Ở trường đoạn quan trọng nhất sự nghiệp, nhà cầm quân người Hà Lan đã lựa chọn điểm đến khó nhất, với nhiều rủi ro và cạm bẫy có thể chôn vùi sự nghiệp huấn luyện của ông nhất.
“Nước Anh không phải nơi an toàn với Erik ten Hag. Ông ấy khó tìm được giây phút bình yên với truyền thông và những người xung quanh CLB. M.U đang không phải đội bóng được xây dựng, tổ chức bài bản”, chuyên gia Marcel van der Kraan đánh giá. “Bạn phải tự hỏi rằng M.U nên nghi ngờ năng lực của Ten Hag, hay Ten Hag phải nghi ngờ M.U”, Marco van Basten chia sẻ về quyết định chuyển đến sân Old Trafford của Ten Hag.
Không khó để tìm bình luận tiêu cực, cùng hàng loạt lời cảnh báo dành cho HLV Ten Hag khi nhà cầm quân người Hà Lan quyết định đặt bút ký vào bản hợp đồng 3 năm, kèm điều khoản gia hạn thêm 1 năm với M.U. Trong bức ảnh đầu tiên chụp cùng áo đấu “Quỷ đỏ”, gương mặt Ten Hag đăm chiêu và lạnh lùng. HLV đương nhiệm của Ajax biết điều gì đang chờ đợi mình ở phía trước.
Nhưng ông vẫn lựa chọn bước vào “nghĩa địa” đã chôn vùi những tên tuổi lớn như Louis van Gaal, Jose Mourinho hay Ralf Rangnick. HLV Ten Hag không ngại đương đầu với thử thách. Cá tính ấy đã góp phần làm nên tên tuổi của Ten Hag, cũng là phẩm chất cần có của bất cứ HLV nào muốn vực dậy M.U lúc này.
Ở Ajax Amsterdam, HLV Ten Hag bị chế nhạo vì giọng nói. Ông là một “Tukker”, cụm từ chỉ những người xuất thân từ phía đông Hà Lan, nơi nổi tiếng vì sản sinh ra những người thẳng tính, bộc trực. Ngày Ten Hag xuất hiện, không nhiều người tin đội bóng vĩ đại như Ajax có thể học hỏi được gì từ người đàn ông này.
Nhưng họ đã nhầm.
Hai lần giành cú đúp quốc nội, một lần đá bán kết Champions League trong mùa giải lật đổ cả Real Madrid lẫn Juventus, HLV Ten Hag đã mang đến thứ bóng đá hấp dẫn nhất trong nhiều năm qua, phủ lên những hoài nghi không đáng có mà ông phải nhận. Thành công cùng Ajax là minh chứng cho những phương pháp ưu việt mà Ten Hag theo đuổi trong suốt sự nghiệp. Sau những vinh quang ở Hà Lan, một lần nữa Ten Hag đắm mình vào hoài nghi. Thử thách lần này của ông là vực dậy M.U, điều mà Jose Mourinho, Louis van Gaal, Ralf Rangnick hay Ole Solskjaer đều không làm được.
HLV Ten Hag không chỉ ưa thích thử thách kiểu “cuồng tín” như con thiêu thân lao vào đống lửa. Ông luôn lên kế hoạch cho từng chặng của sự nghiệp. Ở tuổi 52, ông đã kinh qua vị trí quản lý giáo dục, HLV đội trẻ, trợ lý ở trong và ngoài nước, hay làm HLV ở nhiều cấp độ khác nhau. Mỗi bước đi, Ten Hag đều tính toán kỹ lưỡng.
Trong mắt học trò, đồng nghiệp hay đồng đội cũ, bức tranh về HLV Ten Hag được tô vẽ với đầy đủ mảng màu, từ nhà tư tưởng, người truyền cảm hứng đến một chiến lược gia với kỷ luật sắt đá.
Erik ten Hag sinh ra và lớn lên tại Haaksbergen, một thị trấn xinh đẹp và bình dị nằm cách không xa thành phố Enschede. Như nhiều đứa trẻ Hà Lan cùng thời, Ten Hag đam mê bóng đá. Với một trái bóng cùng một khung thành tự dựng, ông có thể lăn lộn trên sân từ sáng đến tối.
