Khi Lưu tể tướng gật đầu hài lòng, nói với chàng học trò Trương Viên "Giỏi, giỏi lắm, giỏi lắm, thế mới đúng đông sàng giai tế, cũng đáng tài học vấn danh gia", sân khấu chèo đòi hỏi người vào vai Trương Viên ấy phải có một vẻ đẹp cũng như giọng ca thật chuẩn mực. Cường Cá, chàng học trò ngành chèo trong vai diễn tốt nghiệp Trương Viên của hơn 10 năm về trước ở Trường ĐH Sân khấu điện ảnh Hà Nội, là một người như thế. "Vai diễn đó đòi hỏi sự chuẩn mực. Tôi có cảm giác như đó là một khuôn phép mình phải gò theo bằng được", Cường Cá tâm sự.

Cường Cá của hiện tại đã trở thành một người "phá khuôn phép" Trương Viên năm xưa. Vẫn đẹp đẽ và có giọng hát chèo hay hiếm có như NSND Đoàn Thanh Bình nhận xét, song anh lại rất nổi tiếng với những người mê tiểu phẩm hài. Dù vẫn hát chèo đều đặn, ra sản phẩm âm nhạc dân tộc đều đặn, anh cũng bỏ nhiều thời gian cho việc sản xuất tiểu phẩm hài. Khi "Táo nhạc chế" Tự Long, người hát nhạc chế hay nhất trong tất cả các táo, rời Gặp nhau cuối năm, Cường Cá trở thành cái tên được kỳ vọng nhất để thay thế vị trí này. Dù cơ hội hát nhạc chế nhiều trong Táo quân chưa đến, Cường Cá vẫn tiếp tục đổ sức đều đặn trên cả hai mặt trận: diễn hài và hát chèo.

Trong tiểu phẩm Ai chém Liễu Thăng của Cường Cá - Thái Sơn, trông mặt anh rất nghiêm trọng, giọng cũng rất người cha nghiêm túc "Sự việc hôm qua như thế nào con nói bố nghe", "Cái sự việc nó nghiêm trọng như thế, cô cần phải báo ngay với các đồng chí bên tổ hình sự"… Nó là một chuyện tiếu lâm rất lâu rồi, hầu như ai cũng biết rồi, nhưng khi anh diễn, mọi người vẫn cười, xem lại vẫn cười. Để làm được thế, có khó không?

Thực ra, tiểu phẩm đó chúng tôi cũng nói với nhau kỹ lắm, gọi là phiêu khi diễn nhưng vẫn trong sự tính toán trước về kỹ thuật diễn. Nghĩa là không phải thích làm gì thì làm nấy đâu. Trong tiêu phẩm về phụ huynh không thông minh này, lúc đến vai phụ huynh, tôi đâu có phải diễn hài thôi. Tôi chỉ "mạ" một chút hài thôi, còn là diễn rất chân thật, như thái độ một ông bố nghiêm túc thật.

Anh là người khiến công chúng nghĩ rằng khả năng diễn hài của các diễn viên chèo luôn dồi dào. Trước anh, đã có Xuân Hinh, Tự Long, Quốc Anh và giờ thêm anh, Thái Sơn cũng từ diễn viên chèo mà ra. Anh có nghĩ những khoảnh khắc tung hứng tự nhiên là do các anh học chèo mà có?

Tôi thích hài từ khi mới học cấp 3, rồi sau khi hát chèo được, tôi đã nghĩ sau này muốn làm diễn viên chèo giông giống như bác Xuân Hinh, anh Tự Long. Đó là những hình mẫu. Rồi sau đó tôi xem kỹ cách hai người diễn, tôi nghĩ điều mình hay gọi là ngẫu hứng thì nó là duyên hài. Khả năng diễn của tôi đúng là do học chèo mà được rèn luyện.

Ngọc Thắng

Khán giả rất tò mò về Cường Cá "2 trong 1" đấy. Kênh Cường Cá trên YouTube của anh ăm ắp các tác phẩm âm nhạc dân tộc. Nào là Hát chầu văn bản đẹp, nào là Tuyệt đỉnh song ca chèo, rồi Tặng bà tặng mẹ xúc động nghe là khóc… Anh có thể chia sẻ về vai diễn anh chọn để thi tốt nghiệp ở Trường ĐH Sân khấu điện ảnh Hà Nội?

