Bài: BS Nguyễn Kim Oanh (BV Hùng Vương, TP.HCM)
Chứng Tetani là gì?
Là tính trạng hưng phấn ở hệ thần kinh và cơ mà biểu hiện dễ thấy nhất là sự co cứng xảy ra ở các đầu chi, nhất là bàn tay.
Nguyên nhân do đâu?
Trong quá trình mang thai và cho con bú, lượng lớn canxi được lấy từ người mẹ sang để phát triển hệ thống xương của thai nhi, khiến nồng độ canxi máu của mẹ giảm đáng kể. Thai phụ bị nghén hay tiêu chảy kéo dài dễ gặp cơn Tetani. Ở người thường, chứng Tetani là một bệnh xảy ra do tình trạng thiếu hụt canxi trong máu. Bệnh hay xảy ra trên những người bị hội chứng kém hấp thu khiến canxi từ ruột không được hấp thu vào máu; hoặc trên những bệnh nhân có chế độ ăn nghèo chất canxi, những bệnh nhân bị tiêu chảy kéo dài, những người bị tổn thương ở tuyến cận giáp do u tuyến cận giáp hay phẫu thuật cắt bỏ tuyến cận giáp. Một số người do sử dụng các loại nội tiết tố hoặc chất kháng viêm loại Steroide như Dexaméthasone... kéo dài.
Tại sao sản phụ thường bị cơn Tetani?
Với sản phụ, bệnh thường xảy ra ở những người có hội chứng kém hấp thu, khiến canxi từ ruột không được hấp thu vào máu. Đặc biệt tình trạng này cũng dễ xảy ra ở người mẹ có chế độ ăn nghèo nàn lượng canxi. Ngoài ra, nó còn xuất hiện ở sản phụ có bệnh lý ở tuyến cận giáp.
Tại sao lại gọi là “dấu hiệu bàn tay bà đỡ” với người bị chứng này?
Đúng! Khi có cơn Tetani điển hình đầu tiên, bệnh nhân sẽ thấy các ngón tay, ngón chân có cảm giác như bị châm chích, kiến bò, kim châm. Sau đó, các sợi co giật ở mu bàn tay làm ngón tay run run khiến bàn tay quắp lại như bàn tay của người nữ hộ sinh chuẩn bị đỡ đẻ nên được gọi là dấu hiệu bàn tay bà đỡ. Ngoài triệu chứng, bệnh có thể biểu hiện ở các vị trí khác như ở chân, mặt, và có thể kèm với co thắt cơ, gây nên tình trạng khó thở hay đau bụng do co thắt cơ trơn ở ruột... Cũng có khi biểu hiện không điển hình như chuột rút vào ban đêm, máy cơ, đôi khi bị ngất...
Người dễ cáu giận, bị xúc động cũng dễ gặp chứng này?
Sai. Do canxi ngoài làm chắc hệ thống xương còn tham gia vào quá trình dẫn truyền và ổn định của các tế bào thần kinh, nên ở những bệnh nhân bị thiếu hụt canxi thường có tình trạng dễ bị kích thích, dễ cáu giận và một số rối loạn thần kinh khác. Cũng đừng quan niệm mọi trường hợp dễ cáu giận, dễ bị kích thích... đều là biểu hiện của bệnh Tetani như một số người và ngay cả một số thầy thuốc thường nghĩ. Nếu lấy máu của người bệnh ngay lúc đang lên cơn đem đi xét nghiệm Ion đồ sẽ thấy hàm lượng canxi xuống thấp dưới mức bình thường. Bệnh nhân sẽ mau chóng trở về trạng thái bình thường nếu được tiêm canxi tĩnh mạch hoặc uống canxi loại sủi.
Điều trị bằng đường tiêm tĩnh mạch sẽ có tác dụng lâu dài?
Sai! Trường hợp hạ canxi máu cấp tính như cơn Tetani, điều trị bằng tiêm tĩnh mạch chậm trong khoảng 10 phút với 10ml canxi gluconat hoặc canxi clorua 10%. Các triệu chứng thường hết nhanh chóng sau tiêm, nhưng chỉ có tác dụng ngắn trong vài giờ. Do đó, bệnh nhận cần được tiêm nhắc lại hoặc truyền tĩnh mạch (truyền nhỏ giọt) chậm với liều 2 - 30ml canxi gluconat 10% pha trong 1.000ml dung dịch glucose 5%, có thể duy trì đến 24 giờ.
Chế độ ăn quyết định cho thai phụ tránh được chứng này?
Đúng! Chế độ ăn giàu canxi như tôm, cua thịt, cua... và luôn phơi nắng hàng ngày nhất là ánh sáng mặt trời buổi sáng từ 6 - 8 h sáng để tăng cường tổng hợp lấy vitaminD từ da sẽ giúp bệnh nhân tránh được chứng bệnh khó chịu này!
| Cơn Tetani thường kéo dài vài phút, đôi khi vài giờ. Đây là tình trạng xử trí cấp cứu, bệnh nhân không tự ý điều trị. Trước khi sinh, thai phụ cần được tư vấn về kiến thức phòng bệnh. Bổ sung canxi đầy đủ, kể cả vitamin C. |