Tuy nhiên, điều làm nên sự đặc biệt của Ten Hag không chỉ là đam mê và năng khiếu đá bóng. Leon ten Voorde, người bạn từ thuở thiếu thời của Ten Hag nói rằng ông không phải người kỷ luật khi còn trẻ, mà là một thiếu niên nổi loạn với năng khiếu lãnh đạo bẩm sinh. Khi khoác áo Bon Boys, một đội bóng địa phương, đến lúc chuyển tới FC Twente, phẩm chất ấy của Ten Hag không thay đổi.
“Với tôi, Ten Hag chỉ là cầu thủ thường thường bậc trung. Tuy nhiên, cậu ấy đã bộc lộ năng khiếu huấn luyện ngay khi còn thi đấu. Ten Hag như một HLV đang mặc quần đùi áo số chạy trên sân. Cậu ấy luôn thấu hiểu mọi thứ tường minh”, Boudewijn Pahlplatz, đồng đội cũ của Ten Hag ở Twente đánh giá.
“Không phải cầu thủ nào cũng làm được như Ten Hag. Cậu ấy không phải cầu thủ giỏi nhất, nhưng có tư duy của một HLV. Ten Hag rất giỏi về chiến thuật và có điểm nhìn tương đồng với HLV. Sau hơn 20 năm, điều đó không thay đổi. Ten Hag vẫn luôn đúng với những lựa chọn của mình”.
Ten Hag giải nghệ vào năm 2002, rồi chuyển sang huấn luyện đội U.17, sau đó là U.19 Twente. Tiềm năng của Ten Hag trên ghế huấn luyện bộc lộ ngay từ lúc này. Một trong những quyết định đầu tiên của Ten Hag là cắt ngắn kỳ nghỉ của cầu thủ xuống 2 tuần. Ông muốn công việc diễn ra với tiến độ gấp gáp nhất và hiệu quả xuất hiện nhanh nhất.
Ten Hag sau đó sắm vai trợ lý cho HLV Fred Rutten, rồi Steve McClaren, trước khi theo Rutten đến PSV Eindhoven trong 3 mùa giải. Năm 2012, ở tuổi 42, Ten Hag lần đầu tiên được bổ nhiệm làm HLV trưởng. CLB mà ông gắn bó là Go Ahead Eagles.
“Ten Hag xây dựng sự nghiệp của mình rất tỉ mỉ. Cậu ấy phát triển triết lý bóng đá và phong cách huấn luyện của mình bài bản theo từng nấc thang. Ngày nay, nhiều cựu cầu thủ sau khi giải nghệ đã ngay lập tức muốn huấn luyện đội một. Điều đó rất khó, trừ khi bạn rất, rất giỏi”, Pahlplatz đánh giá.
Sức ép ở Go Ahead Eagles không bằng Twente. Đội bóng này xuống hạng vào năm 1996 và chơi ở giải hạng Nhì Hà Lan trong 16 năm liên tục. Tiêu chuẩn và kỳ vọng đã giảm, nhưng Ten Hag không chấp nhận điều đó. Sjoerd Overgoor tỏ ra không mấy lạc quan khi biết Ten Hag sẽ là HLV trưởng của mình. Tiền vệ trẻ này chuyển sang Go Ahead Eagles sau khi bị Twente đào thải. Ai là người đẩy Overgoor khỏi Twente? Chính là Ten Hag.
“Ten Hag là người đứng đầu học viện trẻ ở Twente khi tôi bị đào thải và nói rằng tôi không đủ tốt. Sau đó tôi chuyển đến Go Ahead Eagles nên bạn có thể tưởng tượng cảm giác của tôi khi biết ông ấy lại đến đây. Nhưng mọi chuyện đã diễn ra rất khác”.
Dưới bàn tay chèo lái của Ten Hag, Go Ahead Eagles đã trở lại Eredivisie - giải đấu cao nhất của bóng đá Hà Lan. “Tôi không phải cầu thủ vĩ đại, nhưng vì Erik ten Hag mà tôi đã chơi ở giải đấu cao nhất. Ông ấy là HLV giỏi nhất mà tôi từng có. Rất khó tìm những HLV giỏi như vậy ở giải hạng hai”, Overgoor nhấn mạnh.
