22.7: Nhật thực toàn phần dài nhất thế kỷ 21

Trao đổi với PV Thanh Niên xung quanh hiện tượng này, ông Nguyễn Đức Phường, Hội Thiên văn vũ trụ VN, cho biết:

- Nhật thực toàn phần lần này sẽ được quan sát trong một dải rộng 258 km và kéo dài gần nửa vòng trái đất. Nhật thực toàn phần bắt đầu từ Ấn Độ, sau đó đến các nước Nepal, Bhutan, Myanmar và Trung Quốc, rồi tiếp tục vượt ra ngoài Thái Bình Dương.

Ông Nguyễn Đức Phường

Địa điểm quan sát được nhật thực toàn phần cực đại nằm ở phía tây Thái Bình Dương với thời gian xảy ra nhật thực toàn phần cực đại là 6 phút 39 giây vào lúc 9 giờ 35 phút 21 giây giờ Hà Nội. Với thời gian xảy ra cực đại như vậy thì đây sẽ là nhật thực toàn phần dài nhất trong thế kỷ 21. Theo tính toán, con người sẽ phải đợi đến tận năm 2132 mới có thêm cơ hội chiêm ngưỡng nhật thực toàn phần dài như thế.

* Người dân ở VN có quan sát được hiện tượng tự nhiên kỳ thú này?

- Hầu hết lãnh thổ VN chỉ quan sát được nhật thực một phần. Địa điểm quan sát được tỷ lệ mặt trăng lớn nhất ở nước ta là Hà Giang, với tỷ lệ che khuất cực đại là 75,8% vào lúc 8 giờ 11 phút. Càng về phía Nam, tỷ lệ che khuất càng nhỏ. Cụ thể: Hà Nội là 67,5% lúc 8 giờ 11 phút 50 giây, Đà Nẵng là 46% lúc 8 giờ 15 phút 10 giây, Nha Trang là 31,4% lúc 8 giờ 17 phút 17 giây, Cần Thơ là 22,5% lúc 8 giờ 11 phút 40 giây, TP.HCM là 27,4% vào lúc 8 giờ 13 phút 4 giây...

Vì cường độ ánh sáng mặt trời khá lớn với nhiều bức xạ tử ngoại có hại nên chỉ cần nhìn thẳng vào mặt trời bằng mắt thường trong giây lát cũng có thể làm tổn thương đến võng mạc, thậm chí gây mù lòa vĩnh viễn, nên tuyệt đối không được quan sát trực tiếp hiện tượng này bằng mắt thường. Tốt nhất nên quan sát bằng kính chuyên dụng, kính thợ hàn hoặc phổ thông nhất là đặt một chiếc gương dưới chậu nước pha mực để hình ảnh mặt trời nhìn qua đó trở nên dịu hơn...

* Thưa ông, cư dân mạng hiện đang xôn xao về thông tin cho rằng nhật thực toàn phần ngày 22.7 sẽ gây ra sóng thần?

- Đây là những tin đồn không có cơ sở khoa học. Bởi vì lực triều của mặt trăng và mặt trời cho dù được cộng hưởng trong những kỳ nhật thực cũng không đủ mạnh để gây ra sóng thần, lại càng không thể tác động đến cấu trúc địa tầng của trái đất để gây ra động đất. Thậm chí ngay cả trong trường hợp mặt trăng ở vị trí khá gần trái đất (cận điểm) như nhật thực lần này, thì lực triều tổng cộng cũng chỉ tạo nên những đợt triều cường lớn hơn bình thường không đáng kể lắm. Trong lịch sử chưa ghi nhận được bất kỳ một trận sóng thần hay động đất nào do tác động của nhật thực gây nên.

Trong 1.000 năm mới chỉ có khoảng hơn 10 lần nhật thực kéo dài hơn 7 phút. Lần nhật thực gần đây nhất kéo dài 7 phút 3 giây, xảy ra vào ngày 30.6.1973. (Theo ông Nguyễn Đức Phường, Hội Thiên văn vũ trụ VN)

Quang Duẩn
(thực hiện)