'Cào bằng' phí nước thải

Tăng thu từ 8 lên 60 tỉ đồng/năm

Theo Sở TN-MT, thực hiện Nghị định số 154, thời gian qua TP đã tiến hành thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp. Có 2.786 cơ sở sản xuất đang đóng phí với tổng lượng nước thải khoảng 143.431 m3/ngày đêm, tổng mức thu khoảng 8 tỉ đồng/năm.

Cách tính phí được xác định theo hai mức. Đối với cơ sở sản xuất có lượng nước thải dưới 20 m3/ngày đêm chỉ nộp phí cố định 1,5 triệu đồng/năm. Trường hợp cơ sở xả thải trên 20 m3/ngày đêm ngoài phí cố định phải nộp thêm phí biến đổi (được tính theo tổng lượng nước thải, hàm lượng thông số ô nhiễm và mức thu hồi đối với mỗi chất trong tổng số 6 chất). Hạn chế của cách tính này là mức thu chưa tương ứng với lưu lượng thải và chưa đảm bảo công bằng giữa các đối tượng nộp phí.

Vì vậy dự thảo đề xuất: Mức phí cố định 1,5 triệu đồng/năm chỉ áp dụng đối với các cơ sở sản xuất xả thải dưới 5 m3/ngày đêm. Đối với cơ sở sản xuất có tổng lượng thải trên 5 m3/ngày đêm sẽ áp dụng thêm hệ số K về lưu lượng xả thải (K = 5). Ngoài những ngành nghề phải đóng phí như quy định tại Nghị định 154, dự thảo bổ sung hai đối tượng chịu thuế là cơ sở y tế, bệnh viện, phòng khám chữa bệnh và cơ sở xử lý chất rắn, từ bãi chôn lấp rác thải. Sở TN-MT dự kiến sẽ có 3.310 cơ sở sản xuất phải đóng phí tổng cộng 60 tỉ đồng/năm. Trong số này, 25% sẽ để trang trải chi phí nghiệp vụ chuyên môn, quản lý thu phí, còn lại 75% nộp vào ngân sách TP để sử dụng cho công tác bảo vệ môi trường…

Ông Tống Hữu Châu, thành viên Hội đồng tư vấn khoa học kỹ thuật và môi trường TP.HCM (Ủy viên UBMTTQ TP.HCM), nhận xét: Cách tính hệ số K của đề án là chưa công bằng, công thức tính chưa có sự khác biệt giữa các đối tượng. Những cơ sở đầu tư hệ thống xử lý nước thải hàng chục tỉ đồng, kèm theo đó là chi phí vận hành hàng chục hàng trăm triệu mỗi năm cũng giống như các cơ sở không đầu tư. Như vậy, hệ số K giữa các đối tượng phải có sự chênh lệch với nhau lên đến hàng chục lần chứ không thể "cào bằng".

Tương tự, chất độc hại theo danh mục của dự thảo chỉ có 6, trong khi các loại chất độc hại rất nhiều, dẫn đến các chất nguy hại khác sẽ bị "lọt sổ". “Đối với các cơ sở y tế, khám chữa bệnh việc tính phí này sẽ đánh vào túi tiền của người dân. Trong khi đây là đối tượng phải có hệ thống xử lý nước thải. TP phải có chế tài đối với các cơ sở y tế chưa có hệ thống xử lý nước thải. Nếu chưa có có thể áp dụng hình thức chế tài nặng nhất là đóng cửa”, ông Châu đề xuất.

Đồng quan điểm, ông Trần Thanh Hồng, Phó tổng giám đốc Công ty TNHH Tân Thuận - Khu chế xuất Tân Thuận, dẫn chứng: Chúng tôi có hệ thống xử lý nước thải 10.000 m3/ngày đêm, kinh phí đầu tư hàng trăm tỉ đồng, chi phí vận hành mỗi tháng hàng chục triệu đồng. Đó là chưa kể phải liên tục cập nhật, cải tiến công nghệ làm sao đạt hiệu quả cao nhất kể cả tái sử dụng. Nhưng hệ số K = 5 trong dự thảo không có sự khác biệt giữa các đối tượng và cũng không có cơ sở khoa học nào cả. Nếu tính như dự thảo, doanh nghiệp phải tăng mức đóng phí hơn 7 lần, là quá cao. “Tăng thu phải có cơ sở khoa học, mục đích cuối cùng là điều chỉnh hành vi nhằm nâng cao trách nhiệm bảo vệ môi trường của mọi đối tượng chứ không phải để tăng thu nhập cho cán bộ”, ông Hồng thẳng thắn.

Nhiều ý kiến khác cũng cho rằng dự thảo chưa thuyết phục, thiếu cơ sở khoa học và yếu về mặt pháp lý cũng như sự công bằng giữa các đối tượng chịu phí. Cách tính phí cũng phải dựa trên mức độ gây ô nhiễm, ô nhiễm tích lũy không phải khối lượng xả thải...

Bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ, Phó giám đốc Sở TN-MT, ghi nhận các ý kiến đóng góp tại hội nghị và nghiên cứu bổ sung để hoàn thiện đề án đặc biệt là vấn đề chế tài đối với các cơ sở vi phạm. Việc đề án còn nhiều thiếu sót, hạn chế là do thời gian xây dựng quá ngắn.