Câu chuyện áo dài

Mỗi chiếc áo dài ở đây đều có tên gọi theo thời kỳ phát triển của nó, ví dụ như áo dài cách tân, áo dài thời Pháp… Chiếc áo “te tua” ấy thực tình tôi không nhớ nổi tên cũng như nhiều “anh chị em” khác của nó, nhưng câu chuyện đằng sau chiếc áo khiến tôi ngay lập tức găm vào trí nhớ của mình.

Ảnh: Sinh Thái

Đó là một chiếc áo dài có từ thời thực dân Pháp mới sang xâm lược Đông Dương. Chiếc áo dài này vẫn nhiều nét cổ nhưng bắt đầu có những nhấn nhá mới phù hợp với thời trang thời điểm đó. Một giai đoạn thay đổi rất ngắn của tà áo dài và hầu hết các chủ nhân của chiếc áo chẳng mấy ai có suy nghĩ giữ lại làm… tư liệu lịch sử.

Chiếc áo may mắn còn sót lại ấy của một gia đình được xem là có của ăn của để ở Hà Nội. Chiếc áo được chôn theo chủ nhân của nó khi bà ra đi. Khá lâu sau đó, khi các con cải táng, chiếc áo bị mục rách vài góc. Người của bảo tàng đã ngay lập tức đến năn nỉ gia đình cho phép trưng bày tấm áo giá trị ấy. Và sau rất nhiều đắn đo tính toán của gia đình, chiếc áo đã trở thành một trong những áo dài vô giá của Bảo tàng Áo dài VN.

Mẹ tôi, bà tôi, và không biết bao nhiêu người phụ nữ VN trong hành trình về nơi xa thẳm của mình đã chọn áo dài để mặc. Khi mẹ nói với tôi rằng, mai mốt mẹ mất, mẹ muốn mặc áo dài, muốn trang điểm. Mặc cho mẹ áo dài của mẹ nhé, vì mẹ thích bộ ấy nhất. Tôi cay sè mắt thương mẹ và thương tà áo dài duy nhất trong cuộc đời mẹ có. Chiếc áo đó cả đời mẹ chỉ mặc vài lần, vì công việc chính của mẹ là bán than tổ ong, mấy khi có dịp mặc tới. Chiếc áo vẫn còn rất mới.

Khi tôi còn nhỏ, lần đầu nhà chuyển từ ngoại thành về trung tâm thành phố, ba mẹ con ra khách sạn Kim Liên chụp hình làm kỷ niệm, gửi bố nơi xa, mẹ cũng chọn áo dài để mặc. Đó là một chiếc áo dài trắng của tiệm ảnh cho người chụp hình mượn. Tôi nhìn lên khung trưng bày những tấm mẫu đẹp của tiệm ảnh, đã có nhiều người cùng mặc tấm áo mượn ấy.

Cũng là khi tôi còn nhỏ, lần đầu tiên biết chú ý tới một tà áo dài là dịp tết, cô nhỏ hàng xóm xúng xính trong chiếc áo màu hồng đi chơi tết. Ba cô nhỏ là thợ may có tiếng trong khu phố, do vậy cô mới có áo dài để mặc. Vào những năm 1990 trẻ con đâu được mặc áo dài nhiều và dễ dàng như bây giờ. Nhìn cô nhỏ trong chiếc áo dài màu hồng ấy, tôi cứ hình dung hình ảnh một đóa hoa đào thật đẹp trên phố và bất chợt thèm thuồng. Trẻ con nhà nghèo đến tiền mua sách còn không đủ, huống chi một tà áo dài đẹp.

Con gái tôi ba tuổi đã bắt đầu biết điệu đà làm duyên trong những tà áo dài. Bà dì của bé là giáo viên, hết năm nay về hưu, nhìn thấy cháu gái mặc áo dài liền nói: “Bà có nhiều áo dài lắm, mai mốt không mặc nữa, bà sẽ đem ra cắt áo dài tặng Bống nhé!”. Dĩ nhiên, cũng như nhiều bà mẹ trẻ khác, tôi biết một tấm áo dài con nít chẳng đáng bao nhiêu tiền nhưng nghe bé dạ ran, vẫn rất vui lòng. Tôi bất chợt nhớ vẻ mặt háo hức của mẹ tôi khi ngồi cắt sửa chiếc áo cũ của bố thành những chiếc quần đùi cho con gái năm nảo năm nào. Thậm chí tôi nhớ cả màu vải và những họa tiết trên đó. Tôi tin chiếc áo bà dì tự tay cắt may sẽ là một chiếc áo dài rất đẹp mà con gái sẽ giữ mãi trong ký ức. Áo dài đẹp đâu chỉ vì sắc màu đẹp, kiểu dáng đẹp mà bởi nó có một tâm hồn được sinh ra từ những câu chuyện thật ấm áp…