Ở tuổi 78, ông Joe Biden sẽ trở thành vị tổng thống Mỹ lớn tuổi nhất nếu như giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 11 tới. Chưa nói đến khả năng đó, việc ông trở thành ứng cử viên chính thức của đảng Dân chủ lần này cũng là kết quả của cả một hành trình dài chông chênh và đầy những bi kịch.
Sinh ra và lớn lên tại thành phố Scranton, bang Pennsylvania với cư dân chủ yếu là tầng lớp lao động, ông Biden từ nhỏ phải học cách thích nghi với hoàn cảnh khó khăn của gia đình khi thường xuyên phải chuyển chỗ ở. Từ nhỏ, Biden hay bị bạn bè bắt nạt và châm chọc vì tật nói lắp. Tuy nhiên, sự cứng rắn, kiên trì mà cậu nhóc Biden học được từ người cha, người buôn xe hơi cũ lúc đó đang sa cơ, đã giúp ông vượt qua những khó khăn. “Thước đo đối với một người đàn ông không phải là anh ta bị đánh gục bao nhiêu lần, mà là cách anh ta đứng dậy nhanh như thế nào”, ông Biden nhớ lại lời cha dạy.
Tính cách đó đi theo ông trong suốt con đường trưởng thành và sự nghiệp chính trị sau này. Con đường chính trị của Biden khởi đầu vào năm 1970 khi ông gia nhập đảng Dân chủ và đắc cử vào Hội đồng quận New Castle một năm sau đó. Năm 1972, ông Biden được các thành viên đảng Dân chủ vận động tranh cử ghế thượng nghị sĩ tại bang Delaware. Trước đối thủ sừng sỏ của đảng Cộng hòa J. Caleb Boggs với 12 năm làm thượng nghị sĩ và được Tổng thống Richard Nixon ủng hộ, ông Biden gần như không có mảy may cơ hội nào. Tuy nhiên, với ban quản lý chiến dịch toàn là thành viên trong gia đình, gương mặt non trẻ đó bất ngờ giành chiến thắng vang dội. Ông Biden trở thành một trong số những thượng nghị sĩ trẻ tuổi nhất trong lịch sử Mỹ.
Khi sự nghiệp chính trường còn chưa bắt đầu, bi kịch đầu tiên bất ngờ ập đến với gia đình ông Biden. Ngày 18.12.1972, người vợ Neilia và cô con gái chỉ mới 1 tuổi Naomi thiệt mạng trong một vụ tai nạn giao thông. Vụ tai nạn còn khiến 2 đứa con trai còn lại của ông, Beau và Hunter, bị thương nặng.
Thời điểm đó, ông sắp đặt chân vào thượng viện nhưng bi kịch gia đình khiến ông suýt gục ngã và định từ bỏ cả vị trí mới đạt được. Sau khi được an ủi, ông Biden quyết định bước tiếp và tuyên thệ nhậm chức ngay bên cạnh giường bệnh của con. Dù vậy, bi kịch khiến ông Biden suy sụp một thời gian dài sau đó, đến mức các nhân viên của ông còn đặt cược với nhau xem ông sẽ trụ lại được bao lâu. Biden quyết định ở cạnh các con và mỗi ngày dành tổng cộng 180 phút để đi tàu Amtrak cả đi và về từ nhà ở Wilmington đến Washington D.C làm việc trong suốt thời gian làm thượng nghị sĩ và sau đó là phó tổng thống. Trừ đi những ngày không làm việc, tổng thời gian ông Biden dành ra để đi làm trên tàu Amtrak tương đương với 4 năm cuộc đời và người ta đặt cho ông biệt danh là “Amtrak Joe”, theo tờ The Wilmington News Journal. Ông Biden “gà trống nuôi con” trong suốt 5 năm và để tưởng nhớ đến người vợ và cũng là bạn đồng môn trường luật, ông không làm việc vào ngày 18.12 hằng năm. Ông Biden kết hôn với người vợ thứ hai là bà Jill Jacobs vào năm 1977 và có một con gái.
