Về Nam Đàn thăm nhà cụ Phan

Khu di tích Phan Bội Châu tọa lạc tại thị trấn Nam Đàn, huyện Nam Đàn, cách thành phố Vinh 20 km về phía tây- bắc.Theo quốc lộ 46, đến thị trấn Nam Đàn, rẽ về phía nam chừng 500m. Giờ mở cửa: Từ 7 giờ đến 17 giờ hằng ngày kể cả ngày lễ, ngày nghỉ cuối tuần.

Năm 1967, nhân kỷ niệm lần thứ 100 ngày sinh của Phan Bội Châu, ngôi nhà xưa (tranh, tre, gỗ) của cụ ở làng Đan Nhiệm gần đó được tôn tạo lại thành khu di tích phục vụ du khách và giới trẻ đến thăm viếng. Hai mươi năm sau (1987), khu di tích được dời lên thị trấn Nam Đàn, nơi cụ Phan Bội Châu cất tiếng khóc chào đời và sống ba năm đầu của tuổi ấu thơ. Nhà lưu niệm cụ Phan Bội Châu trong khu di tích gồm hai ngôi nhà gỗ lợp tranh thưng phên nứa kết cấu theo kiểu chữ L trong khu vườn rộng khoảng gần 400m². Hai bên cổng vào và bao bọc khu lưu niệm là hai hàng chè tàu được xén tỉa công phu. Trong vườn được trồng các loại cây ăn quả như chuối, cam tỏa bóng mát sum suê và mang vẻ dung dị vốn có trong kiến trúc làng quê bắc Trung Bộ. Phía sau nhà là hàng trúc xinh quen thuộc.

Cối xay và cối giã gạo ở đầu hồi nhà cụ Phan

Tại đây giữ các hiện vật quý gắn với quãng đời cụ sống ở quê hương như chiếc cối giã gạo bằng đá, chày bằng gỗ lim để ở đầu hồi của nhà lớn. Đây là kỷ vật của hai người vợ cụ trong những ngày tần tảo nuôi chồng con. Bộ phản gỗ và yên thư để ở gian ngoài của nhà lớn là nơi cụ Phan dùi mài kinh sử và đàm đạo thơ văn, bàn việc nước với các sĩ phu trong vùng. Ngoài ra còn có bộ tràng kỷ bằng tre, giá sách bằng gỗ và những cuốn sách học chữ của cụ Phan thời niên thiếu.

Những hình ảnh sống động

Bên cạnh nhà ở là một nhà trưng bày được xây dựng kiên cố trên khoảng đất rộng 600m². Tại đây, với hơn 100m² được lưu giữ hàng trăm bức ảnh tư liệu, hiện vật gốc và các tài liệu khoa học, tái hiện những nét cơ bản về cuộc đời và sự nghiệp cứu nước của cụ Phan Bội Châu, từ Nghệ An, Nhật Bản và những ngày lưu đày và mất ở Huế vào năm 1926... Ngay giữa gian trưng bày là bức tượng bán thân bằng đồng của cụ Phan với dòng chữ “Phan Bội Châu, vị anh hùng, bậc thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập được 20 triệu người trong vòng nô lệ tôn sùng” của Chủ tịch Hồ Chí Minh viết vào năm 1925.

Tháng 5 hằng năm, trong dịp Lễ hội Làng Sen tại Nam Đàn, cũng như nhân dịp kỷ niệm ngày sinh (26.12) và ngày mất (29.10) của cụ Phan Bội Châu, rất đông du khách trong và ngoài nước đều đến viếng khu lưu niệm này.

Trương Điện Thắng