Cần xác định rõ mục tiêu các môn học

Điểm mới nổi bật của chương trình giáo dục phổ thông tổng thể là đã được xây dựng theo định hướng tiếp cận năng lực, áp dụng phương pháp sơ đồ ngược: mục tiêu giáo dục - chuẩn đầu ra - nội dung giáo dục - phương pháp giáo dục - phương pháp đánh giá. Chuẩn đầu ra của chương trình giáo dục phổ thông được đưa ra dưới hình thức “chân dung” HS mới với 6 phẩm chất và 10 năng lực cốt lõi.

Điểm mới thứ hai là sự xuất hiện của những môn học mới và những môn học tích hợp như học tập trải nghiệm và sáng tạo, khoa học tự nhiên, lịch sử và địa lý, giáo dục kinh tế và pháp luật, khoa học máy tính, thiết kế và công nghệ... Cuối cùng là sự xuất hiện của các môn học tự chọn ở lớp 11, 12 theo ý đồ phân hóa và định hướng nghề nghiệp. Cũng theo ý đồ của những nhà thiết kế chương trình thì sau khi triển khai ổn định chương trình mới, sẽ tiến đến việc bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT.

Với cách thi và cách tổ chức giảng dạy theo định hướng thi cử như hiện nay thì bỏ kỳ thi này sẽ là một điều tốt. Thực sự nếu vẫn còn kỳ thi này thì những thay đổi tích cực trong chương trình mới sẽ mãi chỉ là trên giấy vì mọi tập trung của thầy, trò, phụ huynh rốt cuộc cũng hướng về các kỳ thi. Chuẩn đầu ra của giáo dục phổ thông sẽ được đánh giá một cách khách quan qua các kỳ thi có tính độc lập như IELTS, TOEFL, SAT, các kỳ thi đánh giá năng lực của các trường ĐH VN, các buổi phỏng vấn học bổng... Thay đổi hình thức đánh giá sẽ có tác động ngược trở lại với cách dạy và học. Lúc đó sẽ không cần phải hô hào, vận động nhiều vì chương trình phổ thông mới sẽ tự động phát huy hiệu quả.

Ngoài ra, việc xuất hiện các môn học mới, các môn học tích hợp cũng như các môn học tự chọn vừa là điểm mới tạo ra sự khác biệt nhưng cũng là điểm gây khó khăn cho việc triển khai thực hiện. Về tổng thể, phải có một sự chuẩn bị kỹ càng trong việc đào tạo, bồi dưỡng giáo viên. Về chi tiết, mỗi trường phải linh động trong việc bố trí, sử dụng giáo viên, lên kế hoạch đào tạo và tái đào tạo thì mới đáp ứng được những yêu cầu mới.

Trên thực tế, khi triển khai học chế tín chỉ ở các trường ĐH cho thấy việc cho tự chọn các môn học sẽ phát sinh hàng loạt vấn đề, trong đó cụ thể và rõ ràng nhất là ta sẽ không dự đoán trước được số lượng đăng ký của HS và chắc chắn sẽ nảy sinh ra tình trạng vừa thừa, vừa thiếu giáo viên. Và chắc chắn sẽ dẫn đến tình huống các trường (đặc biệt là các trường nhỏ, ít HS) phải giảm “món ăn” tự chọn của HS xuống. Với điều kiện ngân sách eo hẹp hiện nay, chắc chắn đây sẽ là khó khăn số một.

Tiến sĩ Trần Nam Dũng (Giảng viên Khoa Toán - tin, Trường ĐH Khoa học tự nhiên TP.HCM)