Năm 1988, biến cố lại ập đến khi bác sĩ phát hiện ông bị phình mạch máu não và phải trải qua hai cuộc phẫu thuật với nhiều rủi ro. “Thượng nghị sĩ, ông có thể không còn nói được sau cuộc phẫu thuật”, vị bác sĩ đã nói với ông như vậy trước cuộc phẫu thuật. Tuy nhiên, với câu khẩu hiệu phải luôn “đứng dậy” mà người cha chỉ dạy, ông Biden đã vượt qua và tiếp tục sự nghiệp chính trị. Trớ trêu thay, số phận vẫn quyết định không buông tha cho ông. Ngày 30.5.2015, người con trai Beau Biden qua đời sau trận chiến chống lại căn bệnh ung thư não khi mới 46 tuổi.
Ông Biden gọi Beau là “Biden 2.0”. Ông beau khi đó được nhiều người nhìn nhận là ngôi sao đang lên trên chính trường và sắp tranh cử chức thống đốc Delaware. Biến cố khủng khiếp này khiến ông Biden quyết định không tham gia tranh cử vào năm 2016, cuộc bầu cử mà chính ông cho rằng mình có thể làm tốt hơn bà Hillary Clinton để đánh bại ông Trump.
Ông Biden cho rằng chính những biến cố đã mang lại mục đích để ông bước tiếp, đó chính là giúp đỡ những người đã và đang phải trải qua những mất mát, theo CNN. “Nhiều người đến đến gặp tôi và nói họ vừa mất con trai, con gái và hỏi rằng liệu họ có ổn không? Mỗi người đều có cách khác nhau nhưng đối với tôi: cách để bạn vượt qua thảm kịch to lớn là bạn phải tìm mục đích trong cuộc đời. Tôi cảm nhận được mục đích đó khi có thể giúp đỡ người khác”, ông Biden nói.
Hành trình nhận được tư cách ứng viên đại diện đảng Dân chủ của ông Biden là một chuỗi những vấp ngã và đứng dậy. “Lần đầu tiên trong đời, tôi hiểu được làm thế nào người ta có thể đưa ra quyết định tự sát một cách có ý thức”, ông Biden hồi tưởng về khoảnh khắc đen tối sau khi mất vợ con. Tuy nhiên, chính nhờ bài học thuở nhỏ từ người cha về việc đứng lên sau mỗi lần vấp ngã đã giúp ông Biden trở thành con người mạnh mẽ. Ông muốn chứng minh cho hàng triệu người đang đối diện với thực tại khủng khiếp đó rằng việc vơi bớt mất mát và vượt qua nó là điều hoàn toàn có thể.
Ông Biden tham gia tranh cử tổng thống lần đầu tiên vào năm 1987 khi 45 tuổi và đang trong nhiệm kỳ thứ 3 tại thượng viện. Ông tham gia các sự kiện của đảng Dân chủ trên cả nước và có những bài phát biểu mang dáng dấp của cố Tổng thống John F. Kennedy, người truyền cảm hứng cho ông trong việc theo học ngành khoa học chính trị và lịch sử tại Đại học Delaware sau khi kết thúc bậc phổ thông. Tính cách hướng ngoại và lối nói chuyện hùng hồn giúp ông lọt vào tốp những ứng viên tiềm năng của đảng Dân chủ cùng thượng nghị sĩ Al Gore và thống đốc bang Massachusetts Michael Dukakis.
Tuy nhiên, chiến dịch của ông Biden nhanh chóng bị lung lay sau khi truyền thông phát hiện ông đạo văn và cả phong cách diễn thuyết của lãnh đạo Công đảng Anh Neil Kinnock trong một lần tranh luận giữa các ứng viên tại bang Iowa. Mặc dù trước đó ông Biden thường trích dẫn lời cho những câu phát biểu mượn từ người khác, nhưng trong lần ở Iowa thì không và ngay lập tức bị phe đối thủ tranh cử chớp cơ hội.
