Dùng lam cân bằng âm dương

Dùng lam là một trong những giải pháp đáng lưu ý.

Hệ lam sẽ bớt cứng và lạnh lùng khi có tỷ lệ đặc rỗng, âm dương hài hòa

Từ nếp nhà truyền thống đan các tấm phên tre đến các kiến trúc hiện đại thập niên 50 - 70 dùng lam bê tông tạo hình phong phú, có thể thấy lam đã xuất hiện từ lâu trong kiến trúc. Không chỉ che chắn nắng gắt, lam bao che mặt đứng hay trên cửa sổ còn ngăn mưa tạt, giảm bụi, chắn tầm nhìn xuyến thấu, gọi chung là khả năng ngăn trực xung khá hữu hiệu. Các loại lam hiện đại giờ đây còn có thể di động bằng cơ học hay được điều khiển đóng mở tự động nhờ cảm ứng theo bức xạ mặt trời nên trở thành giải pháp khá hấp dẫn và phong phú.

Cũng cần quan tâm về mặt hình thức khi dùng lam bởi không phải ai cũng chấp nhận hệ lam vây bọc nhà mình. Mặt khác, bao che hình khối mỗi nhà còn phụ thuộc vào ngoại cảnh. Nếu là nhà vườn, biệt thự có cây xanh và cảnh quan xung quanh thì nên ưu tiên mở thoáng về phía tầm nhìn đẹp, khí hậu tốt. Dùng lam ở phía khí hậu khó chịu và cảnh quan không đẹp. Đa phần các nhà chọn nơi nghỉ dưỡng ở hướng khí hậu tốt đều xử lý mặt ngoài có mảng rỗng nhiều hơn đặc để kết nối với thiên nhiên. Gọi là rỗng nhưng thực ra vẫn có khoảng đệm (như hàng hiên, mái vươn xa) và hệ lam nếu có thì cần nhẹ nhàng, thậm chí có thể di chuyển linh hoạt nhằm giảm bớt tác động trực tiếp (mưa tạt, gió lùa, nắng xiên) từ ngoài vào và đạt tính thẩm mỹ.

Việc tính toán kích cỡ lam, khoảng cách và kiểu lam liên quan đến phần đặc - rỗng và nội dung sử dụng bên trong, tránh làm kiểu tạo “đồ giả” bên ngoài. Đối với nhà phố hiện đại, cách mở cửa và dùng lam có thể linh hoạt theo kích thước nhà và ý đồ thiết kế, nhưng cần tuân thủ theo công năng sử dụng cụ thể. Đây là nguyên tắc hình theo thế của phong thủy truyền thống.

Che nắng tây bằng lam đứng kết hợp mái ngang và mảng đặc lớn khá phù hợp Ảnh: Song Nguyên

Trong Dịch lý, cân bằng âm dương có thể ứng dụng khi chọn lựa cách thức dùng lam mặt ngoài nhà. Với hướng khí hậu gay gắt như tây, tây bắc thuộc dương, dùng lam khe hở nhỏ, thậm chí kết hợp khối đặc để giảm bớt bức xạ, tăng thêm bóng đổ (âm). Các hướng dịu nắng hơn, nhiều gió mát như đông nam, đông thì lam sẽ thưa thoáng để tăng dương quang buổi sáng. Càng lên tầng cao, tính dương càng tăng thì hệ lam và hệ cửa rõ ràng sẽ khác tầng bên dưới, sao cho ánh sáng vào nhà không quá chói chang. Ngược lại, phòng ở dưới thấp hoặc bị che chắn kín, phòng ở hướng bắc ít nắng... thì cửa nên mở rộng hơn nhằm tăng cường ánh sáng, và lam dùng cũng nhẹ nhàng hơn.

Từ sự phân bố lam hợp lý về vật liệu, tỷ lệ, số lượng, khoảng cách... các mặt đứng bên ngoài và cả không gian từ bên trong nhìn ra sẽ có được cấu trúc hợp lý, thẩm mỹ hài hòa với công năng.

Để hợp với hướng khí hậu và ngoại cảnh, lam ngang dùng chủ đạo ở các hướng đông, đông nam và nam, khi sang các hướng tây nam, tây bắc hay đông bắc thì bổ sung thêm các lam đứng, xiên... Nếu dùng lam quá mức và không đúng hướng nắng, không những không che chắn được hữu hiệu mà còn gây phản cảm, khuất lấp tầm nhìn hoặc che kín quá làm giảm ánh sáng, thông thoáng cho nhà.