Thi trắc nghiệm nếu chuẩn bị tốt

Có 2 ý chính thường được nhắc tới: kỳ thi tổ chức ngay năm tới là quá cập rập và thi trắc nghiệm không phải là một cách thi tốt. Chúng tôi muốn nêu một vài ý kiến về vấn đề thứ hai.

Nếu được chuẩn bị tốt (xin nhấn mạnh chữ "nếu") thì thi trắc nghiệm có khá nhiều ưu điểm.

Đây là hình thức thích hợp khi số người đạt chuẩn chiếm một tỷ lệ khá lớn trong tổng số thí sinh (TS). Kỳ thi tốt nghiệp là một kỳ thi như vậy. Mục tiêu của nó không phải để tìm ra những học sinh có năng khiếu nhất về toán, có nhiều cuộc thi khác cho mục tiêu này.

Ưu thế của thi trắc nghiệm là kiểm tra được kỹ năng suy đoán, ước lượng và quyết định nhanh của TS. Đây là những kỹ năng cơ bản mà mỗi người cần có khi “vào đời”, có thể quan trọng hơn là kỹ năng giải được một bài toán đầy đủ từ A đến Z.

Không nên lo ngại “học vẹt, học thuộc”, vì nếu TS “học thuộc” mà làm được đủ dạng bài tập thì hoàn toàn xứng đáng đạt chuẩn. Ngoài ra, đối với môn toán, nếu không hiểu bản chất thì khó lòng học thuộc được hết kiến thức, bởi một bài toán cơ bản (như giải hệ phương trình bậc nhất) có thể được thể hiện ở dưới rất nhiều dạng. Một số ý kiến sợ TS đoán mò, nhưng đoán chỉ trúng với tỷ lệ 1/4, tức là sẽ dưới điểm chuẩn rất nhiều.

Việc chấm thi hết sức nhanh và nhẹ nhàng. Tránh được yếu tố chủ quan, thiếu công bằng. Ưu điểm này vượt trội so với chấm thi tự luận.

Vấn đề vướng mắc chính có lẽ là khâu ra đề. Nếu ra đề không tốt thì TS có thể dùng máy tính cầm tay làm thay. Ở Mỹ, nơi mà thi trắc nghiệm được dùng phổ biến, ra đề là cả một ngành công nghiệp. Có các công ty chuyên sản xuất đề cho các cuộc thi lớn như SAT hay TOEFL.

Ngay cả một số kỳ thi học sinh giỏi cũng dùng thi trắc nghiệm. Một ví dụ là cuộc tuyển chọn ứng viên làm tiến sĩ tại Mỹ của chương trình Quỹ giáo dục VN (VEF) trong năm đầu tiên. Một trong những tác giả của bài viết này (GS Hà Huy Khoái) được mời tham gia việc tuyển chọn ứng viên cho học bổng của VEF và được phía Mỹ cho xem các đề trắc nghiệm họ sẽ dùng, với đề nghị thêm 20 câu cho thích hợp với chương trình VN. Đề của họ rất hay, phải nắm vững kiến thức mới làm được, không phải là chỉ cần học thuộc. Sau khi đã bổ sung 20 câu trên tinh thần tương tự và phù hợp với chương trình đã học của sinh viên VN, kết quả, những TS đạt điểm trắc nghiệm cao nhất cũng chính là những TS được đánh giá cao nhất khi phỏng vấn.

VN cần xây dựng một ngân hàng đề đủ tốt, được trải qua kiểm định nghiêm khắc về chất lượng. Việc này có lẽ cần thời gian và nhiều công sức vì thế có thể nên cân nhắc việc thi ngay trắc nghiệm môn toán. Học sinh cũng cần làm quen với cách thi này trong trường phổ thông, qua các kiểm tra định kỳ. Khi cả học sinh, giáo viên và phụ huynh đã hiểu rõ cuộc thi và có chuẩn bị tốt về kỹ thuật và tâm lý, kỳ thi sẽ dễ đạt được mục đích đặt ra hơn.