* Ông có thể cho biết di tích này đã được phát hiện như thế nào?
- Tháng 3 vừa qua tôi có tham gia vào một đoàn nghiên cứu lịch sử - văn hóa tại miền Trung và Tây Nguyên do Viện Viễn đông bác cổ Pháp (EFEO) tại Hà Nội tổ chức. Đoàn gồm GS Diệp Đình Hoa, PGS Andrew Hardy và tôi. Chiều ngày 30/3/2006, chúng tôi đến khu vực đất ruộng nhà ông Thái Vinh Công Thự tại thôn 1, xã Quảng Ngãi, huyện Cát Tiên. Ông Thự và những người nông dân ở đây cho biết, mỗi khi cày cuốc ở khu vực này đều gặp rất nhiều gạch dưới lớp đất canh tác.
Chúng tôi lập tức mở 2 hố thám sát, mỗi hố 1m2 cách nhau 50m theo hướng bắc - nam. Chỉ sau vài nhát cuốc, dưới lớp đất canh tác chừng 15 đến 20 cm đã xuất hiện những dấu vết của nền đất cháy, gạch vụn, đặc biệt là nhiều tro than. Với tất cả kinh nghiệm và từ những yếu tố khách quan của di tích, chúng tôi hiểu rằng một di tích sản xuất gạch cổ phục vụ cho việc xây dựng di tích Cát Tiên xưa đã được phát hiện. Do tôn trọng địa phương, chúng tôi đã để lại những tư liệu khẳng định đây là nơi sản xuất gạch cổ cần phải điều tra và nghiên cứu khảo cổ học cho một cán bộ Bảo tàng Lâm Đồng về báo cáo với lãnh đạo bảo tàng.
* Ông được biết Bảo tàng Lâm Đồng tiến hành khai quật những lò gạch cổ mà ông và đoàn công tác của ông đã phát hiện ở khu di tích Cát Tiên từ khi nào?
- Cách đây mấy ngày, tôi được một số đồng nghiệp thông báo về việc này nhưng quả thực tôi không tin lắm, vì trong Cát Tiên hiện đang là mùa mưa. Cho đến khi đọc được thông tin từ một tờ báo, và chính thức nghe ông Giám đốc Bảo tàng Lâm Đồng đang công tác tại Hà Nội nói về việc này tôi mới tin là sự thật.
* Việc Bảo tàng Lâm Đồng không hỏi ý kiến những người
"Di tích khu sản xuất gạch cổ này có ý nghĩa khoa học rất lớn, không chỉ mang tầm quốc gia mà còn có tính quốc tế, hiện những nước có công trình văn hóa đền tháp tương tự như Indonesia, Campuchia, Lào... đều chưa tìm ra nơi sản xuất gạch cổ" - TS Nguyễn Tiến Đông
phát hiện di tích này có làm ông bị sốc không?
- Sốc thì không đến nỗi, nhưng tôi rất ngạc nhiên và ngay lập tức thấy buồn. Buồn vì đã được đối xử "chưa đẹp" lắm.
* Trong lĩnh vực khảo cổ đã xảy ra nhiều trường hợp "vi phạm bản quyền" như vậy không?
|
|
* Nhiều ý kiến từ các nhà khoa học cho rằng: nếu mở rộng quy mô khai quật như hiện nay mà không có phương án bảo vệ sẽ làm hỏng di tích. Ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào?
- Đấy là việc nhỡn tiền. Cát Tiên là một vùng đất có khí hậu rất khắc nghiệt. Mùa khô thì nắng cháy và nóng. Mùa mưa thì mưa thối đất, lụt lội triền miên. Việc bảo vệ các di tích ở đây là một nhiệm vụ vô cùng khó khăn. Đặc biệt, di tích khu sản xuất gạch hay những lò gạch cổ vừa được khai quật nằm ngay cạnh một con suối, lại là khu đồng thấp, gần những sườn núi với độ dốc lớn. Những di tích trên khó có thể tồn tại được qua một hoặc hai mùa lũ. Việc lợp mái che là cần thiết nhưng cũng chỉ che nắng che mưa mà thôi, chống sao được lũ lụt thường xuyên ở đây. Trong cuộc họp thẩm định quy hoạch bảo tồn và phát huy khu di tích Cát Tiên do Bộ Văn hóa - Thông tin tổ chức, Hội đồng thẩm định đã khuyến cáo không nên khai quật rộng, hoặc khai quật lớn trên di tích này bởi việc bảo quản di tích là rất khó. Khai quật mà không bảo vệ được tức là phá di tích.
Thu Hồng
Bình luận (0)