“Erik ten Hag đã thay đổi sự chuyên nghiệp của CLB chỉ trong vài tuần làm việc. Go Ahead Eagles là một đội bóng nhỏ, tồn tại giữa lòng một thành phố nhỏ ở miền đông. Nhưng dưới thời Ten Hag, chúng tôi đã hoàn toàn thay đổi. Ông ấy thay đổi tâm lý của bất cứ ai làm việc ở đây”, cựu cầu thủ Bart Vriends của Go Ahead Eagles nhớ lại.
Một trong những miếng ghép quan trọng trong tính cách của HLV Erik ten Hag là nỗi ám ảnh về sự hoàn hảo. Ở Go Ahead Eagles, người phục vụ sẽ mang đồ uống đặt lên bàn để phục vụ cầu thủ. Đồ uống được đặt ngẫu nhiên, rất nhiều người đã quen với điều đó.
Nhưng HLV Ten Hag thì không. Ông muốn các cốc nước phải được bày biện theo đường thẳng. “Mọi thứ phải hoàn hảo trong mắt ông ấy. Chúng tôi đã mất nhiều thời gian để quen với điều đó”, Vriends nhớ lại. HLV Ten Hag cũng yêu cầu người cắt cỏ ở CLB phải đảm bảo chiều cao của ngọn cỏ là 2mm. Không cao hơn, cũng không thấp hơn.
“Đó là sự khác biệt của Ten Hag so với phần còn lại ở Go Ahead Eagles. Ông ấy đã thay đổi mọi thứ. Chúng tôi không phải đội bóng lớn ở Hà Lan. CLB không có cơ sở vật chất tốt nhất, nhưng ông ấy đã khiến chúng trở thành tốt nhất”, Overgoor nhấn mạnh.
HLV Ten Hag là môn đệ của những chi tiết. Ông luôn quan tâm đến những thứ ít người quan tâm, để tâm từng tiểu tiết và yêu cầu mọi thứ, từ những chi tiết cụ thể nhất, phải hài hòa với bức tranh tổng thể.
“Bên cạnh những buổi tập với bóng, đôi khi HLV Ten Hag yêu cầu chúng tôi phải chạy theo từng nhóm ở trong rừng. Ông ấy yêu cầu chúng tôi phải chạy trong 2 phút. Các cầu thủ nóng lòng muốn chứng tỏ với HLV trưởng nên đã chạy hết quãng đường trong 1 phút 50 giây, tuy nhiên, Ten Hag nói rằng nếu ông ấy yêu cầu chúng tôi chạy trong 2 phút, thì chúng tôi phải làm đúng như thế. 1 phút 50 giây hay 2 phút 10 giây đều không được. 2 phút là 2 phút. Chúng tôi phải tuân thủ kế hoạch của Ten Hag”, Overgoor nhớ lại.
Những mẩu chuyện nói trên khiến Ten Hag giống một nhà cầm quân khó tính. Dù vậy, yếu tố nâng cầm ông trở thành HLV hàng đầu nằm ở khát vọng nâng cao các tiêu chuẩn. Ông đặt ra yêu cầu cao hơn, nhưng cũng cung cấp cho họ môi trường tốt hơn để tỏa sáng. Khi dẫn dắt Utrecht, HLV Ten Hag thậm chí kê giường trong phòng thay đồ để cầu thủ có thể ngủ giữa hai buổi tập.
Một câu chuyện nữa cho thấy góc nhìn độc đáo của Ten Hag, là khi ông đặt một ô cửa sổ ở trên cửa chính ở phòng làm việc. “Các cầu thủ nghĩ HLV làm vậy để giám sát cầu thủ, nhưng không phải như thế. Ông ấy nói rằng nếu cửa đóng và phòng không có cửa sổ, thì cầu thủ sẽ không muốn vào phòng của HLV vì nghĩ rằng ông đang bận.
Chiếc cửa sổ là để mọi người biết HLV có đang rảnh hay không, từ đó thoải mái gõ cửa vào phòng ông hơn. Chiếc cửa sổ giúp HLV Ten Hag minh bạch và gần gũi hơn với cầu thủ”, Overgoor giải thích.
