Nhìn vào đôi mắt bình thản của người phụ nữ mảnh mai và duyên dáng này, có thể cảm nhận một nội lực vững vàng mà nhờ đó bao thăng trầm trong cuộc đời chị dường như đã lắng yên.

Nhân sinh nhật của chị (ngày 10.7) năm nay, mẹ chị chia sẻ trên Facebook rằng: "O lớn Cát Tường sinh ra trong thời 4k (khó khăn và khủng khiếp), song o đã biết vươn lên và vượt qua số phận để thành toàn những mơ ước của o". Mong chị chia sẻ thêm về thời "4k"đó…

Rất bất ngờ khi chị đề cập điều này, cho thấy chị theo sát Facebook của Cát Tường ghê luôn (cười). Sinh nhật năm nay, tôi đi thăm nhà một bạn cựu học viên ở miền Tây. Thật xúc động khi đọc bài đăng của mẹ, vì mẹ ít bày tỏ lời thương yêu với con.

Tôi lớn lên trong trong thời khốn khó với cuộc sống bấp bênh, ba mẹ phải di chuyển chỗ trọ liên tục tầm 30 lần trong 9 năm đầu đời của tôi. Có lẽ tôi lập kỷ lục... chuyển trường nhiều nhất VN lúc bấy giờ với tổng số 8 lần thay đổi trường lớp trong 12 năm học phổ thông.

Dù hoàn cảnh như vậy nhưng ba mẹ không để chị em tôi thiếu thốn, và chưa bao giờ ba mẹ nói với tôi rằng nhà mình nghèo. Cho nên, chúng tôi đi học cũng không định vị mình là khó khăn, không thấy thua kém bạn bè.

Mặt khác, sự di chuyển và thay đổi môi trường sống liên tục giúp tôi có khả năng thích ứng rất tốt, đi đâu tôi cũng có thể làm quen với cái mới, môi trường mới. Cuộc sống của tôi có những biến cố, trong thời điểm đó chắc chắn khó khăn; nhưng khi vượt qua được và nhìn lại, tôi biết bản thân được rèn luyện từ nhỏ chứ không phải tự nhiên mình làm được điều đấy.

Từ khi nào chị "gặp" và đồng hành cùng VietSeeds?

Sau khi tốt nghiệp đại học ngành kinh doanh quốc tế rồi hoàn tất chương trình cao học liên kết giữa VN và Mỹ, tôi đi làm cho một công ty đa quốc gia và được tiến cử sang Thụy Sĩ làm việc. Tuy nhiên, do vướng một số quy định nên công ty không xin được cho tôi giấy phép việc làm ở Thụy Sĩ.

Đó là một đợt khủng hoảng đối với tôi. Tôi xin nghỉ làm (năm 2011), tinh thần bị xuống quá mức và không có động lực để thức dậy mỗi buổi sáng. Bởi tôi thấy mọi thứ đang trên đà đi lên bỗng bị chặn lại, khiến tôi định vị mình là kẻ thất bại.

Để có thể thoát ra chuỗi ngày ảm đạm, tôi đi kiếm những hội nhóm sinh hoạt. May thay, có một nhóm bạn trong câu lạc bộ tiếng Anh dẫn tôi đến hoạt động xã hội, chẳng hạn nấu ăn tại những trung tâm cho người già neo đơn và khuyết tật. Tôi vui và đặc biệt biết ơn khoảng thời gian đó, vì nó cho mình cái nhìn rộng ra. Rõ ràng, trường hợp của tôi không đến nỗi tệ và thiếu may mắn như tôi nghĩ, có những người kém may mắn cần giúp đỡ hơn rất nhiều, vậy tại sao mình phải trượt dài trong tuyệt vọng?

Dần dà, tôi thấy cuộc sống của mình có ý nghĩa hơn, bản thân thay đổi rất nhiều từ bên trong cho đến bên ngoài để sẵn sàng hành trình mới.

Cũng trong năm 2011, Văn Đinh Hồng Vũ, bạn học thuở nhỏ ở Nha Trang rất thân thiết của tôi, về sau đi du học rồi làm việc tại Mỹ, có ý tưởng lập quỹ học bổng cho sinh viên VN, nên rủ tôi cùng hai người bạn của Vũ là Nguyễn Đức Thùy Anh và Vũ Duy Thức tham gia. Lúc bấy giờ tôi đang... rảnh thiệt, liền đồng ý.

Phải chăng, chị gắn bó với quỹ học bổng này vì thấy hình ảnh mình ngày trước qua hoàn cảnh của những "hạt mầm" VietSeeds?

