Bất thường giá thuốc trị u gan

Tháng 2.2018, Bệnh viện (BV) Chợ Rẫy TP.HCM trúng thầu thuốc Lipiodol 10 ml trị u gan với giá 5,4 triệu đồng/ống do Công ty TNHH dược phẩm và trang thiết bị y tế Hoàng Đức phân phối. Thế nhưng, cùng thời điểm này, tại Hà Nội, BV 19.8 (thuộc Bộ Công an) trúng thầu 6,2 triệu đồng/ống do Công ty cổ phần dược phẩm T.Ư CPC1 phân phối.

Theo tìm hiểu của PV Thanh Niên, Lipiodol là thuốc của Công ty Guerbet (Pháp) sản xuất, được một công ty Singapore đăng ký tại VN. Tại VN, thuốc đã được cấp số đăng ký 3 lần (5 năm cấp lại một lần), vào năm 2004 (VN-8769-04); năm 2010 (VN-5423-10) và năm 2016 (19673-16). Dù là độc quyền mua bán tại VN nhưng thuốc được đăng ký trong danh mục thuốc đấu thầu là loại thuốc generic (hết hạn độc quyền) - tức không phải qua thương thảo giá như thuốc biệt dược gốc còn hạn bảo hộ. Giá thuốc này thực tế gần như tự do “nhảy múa”!

Từ tháng 8.2013 đến nay, thuốc Lipiodol được thay đổi giá 8 lần. Từ tháng 8.2013 trở về trước, thuốc trúng thầu vào BV Chợ Rẫy 419.000 đồng/ống. Đến tháng 9.2013 thuốc bắt đầu tăng “vèo vèo” lên hơn 3 lần, tức 1,54 triệu đồng/ống. Ở lần tăng giá này, các BV như Chợ Rẫy, Nhân dân 115… đồng loạt gửi công văn cho Bộ Y tế phản ánh nhà phân phối (lúc này là Công ty TNHH MTV dược phẩm T.Ư 1) không cung cấp thuốc vì liên quan đến giá thuốc quá cao. Bộ Y tế có công văn đề nghị các BV liên hệ nhà phân phối để được giải quyết.

Diễn biến giá thuốc Lipiodol trúng thầu ở BV Chợ Rẫy TP.HCM Ảnh: Duy Tính - Đồ họa: Hồng Sơn

Thời điểm trên, phía Công ty TNHH MTV dược phẩm T.Ư 1 có công văn gửi các BV cho rằng đây là thuốc cực kỳ thiết yếu trong danh mục thuốc sử dụng BV, đặc biệt là trong phác đồ điều trị u gan, ung thư gan tại các BV. Trong phương pháp TOCE (tắc mạch) yêu cầu bắt buộc sử dụng thuốc này vì lý do về mặt kỹ thuật. Thuốc đóng vai trò tác nhân chính làm tắc các mao mạch xung quanh khối u, ngăn cản cung cấp máu cho khối u, từ đó cùng với các thuốc giết chết khối u… Công ty đảm bảo cung ứng thuốc theo giá quy định.

tin liên quan

'Mổ' ung thư gan một ngày xuất viện

Từ tháng 1 - 5.2014, thuốc tăng giá lên sát 2 triệu đồng/ống. Tiếp theo, từ tháng 6.2015 - 11.2016 thuốc tăng lên sát 2,6 triệu đồng/ống. Rồi từ tháng 12.2016 - 4.2017 tăng lên 2,895 triệu đồng/ống. Từ tháng 5 - 8.2017, giá Lipiodol gần 4 triệu đồng/ống. Đến tháng 2.2018, thuốc có giá 5,4 triệu đồng/ống (thuốc do Công ty TNHH dược phẩm và trang thiết bị y tế Hoàng Đức trúng thầu tại BV Chợ Rẫy). Trong khi đó, cùng thời điểm tháng 2.2018, cũng loại thuốc này tại Hà Nội thì BV 19.8 (thuộc Bộ Công an) trúng thầu 6,2 triệu đồng/ống, số lượng 250 ống, tổng trị giá lá 1,55 tỉ đồng, thuốc do Công ty cổ phần dược phẩm T.Ư 1 CPC1 cung cấp.

Theo tìm hiểu của Thanh Niên, từ năm 2015 trở về trước, tại VN, để thực hiện kỹ thuật TOCE, bác sĩ điều trị hoàn toàn phải phụ thuộc vào Lipiodol, không có bất cứ một loại vật liệu nào khác để thay thế. Từ năm 2015 trở lại đây, có thêm các loại “hạt nút mạch” có thể thay thế Lipiodol để chỉ định trong kỹ thuật TOCE. Tuy nhiên, Lipiodol được sử dụng thường xuyên hơn vì hạt nút mạch (vật liệu) chi phí quá cao, từ 31,8 - 33,6 triệu đồng/ca. Nếu bệnh nhân không đủ tiền cho chi phí 2 loại thuốc, vật liệu này thì phải mổ cắt u.

