Dòng sông di sản

Một khúc sông  Vĩnh Điện (Quảng Nam) - Ảnh: Nguyễn Sông Hàn

Tại đây nó hòa vào dòng sông Cẩm Lệ trước khi chảy ra cửa Hàn. Ngã ba hai dòng sông này trên địa bàn xã Hòa Xuân, mà khi 2 chiếc cầu Nguyễn Tri Phương và Khuê Đông hoàn thành, đứng trên cầu cao mới trông thấy rõ...

Sông Vĩnh Điện luôn có dòng nước trong xanh chảy qua nhiều làng mạc trù phú và các di tích lịch sử như thành La Qua, lăng mộ nhà cách mạng Phan Thành Tài và các khu du lịch sinh thái Hòa Xuân, Non Nước, làng cổ Cổ Mân sát Đà Nẵng. Theo Đại Nam nhất thống chí và các tài liệu cũ, Vĩnh Điện Hà trước đây là con lạch nhỏ hẹp, năm 1824, vua Minh Mạng cho đào nới rộng ra, từ Câu Nhí đến làng Cẩm Sa dài 850 trượng, đặt tên là sông Vĩnh Điện. Tiếp nước cho Vĩnh Điện Hà không chỉ có sông Câu Nhí, mà còn có lạch Bình Long chảy qua Thanh Quýt và một nhánh sông Yên chảy qua Miếu Bông. Đến đây, ta mới thấy cái giỏi về thủy văn của người xưa. Như vậy có thể thấy ngoài công dụng dẫn thủy nhập điền, vận chuyển bằng đường sông, ông cha ta đã tính toán lấy nước của cả Vu Gia và Thu Bồn cung cấp thêm cho dòng chảy Vĩnh Điện Hà tại ngã ba sông Cẩm Sa, qua sông Thanh Quýt. Vĩnh Điện là con sông quan trọng cho vận chuyển hàng hóa từ cảng thị cũ Hội An ra tân cảng Cửa Hàn sau khi sông Cổ Cò và cửa Đại bị bồi lấp. Con sông đóng vai trò cầu nối giữa hai cảng thị Hội An và Đà Nẵng trong một giai đoạn dài... Con sông ấy có thể nói là một di sản của Quảng Nam và Đà Nẵng về phương diện kinh tế và thủy văn...

Ngày nay, tuyến sông này vẫn giữ được dòng chảy ổn định, qua những làng mạc trù phú, những cánh đồng lúa, hai bờ sông còn có những lũy tre xanh oằn mình, soi bóng, đẹp đến hút hồn những ai mê cảnh đẹp quê hương...

Với những giá trị lịch sử và tự nhiên đó, hiện nay sông Vĩnh Điện đang được cơ quan chức năng hoàn tất hồ sơ đề nghị công nhận là di sản văn hóa của tỉnh Quảng Nam.