Cũng chính hoàn cảnh từ nhỏ như vậy nên khi làm ở VietSeeds, tôi dễ đồng cảm với các bạn sinh viên hơn. Điều đó lý giải tại sao VietSeeds hợp với tôi và tôi rất tâm huyết với VietSeeds.

Đi làm tại VietSeeds, tôi chưa bao giờ thấy mình thua kém mà ngang hàng với mọi người. Tôi định vị mình không cao, không thấp hơn ai. Tôi luôn nói với các bạn trẻ rằng đừng để hoàn cảnh và xuất phát điểm định vị mình là ai. Thay vào đó, các bạn lựa chọn đường đi như thế nào để sau này thấy mình xứng đáng với con đường đó.

Đâu là điểm khác biệt của VietSeeds so với những quỹ học bổng cùng thời trong nước?

VietSeeds là tổ chức phi lợi nhuận ở VN đưa mô hình tiên phong gồm hỗ trợ tài chính, chương trình đào tạo chuyên biệt và cố vấn 1 kèm 1 xuyên suốt quá trình học đại học. VietSeeds hỗ trợ toàn diện cho những sinh viên VN khó khăn nhưng giàu tiềm năng, nội lực và ý chí phấn đấu, luôn muốn thay đổi số phận, thay đổi cuộc sống tốt hơn.

"Viet" là Việt Nam, vì tất cả 4 người đồng sáng lập chúng tôi đều là người Việt; còn "seeds" là những hạt giống. Chúng tôi chọn sứ mệnh của tổ chức này là đi gieo các hạt mầm ở những mảnh đất cằn cỗi nhưng với sự vun trồng và đầu tư phù hợp thì những hạt giống ấy sẽ trưởng thành, ra hoa kết trái.

Các giá trị cốt lõi của VietSeeds là: tính chính trực, minh bạch; cầu tiến; xây dựng cộng đồng tử tế và lan tỏa những điều tốt đẹp; trao quyền cho các bạn sinh viên - nhóm đối tượng thụ hưởng lợi ích từ VietSeeds để họ theo đuổi cuộc sống trí tuệ phong phú và sự nghiệp vững vàng, trở thành những công dân tích cực cống hiến cho xã hội.

Từ năm 2011 đến nay, VietSeeds đã trao 2.500 suất học bổng (trước đây mỗi suất trị giá 800 USD/năm, từ 2019 đến nay là 1.500 USD/năm) cho sinh viên VN. Chúng tôi hiểu rằng ngoài sự may mắn của cá nhân khi nhận được sự hỗ trợ của những người xa lạ, chúng ta nên sống thế nào để xứng đáng với sự hỗ trợ ấy; đồng thời tiếp tục gieo trồng, nhân rộng những hạt giống tử tế. Đó là tinh thần "Pay it forward" (Đáp đền tiếp nối) mà các thế hệ VietSeeds luôn thực hiện.

Là giám đốc điều hành quỹ học bổng VietSeeds từ năm 2011 cho đến nay, chị chia sẻ và nhắn nhủ gì với những bạn trẻ muốn chọn nghề nghiệp trong tổ chức phi lợi nhuận?

Khó khăn của VietSeeds rất nhiều, nhưng tôi quan niệm mình phải lạc quan để bước tiếp.

Nguồn gây quỹ luôn là bài toán khó của tổ chức phi lợi nhuận (NPO), bên cạnh đó là nguồn kinh phí hạn chế. Như khi tôi đi tuyển nhân sự cũng vậy, lương của nhân sự NPO chỉ bằng khoảng 50% lương nhân sự của doanh nghiệp bên ngoài, nhưng chúng tôi yêu cầu có sự thấu cảm và lòng trắc ẩn là những tố chất cần thiết khi làm việc tại các tổ chức thiện nguyện.

Vì vậy, nếu muốn phát triển sự nghiệp trong NPO thì bạn phải chắc tài chính của mình ổn định. Tôi đã có hơn 10 năm đi làm tại các tập đoàn đa quốc gia và tích lũy rồi. Về sau, tôi cũng phải làm thêm những công việc khác để sống và nuôi con, từ đó mới yên tâm gắn bó lâu dài với VietSeeds.

VietSeeds chú trọng đào tạo những kỹ năng nào cho sinh viên trong thời đại số?

Tôi tin rằng nếu một người giỏi kỹ năng, giỏi kiến thức cỡ nào đi nữa mà sức khỏe tinh thần không đủ vững thì sự phát triển của người đó sẽ bị kìm hãm rất nhiều. Do đó, chúng tôi đưa sức khỏe tinh thần vào nội dung đào tạo.