Ngày 8.8, đại diện BV Chợ Rẫy cho biết đầu năm 2018, BV này đã thực hiện gói thầu 2.400 ống, giá 5,4 triệu đồng/ống, tổng giá trị là gần 13 tỉ đồng. BV thắc mắc giá cao thì nhà cung cấp nói giá tăng liên tục do: tăng giá rất cao của nguyên liệu đầu vào là Iod (nguyên liệu chiếm 48% trong cấu tạo của thuốc); do quy luật cung cầu, nhu cầu về Lipiodol trên thế giới gia tăng đột biến do sự phổ cập của kỹ thuật TOCE.

“Việc bán thuốc ở giá nào luôn là quyền của nhà phân phối, nhà sản xuất và cơ chế kiểm soát giá của nhà nước. Dù thuốc tăng giá liên tục nhưng một thời gian dài tại BV Chợ Rẫy, bệnh nhân không được BHYT thanh toán vì cho rằng đây là thuốc cản quang chứ không phải điều trị, và bệnh nhân mới chỉ được thanh toán hơn 1 tháng nay”, vị đại diện BV Chợ Rẫy nói.

Còn theo TS-BS Bùi Minh Trạng, Phó giám đốc BV Nhân dân 115, sau khi Công ty Hoàng Đức báo giá 5,4 triệu đồng/ống thì BV dừng đấu thầu loại thuốc này để xin ý kiến vì giá quá cao (gần gấp đôi so với lần trước BV mua). Hiện BV chỉ còn vài ống mua đợt thầu trước, nếu hết BV sẽ tìm giải pháp khác. Còn theo một cán bộ quản lý dược Sở Y tế TP.HCM thì đơn vị này đang tìm hiểu và sẽ có ý kiến sau.

Chiều 8.8, khảo sát của PV Thanh Niên tại nhà thuốc trong BV Bạch Mai (Hà Nội) cho thấy không còn thuốc Lipiodol, mặc dù trên máy, thuốc này hiện vẫn được để giá 2,65 triệu đồng/ống. Tuy nhiên, đây là giá từ lâu rồi và cũng khá lâu không có thuốc này dùng cho bệnh nhân. Ông Dương Đức Hùng, Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp BV Bạch Mai, xác nhận thuốc Lipiodol hiện tại không có bán tại nhà thuốc BV và BV cũng không có để cấp cho bệnh nhân BHYT dù thuốc này được Quỹ BHYT chi trả. Nguyên do khi xây dựng giá kế hoạch để phê duyệt thầu, giá của nhà cung cấp đưa ra cao nên không được Bộ Y tế phê duyệt, nên không thể đấu thầu. Đây là thuốc độc quyền, không có thuốc thay thế, nên khi bệnh nhân có chỉ định (dùng trong can thiệp mạch, trong đó có dùng trong các bệnh nhân nút mạch điều trị ung thư gan) bệnh nhân phải ra bên ngoài mua.

Một bác sĩ của BV Bạch Mai chia sẻ các bác sĩ rất ái ngại khi bệnh nhân đáng ra được BHYT thanh toán thì họ lại phải mua bên ngoài, khó tránh khỏi bị đẩy giá do thuốc độc quyền. Bên cạnh đó còn là vấn đề chất lượng vì thuốc tiêm cần điều kiện bảo quản trong suốt quá trình phân phối, lưu thông, duy trì chất lượng, nếu sơ suất hoặc điều kiện bảo quản không ổn định thì có thể ảnh hưởng chất lượng.

Trả lời Thanh Niên chiều 8.8, GS Trần Bình Giang, Giám đốc BV Hữu nghị Việt Đức, cho biết: “Chúng tôi cũng như BV Bạch Mai, không thực hiện được đấu thầu Lipiodol do giá kế hoạch cao không được chấp nhận. Các bệnh nhân thực hiện can thiệp mạch có chỉ định thì phải tự mua thuốc và mua bên ngoài cũng không dễ mua. Bệnh nhân vất vả mà bác sĩ cũng không mong muốn nhưng hiện vẫn chưa có cách nào khác để BV có thuốc cung ứng cho bệnh nhân khi cần”.

Chiều cùng ngày, khảo sát của PV Thanh Niên tại 3 nhà thuốc ngay đối diện cổng BV Bạch Mai - một trong những nơi tập trung các nhà thuốc bán lẻ, tất cả đều trả lời không có Lipiodol. Trong đó, tại một nhà thuốc lớn, nhân viên đã cẩn thận gọi điện để kiểm tra các nhà thuốc khác trong hệ thống nhưng cũng thông báo không có Lipiodol. Khi chúng tôi hỏi về giá Lipiodol, nhân viên nhà thuốc cho biết khoảng 3 triệu đồng/ống.