Tôi diễn một vai chính diện: vai Trương Viên trong vở chèo Trương Viên, một trong những vở chèo cổ nổi tiếng nhất của nghệ thuật chèo. Nó đòi hỏi sự mực thước, ngay ngắn, hát một câu cũng phải đúng lề đúng lối. Chèo khó lắm! Và khi làm được vai đó giống như đã gò mình vào được một cái khuôn rồi thì đến khi từ khuôn đó có thước, khung xương để mình phá ra rất dễ, thêm ra bớt vào bẻ nó cũng dễ dàng.

Một vai diễn mực thước, anh làm thế nào để mực thước được như thế? Nhất là bây giờ anh hát chèo với vẻ mực thước, và diễn hài cũng rất tung tẩy.

Tôi lại là dạng diễn viên hóa thân được, kiểu gì cũng làm được, mọi người hay gọi là "bắn súng hai tay". Khi thi vào trường sân khấu là do tôi thích hài. Nhưng khi học, các cô lại bảo: Cường ạ, con ở ngoài cao ráo trông đẹp trai, mà giọng cũng rất hay rất hiếm. Cô Đoàn Thanh Bình rất quý, thích giọng tôi. Rồi các cô định hướng tôi: con diễn hài được rồi, bây giờ làm kép đi. Bây giờ các đoàn kép thiếu lắm, kép đẹp lại hát tốt còn không có, con chuyển hướng đi. Tôi nghe bùi tai, sau đó tôi chuyển tập trung học kép.

Quá trình hun đúc rèn luyện tôi nên ngày hôm nay là về Đài tiếng nói Việt Nam. Các anh chị đi trước bảo ban nhiều về các kỹ thuật hát chèo trữ tình. Tôi lại gò giọng hát tôi về để trữ tình. Ra ngoài tôi vẫn mày mò diễn xuất. Mười mấy năm vừa rồi tôi hát chèo, tôi đóng hài trên mạng. Bây giờ thì tôi muốn mình không thể chỉ xuất hiện mãi trên mạng được, tôi tin với những gì mình đã làm thì đủ cơ duyên tôi sẽ làm được những việc khác nữa.

Có giọng hát được đào tạo, duyên hài đã được thử thách, có bao giờ Cường Cá nghĩ đến kết hợp hài - chèo vì đó là một thế mạnh? Có thể thấy anh Tự Long chẳng hạn, được hát nhiều thứ, cái gì khó nhất thì được giao. Có nghĩ đến nhóm sản phẩm hề chèo, hoặc nhạc chế không?

Thực ra tôi cũng từng làm sản phẩm kết hợp như thế. Cách đây 5 - 7 năm, tôi làm phim hài tết Đại gia chân đất. Trong đó, tôi có mời nghệ sĩ đàn bầu NSND Hoàng Anh Tú và nhiều nghệ sĩ khác pha trộn làm mới âm nhạc dân tộc. Chúng tôi dùng nhạc jazz để làm mới xẩm, cũng đưa các nhạc cụ hiện đại để mix vào hát văn.

Sắp tới, tôi cũng ra các bài chèo, trong đó tôi tự thu, tự mix, tự sản xuất. Dự định sắp tới vẫn làm đều bài hát chèo, xẩm, quan họ. Công việc chính của tôi ở Đài tiếng nói Việt Nam vẫn thu âm các làn điệu. Tôi vẫn đi hai chân, chấp nhận làm việc nhiều gấp đôi người khác.

Với các tiểu phẩm hài, Cường Cá đã đi một chặng đường dài. Nhưng độ dài của những tiểu phẩm đó vẫn chưa dài, vẫn tiếp tục xinh xinh. Tuy đăng thành số, nhưng từng số đó đều có thể tách ra để đẩy lên TikTok được. Cường Cá có cảm thấy khó chịu về độ dài của tiểu phẩm không?

Tôi không khó chịu. Chúng tôi làm hài ngắn, vì thế thời lượng chỉ vài phút, đặc biệt các nền tảng sẽ hỗ trợ cho các nội dung ngắn rất nhiều. Chính vì thế cũng không có chuyện khó chịu hay không khó chịu. Tôi vẫn làm các dự án song song. Tôi tự thấy mình cần làm nhiều thể loại để tiếp cận khán giả. Hài ngắn tiếp cận đại đa số khán giả trên cả nước, họ xem TikTok nhiều, nó như một xu hướng. Nghệ sĩ muốn tiếp cận khán giả thì qua video dạng ngắn là hay nhất.

