Ám ảnh... phù sa !

Cho đến giữa tháng 11, nếu đi trên con đường duy nhất dẫn từ trung tâm H.Đakrông và xã Triệu Nguyên (H.Đakrông), bùn đất vẫn còn hiện diện trên từng ngọn cây, bờ rào, có lúc là cả những đôi chân, bàn tay lấm lem của con người.

Triệu Nguyên vốn rất bé nhỏ, chỉ gồm 2 thôn, lại có địa thế bó gọn một bên là núi, một bên là dòng Đakrông. Chỉ có một rẻo đất ở giữa là nơi sinh sống và cũng là đất sản xuất của người dân. Cách đây tròn 1 tháng, lũ ùa về, bùn đất theo nước cuồn cuộn tống về Triệu Nguyên, tràn vào nhà dân, vùi lấp dải đất chạy dọc sông Đakrông trước đây vốn là nương lúa, rẫy ngô... xanh rì.

Thống kê của chính quyền xã này cho hay, có tới 150 ha đất sản xuất nông nghiệp bị cát và phù sa bồi lấp từ 0,5 - 1 m; hệ thống đường nội đồng 5,7 km cùng hệ thống kênh mương “mất tích” hoàn toàn bởi đất đá hàng trăm khối vùi lấp. “Việc triển khai sản xuất vụ đông xuân là hoàn toàn không thể”, ông Trương Văn Hoài, Chủ tịch UBND xã Triệu Nguyên, nói.

Hầu như không còn mô hình sản xuất nào ở khu vực dọc sông Đakrông của Triệu Nguyên tồn tại sau lũ. Mô hình trang trại lớn nhất trồng 2,5 ha sâm Bố Chính đã bị đẩy về số 0, do cây thì bị lũ cuốn, hệ thống tưới, hàng rào, giếng khoan, điện... hư hỏng hoàn toàn. “Tất cả vốn liếng đầu tư mấy trăm triệu vào trang trại sâm Bố Chính đã mất hết sau 1 đêm. Chúng tôi đã có biết bao kỳ vọng về một loại cây dược liệu mới mẻ, nhưng nhận lại không có gì ngoài... bùn”, anh Nguyễn Minh Phong, một trong những người góp vốn đầu tư trang trại này, nói rồi thở dài.

Đứng giữa bãi bùn đã khô cằn như sa mạc, bà Nguyễn Thị Lương (65 tuổi, trú thôn Na Nẫm, xã Triệu Nguyên) không thể hình dung đâu là vị trí nương ngô xanh tốt trước đây của gia đình. “Tôi sống đến chừng này tuổi chưa bao giờ thấy bùn đất đổ về khủng khiếp đến thế. Tôi thực sự đã trắng tay”, bà Lương chống cằm, nhìn xa xăm nói.

Nhưng nỗi ám ảnh về phù sa không chỉ hiện diện ở xã Triệu Nguyên, mà ở xã bên kia sông Đakrông là Ba Lòng, hàng trăm hộ nông dân cũng đang rối bời vì đồng đất bị vùi lấp. Hay ở xã Hướng Việt (H.Hướng Hóa), địa phương thậm chí còn từng bị cô lập nhiều ngày sau lũ dữ, có 500 ha đất sản xuất nông nghiệp đã thành bình địa vì... bùn. “Khoảng vườn đó chúng tôi trồng lúa nếp, giờ mất hết rồi, tết này lấy gì ăn đây”, chỉ về khoảng đất rộng mênh mông, ông Hồ Văn Vươn (thôn Xa Đưng, xã Hướng Việt) nói về nỗi lo của mình.

Trong khi đó, ông Hồ Văn Bằng (cũng trú thôn Xa Đưng) từng là điển hình tiên tiến về sản xuất nông nghiệp ở địa phương khi mày mò bỏ công đầu tư, chăm sóc hơn 0,5 ha nghệ, giờ cũng đành nghẹn ngào nhìn thành quả bị vùi dưới đất: “Mất hết thật rồi”.

Đồng đất Triệu Nguyên (H.Đakrông, Quảng Trị) nay thành bình địa

Ở xã Hướng Việt, nơi có gần 100% hộ là đồng bào Vân Kiều, sống chủ yếu nhờ sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ. Việc mất đất sản xuất vì bùn thực sự trở thành một vấn đề hết sức nan giải cho địa phương, bởi thực tế lúc này dân bản thực sự cần cái ăn, cái mặc để tồn tại hơn. Và nếu lo cho cái ăn, bỏ bê sản xuất thì việc thiếu đói lại cũng gần ngay trước mặt, thậm chí ngay ở tết này. “Thời gian sắp tới sẽ rất khó khăn cho bà con. Biết vậy nhưng nhìn ra các mảnh ruộng, khối lượng đất đá quá lớn, không biết phải kêu ai”, ông Hồ Văn Vọng, Bí thư Đảng ủy xã Hướng Việt, nói.

Dù thế, ông Vọng vẫn đưa ra một tia hy vọng rằng về lâu dài, người dân và chính quyền đang mong chờ sự hỗ trợ, đầu tư, có giải pháp căn cơ để đảm bảo về sinh kế... của nhà nước, các ban ngành và các nhà hảo tâm.

Trong khi đó, ông Trương Văn Hoài dù từng thừa nhận bản thân ông cũng chưa biết bắt đầu lại từ đâu với chính trang trại của mình bị bùn tàn phá, nhưng vẫn “tỉnh táo” để bàn tính hướng giúp dân gượng dậy. “Trước hết, cần phải san gạt, cải tạo đồng sản xuất gần 150 ha, bóc bùn đất ở đường nội đồng, kênh mương. Khi đã có “mặt bằng sạch” trở lại, thì người dân cần lắm hạt giống, con giống, phân tro, thức ăn... và đặc biệt là muốn hỗ trợ vốn vay ưu đãi để làm lại”, ông Hoài nói.

Ở góc độ vĩ mô, ông Võ Văn Hưng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, cho biết thiệt hại do lũ lụt liên tiếp ở Quảng Trị là rất lớn, khủng khiếp nhất là lượng bùn đất vẫn hiện diện lúc này. Ông Hưng cho rằng việc cứu trợ chỉ là giải pháp trước mắt, còn về lâu dài tỉnh sẽ giao cho các sở ngành và địa phương khảo sát, để có phương án hỗ trợ người dân ở vùng bị lũ vùi trong điều kiện có thể của tỉnh. “Có thể sẽ hỗ trợ cây, con giống, các dự án, mô hình phát triển kinh tế... Ngoài trình xin T.Ư, chúng tôi cũng rất cần nguồn lực từ bên ngoài, cùng Quảng Trị giúp người dân gượng dậy sau lũ”, ông Hưng nói. Nhưng theo ông Hưng, lúc này giữa bộn bề gian khó, người dân càng phải quên đi tâm lý ỷ lại và gồng gánh, đồng lòng đứng lên để tự cứu mình.

Lời nhắn gửi của ông Hưng không phải là không có lý bởi phù sa trên ruộng đồng lúc này vẫn còn bám dày nhưng “phù sa đời người” của những lớp người đi trước vẫn dạy người dân vùng lũ rằng không bao giờ là tuyệt vọng, rằng “còn da lông mọc, còn chồi nảy cây”.