Giải pháp cho Biển Đông: Con đường gian nan

Hội nghị Bộ trưởng ngoại giao ASEAN (AMM) lần thứ 48 đang diễn ra tại Malaysia - Ảnh: Lam Yên

Ngày 3.8, ngoại trưởng 10 nước ASEAN tập trung tại Kuala Lumpur (Malaysia) để tham dự Hội nghị Bộ trưởng ngoại giao ASEAN (AMM) lần thứ 48 (từ ngày 1 đến ngày 6.8). Trưởng đoàn VN là Phó Thủ tướng, Bộ trưởng ngoại giao Phạm Bình Minh.

Trong khuôn khổ Hội nghị còn có Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) lần 22 với sự tham dự của 10 ngoại trưởng ASEAN cùng 17 nước đối tác đối thoại, sẽ thảo luận các vấn đề chính trị và an ninh hiện tại của quốc tế và trong khu vực.

Ngoài ra, Ngoại trưởng Malaysia Anifah Aman cho biết các nhà lãnh đạo sẽ tham gia thêm Hội nghị sau Hội nghị Bộ trưởng (PMC) về các vấn đề liên quan đến ASEAN, và thảo luận cùng 10 đối tác chiến lược tiềm năng như Úc, Trung Quốc, Canada, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand, Nga, Liên minh Châu Âu và Mỹ.

Những năm gần đây, các tranh chấp trên Biển Đông ngày càng gia tăng và có xu hướng căng thẳng. Giữa năm 2014, khi Trung Quốc đưa giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng biển Việt Nam đã gây căng thẳng trong khu vực. Phía Philippines cũng tìm sự ủng hộ của trọng tài quốc tế để giải quyết các tranh chấp và chỉ trích Trung Quốc như một “kẻ lật lọng” khi làm trái các cam kết giải quyết vấn đề thông qua đối thoại và đàm phán. Khi căng thẳng tiếp tục bùng phát trên các vùng biển tranh chấp, Trung Quốc đã công khai cảnh cáo Nhật và Mỹ không nên tham gia vào cuộc xung đột này.

Vì vậy, một sự đồng thuận về giải pháp cho Biển Đông là cần thiết hơn lúc nào hết.

Tại cuộc họp báo trước thềm Hội nghị, Ngoại trưởng Malaysia, Anifah Aman cho biết Hội nghị lần này sẽ xem xét một số đề xuất nhằm giải quyết căng thẳng gia tăng giữa các quốc gia và sự cần thiết để thực thi các đoạn văn có liên quan của Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC). “Đây là một bước tiến quan trọng đối với việc xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC)”, ông nói.

Cuối tháng 7 vừa qua, tại Hội nghị quan chức cấp cao (SOM) tổ chức tại Thiên Tân (Trung Quốc), ASEAN và Trung Quốc đã đồng thuận tiến tới giai đoạn đàm phán tiếp theo để xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), nhằm ràng buộc các bên tranh chấp không “châm ngòi nổ” cho các xung đột tại khu vực; đồng thời thành lập “đường dây nóng” để sử dụng trong trường hợp khẩn cấp liên quan đến tranh chấp tại Biển Đông.

Tuy nhiên, chỉ sau đó vài ngày, đầu tháng 8 Trung Quốc lại “thả” hơn 10.000 tàu cá tràn vào Biển Đông và kêu ca an ninh biển đang bị đe doạ. Hành vi “bất nhất” của Trung Quốc càng làm hy vọng tìm được tiếng nói chung về vấn đề Biển Đông tại Hội nghị càng nhỏ dần.

Cạnh đó, bất chấp lời kêu gọi thống nhất quan điểm, một số thành viên ASEAN có quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc vẫn có những chương trình nghị sự phân kỳ. Điều này cũng khiến việc thảo luận vấn đề Biển Đông trở nên “nhạy cảm” và khó giải quyết hơn.