu bãi bỏ với lý do thẻ hành nghề giống như giấy phép con. 

Đến năm 2012, việc cấp thẻ hành nghề cho nghệ sĩ lại được đặt ra với lý do để siết chặt việc quản lý, đặc biệt là các ca sĩ, người mẫu sau nhiều vi phạm. Việc soạn thảo đề án được dự kiến hoàn thành từ năm 2012 nhưng vẫn không xong. Hàng loạt hội thảo, tọa đàm lấy ý kiến góp ý cho đề án này đã diễn ra trong suốt nhiều năm. 

Theo dự kiến, thẻ hành nghề được áp dụng từ năm 2015 nhưng đã không thể thực hiện. Còn trong bản dự thảo, việc cấp thẻ hành nghề dự kiến bắt đầu áp dụng từ tháng 3.2017.

Theo bản dự thảo này, những người tham gia hoạt động biểu diễn nghệ thuật (bao gồm trình diễn ca, múa, nhạc, sân khấu, nghệ thuật truyền thống…) và trình diễn thời trang tự do hoặc làm việc tại các đơn vị nghệ thuật nhà nước đều cần phải có thẻ hành nghề, nếu muốn biểu diễn được trả thù lao hoặc nhận các quyền lợi vật chất khác.

Đã có nhiều ý kiến cho rằng, NSND, NSƯT hoặc nghệ nhân dân gian nên được đặc cách, không cần cấp thẻ. Tuy nhiên, dự thảo ghi rõ, đối tượng cấp thẻ bao gồm cả các nghệ sĩ đã được trao tặng danh hiệu, đoạt giải tại các cuộc thi liên hoan nghệ thuật, cuộc thi người đẹp, người mẫu trong nước và quốc tế. Dự thảo không đề cập độ tuổi người tham gia biểu diễn, như vậy có thể hiểu các nghệ sĩ nhí cũng cần phải có thẻ hành nghề. Ngoài ra, thẻ hành nghề được ghi áp dụng với các nghệ sĩ biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang tại VN và không nói rõ sinh sống tại VN hay không. Nhiều ý kiến thắc mắc, nghệ sĩ hải ngoại cũng có thể phải có thẻ hành nghề?

Ông Nguyễn Đăng Chương - Cục trưởng Cục NTBD trong hội thảo về nghề người mẫu tại TP.HCM cuối tháng 12.2015, cho biết việc cấp thẻ sẽ được tiến hành thường xuyên, chứ không theo đợt, vì thế ai có khả năng, tố chất, đúng quy chuẩn thì nộp đơn, hội đồng thẩm định sẽ duyệt cấp thẻ ngay, sẽ không có rào cản nào. Tuy nhiên, nhiều người mẫu và bầu sô cho rằng sẽ rất khó để có tiêu chí thẩm định hợp lý vì nghề người mẫu không chỉ cần người đẹp, cao, mà có những nhãn hàng cần người quá khổ hay thấp, độ tuổi đa dạng: già hoặc trẻ con... Ông Tạ Nguyên Phúc, Giám đốc Công ty người mẫu P.L, thắc mắc: “Ở mỗi chương trình biểu diễn đều có xin cấp giấy phép biểu diễn với thông tin từng người mẫu tham gia, nếu ai vi phạm thì không cho diễn. Người mẫu nào cố tình gây sốc bằng hình ảnh hở hang, phản cảm hay vi phạm pháp luật thì cơ quan chức năng ban hành lệnh cấm biểu diễn có thời hạn hoặc vĩnh viễn, tôi nghĩ như vậy sẽ hợp lý hơn”. Trong khi đó, siêu mẫu - hoa khôi Trần Ngọc Lan Khuê ủng hộ việc xét cấp thẻ: “Tại VN, do chưa có thẻ hành nghề nên làm người mẫu chưa được xem là một nghề. Việc cấp thẻ sẽ loại bỏ được những người không biểu diễn thời trang nhưng vẫn gắn mác “người mẫu”, để rồi làm những chuyện vi phạm pháp luật, thậm chí hành nghề… bán dâm khiến người mẫu thực thụ bị ảnh hưởng”.

Đã có nhiều ý kiến tranh luận về việc một số chương trình nghệ thuật có thể chấp nhận bản ghi âm sẵn để đảm bảo tính an toàn cho chương trình (chương trình truyền hình trực tiếp phục vụ mục đích chính trị, ngoại giao...). Nhưng theo dự thảo, những cá nhân sử dụng bản ghi âm để thay cho giọng hát thật hay âm thanh thật của nhạc cụ biểu diễn sẽ bị “treo” thẻ từ 1 - 3 tháng.

Trong dự thảo cũng đưa ra quy định mới liên quan đến hoạt động của nghệ sĩ trên mạng internet. Cụ thể, nếu phổ biến, lưu hành bản ghi âm, ghi hình chưa được phê duyệt nội dung, nghệ sĩ bị thu hồi thẻ từ 3 - 6 tháng. Quy định này liệu có gây “phiền” cho nhiều nghệ sĩ khi việc thực hiện MV (Music Video) phát hành trên mạng đang ngày càng thịnh hành?

Dự kiến 10.000 thẻ hành nghề sẽ được cấp, nhưng thẩm định và quản lý số thẻ này như thế nào là điều đáng bàn hơn: đâu là tiêu chí cấp thẻ, làm sao để quản lý, giám sát các chương trình chặt chẽ?...

Ông Nguyễn Đăng Chương - Cục trưởng Cục NTBD - cho biết phải chờ Nghị định 79 quy định về biểu diễn, nghệ thuật, trình diễn thời trang, thi người đẹp và người mẫu, lưu hành, kinh doanh bản ghi âm, ghi hình ca múa nhạc, sân khấu (sửa đổi, bổ sung) được Thủ tướng ký ban hành. Sau đó, cơ quan quản lý mới xây dựng thông tư quy định chi tiết việc cấp thẻ hành nghề, biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang. Vậy, bản dự thảo này được đưa lên trang cinet.vn để lấy ý kiến có phải là dự thảo chính thức?

Ý KIẾN “Không riêng tôi mà rất nhiều nghệ sĩ đã diễn nhẵn các sân khấu, địa phương mấy chục năm nay, chưa kể NSND, NSƯT, bây giờ phải đi làm bản đăng ký xin cấp thẻ hành nghề, là chuyện không bình thường. Rồi việc thẩm định cấp thẻ thì dựa theo những tiêu chí nào để kết luận có đủ năng lực chuyên môn hay không? Làm đơn thì đơn giản nhưng diễn biến sau đó tôi nghĩ rất phức tạp, nếu làm không khéo vô tình lại loại bỏ những người thực sự khán giả đang cần”. Ca sĩ Ánh Tuyết “Điều tôi băn khoăn khi đọc dự thảo là thẻ hành nghề sẽ chỉ áp dụng cho các ca sĩ, nghệ sĩ quốc tịch VN hay với cả ca sĩ hải ngoại? Vì theo quy định hiện tại, các nghệ sĩ hải ngoại muốn được trình diễn trong nước đều phải được cấp phép từ Cục NTBD theo từng chương trình. Và nếu được cấp thẻ, họ sẽ phải còn cần xin phép nữa không?”. Anh Lý Minh Tùng (quản lý ca sĩ Tóc Tiên) N.Vân (ghi)