Nhưng tôi cũng không dùng tập khán giả xem hài để câu sang bên chèo, vì chèo là một dự án của riêng tôi. Tôi vẫn cắt các video chèo để đăng trên các kênh YouTube, Fanpage của tôi.

Trong các tiểu phẩm, anh và Thái Sơn được đánh giá là một cặp ăn ý, kiểu như cách Tự Long - Xuân Bắc diễn tung hứng với nhau. Tuy nhiên, khán giả vẫn băn khoăn khi phân vai, Thái Sơn thường là người có vẻ láu lỉnh hơn. Cường có sợ chết vai vì hay nhận màu chậm chạp hơn không?

Không, thực ra không sợ đâu. Tôi và anh Thái Sơn, một người tung thì người kia sẽ hứng. Tôi cũng diễn nhiều loại tiểu phẩm, hóa thân vào các loại vai diễn, các loại thân phận: lúc ăn xin, lúc thợ điện, người chồng, anh gia trưởng, anh sợ vợ rồi nhiều quá rồi tôi không nhớ hết… Nên nếu khán giả đi cả hành trình dài sẽ thấy tôi hóa thân nhiều kiểu lắm.

Tôi cũng thích nhìn vào tổng thể cả tiểu phẩm hài. Nó vốn có người tung hứng, có câu chốt. Chúng tôi làm việc có phân công để câu chốt đó có thể rơi vào ai cho hợp lý để cả hai nhân vật cùng được tôn lên. Đó là sự chia sẻ cũng như nhường nhịn, bài binh bố trận để không ai thua hết.

Bây giờ với cách xem trên mạng, nhu cầu xem hài của khán giả cũng trở nên nhiều hơn, cũng dễ được đáp ứng hơn, các nhóm hài cũng rất phát triển. Hài của anh, tôi nghĩ là "hài sạch", nó không bị dung tục, cũng không bị bêu xấu ai đó, kiểu như lấy đồng bào dân tộc ra làm méo mó hình ảnh của họ để gây cười chẳng hạn.

Tôi nghĩ làm hài cần có cái cảm về văn học, nghệ thuật cần mang lại giá trị gì đó, nho nhỏ thôi nhưng mang đến giá trị cho cộng đồng.

Nhưng nếu đi theo các xu hướng kia cũng sẽ dễ hút người xem lắm, cũng sẽ có nhiều tiền hơn. À, nhưng cái tên của anh - Cường Cá - nó cũng có vẻ no đủ.

Cường Cá là vì tôi biết ơn con cá, nhà tôi có một cửa hàng bán lẩu cá sông ở phố An Dương Vương (Hà Nội). Tôi biết ơn con cá vì nhờ nó mà mình no đủ, cho mình sự vững chắc để mình yên tâm chỉ làm nghệ thuật thôi. Tôi biết đôi khi mải mê với cái mình thích nên tôi không quan hệ nhiều, kể cả con người tôi ngoài đời cũng không nhiều bạn bè đâu. Nhiều người nghĩ là nghệ sĩ phải đông bạn bè, phải đi quan hệ, phải quảng giao, nhưng tôi không như thế. Nếu tôi làm nghệ sĩ không thôi thì tôi chắc chắn khác lắm đấy, tôi không thể nói à tôi không giao du, quan hệ, diễn này kia. Vì nếu tôi nói thế thì 3 đứa con ai nuôi. Tôi không thể có nhiều thời gian ở phòng thu ở nhà được.

Chị đừng hỏi tôi bao nhiêu tiểu phẩm hài mới đủ tiền xây phòng thu. Không biết bao nhiêu, nhưng làm phòng thu giúp tôi làm chủ công việc. Tôi có cả kỹ năng mix master nhạc, kỹ năng dựng phim… Dịch vụ thì tôi cũng nghĩ đến, có thể tôi cũng nhận thêm, nhưng cái đó cũng sẽ kết hợp. Tôi vừa quay mấy bài hát chầu văn, mix nhiều thứ. Tôi phải lo từng cái rèm, set ánh sáng… những khâu đó làm tôi không còn là diễn viên, mà còn chuyển sang làm nhà sản xuất rồi.