Thử thách của thế hệ ngày nay là các bạn rất nhanh, rất giỏi nhưng đa phần không cân nhắc kỹ trước khi quyết định điều gì, bất chấp kết quả hay hậu quả tới liền ra sao. Từ thực tế này, chúng tôi trang bị cho các bạn kỹ năng quản lý cảm xúc và có nội tâm vững vàng.

Thời đại số là trí tuệ nhân tạo, là công nghệ. Nếu trí tuệ cảm xúc không mạnh, nội lực không vững thì con người làm sao có thể cạnh tranh kiến thức, tốc độ của máy móc. Nói cách khác, trí tuệ cảm xúc là thứ mà máy móc chưa thể thay thế được. Cho nên, chúng tôi đẩy mạnh phát triển chương trình chăm sóc sức khỏe tinh thần và thực hành chánh niệm lẫn lòng biết ơn, vì đó là lợi thế vượt trội, là cái neo của con người trong thời đại số.

Được biết, chị có một con gái 9 tuổi. Việc nuôi dưỡng đồng thời cháu bé và những "hạt mầm" của VietSeeds có khi nào khiến chị đứng trước lựa chọn chỉ một trong hai?

VietSeeds ra đời tại Mỹ năm 2011, nhưng chúng tôi chưa nghĩ đến kế hoạch dài hạn sẽ như thế nào. Năm 2015, VietSeeds được cấp giấy phép hoạt động chính thức tại VN. Khi đó, lứa sinh viên đầu tiên nhận học bổng đã tốt nghiệp và chúng tôi thấy được sự thay đổi về năng lực của mỗi cá nhân. Mô hình mình đưa ra có kết quả khiến chúng tôi nghĩ tại sao mình không làm VietSeeds với một tổ chức quy mô.

Cũng trong năm 2015, tôi mang bầu đứa con đầu lòng (bé Nâu - PV). Lúc đó công việc và gia đình có lắm thử thách, nhưng tôi quyết định gắn bó lâu dài với VietSeeds. Có lẽ đâu ai nghĩ tôi đang mang thai mà "dám" đi làm cho VietSeeds để thu nhập giảm xuống thấp, trong khi nuôi con tốn kém. Nhưng tôi đi theo mách bảo từ trái tim mình rằng sự lựa chọn đó một phần vì đứa con của tôi. Bởi tôi biết nếu được làm công việc đúng với sứ mệnh cuộc đời mình thì tôi sẽ hạnh phúc. Một khi người mẹ hạnh phúc thì sẽ nuôi dưỡng nên đứa trẻ hạnh phúc và tôi tin con mình là một hạt giống tốt mà tôi đang gieo.

Nâu ra đời mấy tháng là tôi đã ly thân, rồi Nâu phải mổ tim bẩm sinh khi chưa đầy 4 tháng tuổi. Giai đoạn đó rất khủng khiếp đối với một người mẹ đơn thân, thậm chí đến giờ tôi còn chưa dám ngồi viết lại.

Kỳ diệu thay, hành trình nuôi dưỡng đứa con tinh thần (VietSeeds) và đứa con mình rứt ruột đẻ ra rất đồng điệu và trọn vẹn. Sau 9 năm kể từ 2015, tôi khẳng định đó là sự lựa chọn chưa bao giờ tôi thấy hối hận.

Chị có mong muốn bé Nâu tiếp nối sự nghiệp của chị tại VietSeeds?

Còn nhớ lúc bé Nâu vào lớp 1 đúng đợt Covid-19 bùng phát (năm 2021) nên phải học online nửa năm. Trong một buổi Nâu học online, tôi giật mình nghe Nâu mô tả công việc của mẹ: "Mẹ em là quản lý một tổ chức giúp đỡ các cô chú sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, đào tạo các cô chú trở thành công dân có ích cho xã hội".

Tôi chưa bao giờ nói với con những điều như vậy. Tôi nghĩ mình xây dựng giá trị như thế nào thì mình sống đúng với giá trị đó, tức là phải làm gương. Từ nhỏ, Nâu đã luôn đồng hành cùng mẹ nên bé quan sát và ghi nhớ tất cả những việc mẹ làm cho VietSeeds. Gần đây, Nâu thủ thỉ: "Mẹ yên tâm, sau này con sẽ tiếp tục lo cho VietSeeds". Tôi bảo: "Thôi con, mẹ thấy một đời mẹ đủ rồi" (cười).

Con đường đang đi cho tôi nhiều hạnh phúc. Cùng với đó là sự biết ơn ba mẹ, con cái, tổ chức cùng những người thương yêu và chia sẻ với mình.

Xin cảm ơn chị!