Để giành lấy vinh quang, HLV Ten Hag cùng các cầu thủ đã dành ra hàng giờ vật lộn trên sân tập. “Chúng tôi có rất nhiều buổi tập xếp đội hình 11 cầu thủ để đấu với 0 cầu thủ. Cả đội sẽ đứng vị trí như thế đang tham gia một trận đấu, nhưng không có đối thủ nào cả. Ông ấy yêu cầu học trò di chuyển, chuyền bóng quanh sân. Các HLV thích điều đó, nhưng cầu thủ thì không.
Mỗi khi thủ môn cầm bóng, Ten Hag sẽ nói về cách đội có thể triển khai tấn công. Ông ấy muốn những đường chuyền chéo góc. Mỗi khi chúng tôi chuyền thẳng, Ten Hag sẽ dừng trận đấu và bắt chúng tôi làm lại. Ông ấy rất nghiêm khắc và hiểu rõ mình muốn gì.
Sau 4 tuần đá tập kiểu 11 vs 0, chúng tôi chán đến tận cổ. Nhưng sau vài tháng, khác biệt đã đến. Toàn đội biết mình phải làm gì. Phương pháp của Ten Hag đã phát huy tác dụng”, Overgoor chia sẻ.
Cũng giống những HLV Hà Lan theo trường phái tấn công, Ten Hag thích sơ đồ 4-3-3, nhưng luôn biết cách biến hóa cho phù hợp. “Ông ấy luôn thực hiện những thay đổi nhỏ, như kéo một tiền vệ lùi sâu hơn 10m để cầm bóng nhiều hơn. Đó là điểm mạnh của Ten Hag. Ông ấy luôn thay đổi để tốt hơn”, Vriends nhớ lại về người thầy cũ.
Tài năng của Erik ten Hag không chỉ khiến các cầu thủ nể phục, mà còn chiếm được niềm tin của giới HLV đương thời. “Tôi từng nghĩ mình chăm chỉ cho đến khi gặp Ten Hag. Cậu ấy sẽ chuẩn bị các kế hoạch thi đấu tỉ mỉ với đối thủ. Chúng tôi sẽ pressing như thế nào, sẽ xây dựng pha tấn công như thế nào. Cậu ta có thể nhìn thấy những thứ trong trận đấu mà không ai khác có thể nhìn thấy.
Cậu ta luôn biết câu trả lời cho mọi thứ, biến đổi đội hình, tráo hoán vị trí. Những điều chỉnh của cậu ta trong các trận đấu rõ ràng cũng là những gì tôi đã thấy khi làm việc với Sir Alex Ferguson. Tôi chưa từng thấy điều gì tương tự trước đây. Cậu ấy còn ghi lại chi tiết các HLV sẽ mặc bồ đồ nào ra sân tập, sử dụng thiết bị nào và những buổi tập sau, chúng tôi phải dùng đúng những thiết bị ấy.
Ten Hag có triết lý về cách cậu ấy muốn đội bóng vận hành, hay môi trường cậu ấy muốn tạo ra. Không chỉ giỏi chiến thuật và kỷ luật, Ten Hag rất giỏi phát triển cầu thủ, từ Twente đến Ajax Amsterdam hiện tại. Hãy nhìn vào Hakim Ziyech và giờ là Antony - một ngôi sao tương lai”, HLV Steve McClaren chia sẻ.
Thời gian rèn nghề sau đó cùng Pep Guardiola ở Bayern Munich nâng Ten Hag lên một tầm cao mới. Giới chuyên môn gọi Ten Hag là “mini Pep”, ám chỉ nhà cầm quân người Hà Lan có phong cách huấn luyện và tư duy giống Guardiola. Ông đã từng dừng buổi tập ở Utrecht để nhắc nhở cầu thủ có thể làm gì tốt hơn. Mỗi khi các cầu thủ làm không đúng ý, Ten Hag sẽ yêu cầu thực hiện tại. HLV Guardiola từng tự giam mình trong phòng để nghiên cứu chiến thuật di chuyển cho 3 cầu thủ ở hành lang biên. Ten Hag cũng là dạng “con mọt” chiến thuật kiểu như thế.
“Ten Hag tỉ mỉ đến từng chi tiết giống như Pep Guardiola. Đơn cử như khi học trò để mất bóng ở khu vực này, Ten Hag sẽ chỉ cho họ cách giành lại bóng. Các khoảnh khắc cụ thể trong trận đấu đều được ghi chép cụ thể. Cầu thủ được huấn luyện kỹ khi nào nên đi bóng và khi nào nên cầm bóng. Tôi thích phong cách của ông ấy”, cựu HLV Eric Steele của M.U tiết lộ.
HLV Ten Hag không chỉ cải thiện thành tích, mà còn thay đổi văn hóa bóng đá ở bất cứ nơi đâu ông đặt chân đến, từ Go Ahead Eagles, Utrecht đến Ajax Amsterdam. Tuy nhiên, M.U là câu chuyện hoàn toàn khác.
Về mặt lý thuyết, M.U đang ở đáy kỳ vọng. 9 năm thất bại sau thời hoàng kim của Sir Alex Ferguson buộc “Quỷ đỏ” phải thay đổi, đập bỏ thành trì vốn đã lụi tàn dưới lớp vỏ hào quang để xây lại một đội bóng mới, một định danh mới, một bản sắc mới. HLV Ten Hag, với những gì đã làm được, hoàn toàn phù hợp với vai trò này.
“M.U lựa chọn Ten Hag, bởi ông là HLV trẻ trung, năng động và chưa bị thất bại bào mòn ý chí”, ESPN tiết lộ lý do ban lãnh đạo M.U tin tưởng Ten Hag, thay vì Mauricio Pochettino như ban đầu. HLV người Hà Lan có đủ lý tưởng, hoài bão và trên hết là tư duy mới mẻ. “Quỷ đỏ” cần một luồng gió mới để làm lại từ đầu, thay vì tái dựng trên nền móng tư tưởng cũ kỹ của Jose Mourinho hay Louis van Gaal.
Tuy nhiên, “thành Rome không thể xây dựng trong một ngày”. Đế chế càng vĩ đại, càng tốn thời gian để phục dựng bởi tính phức tạp của cơ cấu đội bóng lẫn kỳ vọng chẳng bao giờ giảm sút từ người hâm mộ.
Khi ký hợp đồng với M.U, HLV Ten Hag được cho là đưa ra hai điều kiện. Một là ông phải được toàn quyền kiểm soát chuyên môn cho CLB. Hai là M.U cần kiên nhẫn với kế hoạch 5 năm hoặc có thể lâu hơn nữa. Để thành công, M.U phải dụng binh như Tào Tháo: không tin thì không dùng, nhưng đã dùng là phải tin. Họ cần nhẫn nại HLV người Hà Lan sau những quyết định “trảm tướng” nôn nóng, vội vàng trong quá khứ. Ngược lại, Ten Hag phải thích nghi với những tiêu chuẩn ở M.U. Các cầu thủ sẽ không dễ dàng nghe lời ông như ở Go Ahead Eagles hay Ajax. Đội chủ sân Old Trafford có những cái tôi lớn mà để thành công, Ten Hag bắt buộc phải thỏa hiệp.
“Tôi nghĩ khoảng 15 cầu thủ sẵn sàng xách ba lô rời Man Utd bây giờ. Chuyện này từng xảy ra chưa? Một HLV mới sắp tới, và ông ấy cần có bộ óc như Einstein nếu muốn thay đổi vận may của CLB”, Rio Ferdinand chia sẻ. Còn cựu tiền vệ Joe Cole nhận định: “Ten Hag cần thời gian, nhưng có thể ông sẽ không có điều đó”.
Một núi thách thức đang chờ đợi Ten Hag, với cuộc đại phẫu chưa từng có sẽ xuất hiện ở mùa hè này trong lòng M.U. Nhưng trên hết, việc dấn thân vào “biển lửa” của Ten Hag đã là minh chứng cho sự mộng mơ và lòng dũng cảm. Để tái thiết M.U, các HLV phải dám nghĩ, dám làm và dám liều lĩnh. Ten Hag là người như thế.
Còn thành công hay không, phải chờ xem liệu nhà cầm quân người Hà Lan có được số mệnh lựa chọn.