Sau đó, ông Biden bị phát hiện từng suýt bị đuổi học vì đạo văn khi học Trường Luật Đại học Sracuse ở New York. Ông Biden giải thích rằng đó chỉ là do ông trích dẫn không hợp lý nhưng cộng với sai lầm trong vụ Kinnock và thêm nhiều cáo buộc đạo văn khác làm củng cố suy nghĩ của nhiều người rằng chẳng có gì thực chất đằng sau phong cách bên ngoài của ông Biden.
Tháng 9.1987, ông Biden quyết định chấm dứt chiến dịch ngắn ngủi chỉ sau 3 tháng. Đó là nỗi cay đắng cho người đàn ông luôn cương quyết mình là người trung thực và đáng tin cậy, theo BBC. “Tôi bị loại khỏi cuộc đua với sự chính trực bị nghi ngờ. Nó đã nuốt chửng tôi”, ông nói với người viết tự truyện cho ông, Jules Witcover.
20 năm sau đó, ông Biden một lần nữa tham gia cuộc tranh cử tổng thống Mỹ nhưng với vị thế hoàn toàn khác. Không còn là một gương mặt mới nữa và cuộc bầu cử lần này được cho là nhằm sửa sai cho những thất vọng trước đó. “Nếu như các bạn nhìn qua cuộc đời tôi thì sẽ không thể kết luận rằng tôi không phải là người đáng kính trọng. Đó là lý do tôi không sợ khi quay trở lại cuộc đua này”, ông Biden nói tại cuộc vận động tranh cử ở Iowa vào tháng 6.2008.
Tuy nhiên, kết quả lại không khác lần trước. Mặc dù có nhiều năm kinh nghiệm làm việc tại thượng viện, chiến dịch của ông đã không gây được tiếng vang lớn so với các ứng viên khác trẻ tuổi hơn như ông Barack Obama hay bà Hillary Clinton. Một ngày trước khi công bố chiến dịch tranh cử, ông Biden theo thói quen khó sửa, nói một câu buột miệng về đối thủ rằng Barack Obama là “ứng cử viên tổng thống Mỹ gốc Phi chính thống đầu tiên, có tính cách rõ ràng, sáng sủa, sạch sẽ và ưa nhìn”.
Ông Biden sau đó phải giải thích rằng không có ý xem thường những ứng cử viên tổng thống da màu trước đó hay xem nhẹ đối thủ tranh cử. Sau đó, dù duy trì được chiến dịch nhưng ông Biden không thể lọt vào tốp các ứng viên hàng đầu và cuộc đua của đảng Dân chủ trở thành màn so tài giữa ông Obama và bà Clinton.
Không lâu sau, ông Biden rút khỏi cuộc đua sau cuộc bỏ phiếu sơ bộ tại Iowa với chưa đầy 1% phiếu bầu, theo Đài NPR. Tuy nhiên, đây không bị coi là thất bại bởi ông Biden sau đó bất ngờ được ông Obama chọn làm ứng viên phó tổng thống và cặp đôi này cùng nhau lãnh đạo nước Mỹ trong 2 nhiệm kỳ liên tiếp.
Ở tuổi 78, ông Biden dường như không còn phù hợp với xu hướng trẻ hóa và đa dạng hóa của đảng Dân chủ. Tuy nhiên, ông tuyên bố sẽ mang lại khởi đầu mới cho đất nước bằng năng lực, kinh nghiệm và sự đồng cảm, sau 4 năm đầy biến động dưới thời Tổng thống Donald Trump. “Đây là thời điểm thích hợp. Mọi người biết về những điều ông ấy làm và ông ấy sẽ không chỉ giậm chân tại chỗ. Ông ấy sẽ làm khác đi để mọi điều tốt đẹp hơn và chúng tôi vô cùng cần điều đó. Mọi người đang sợ hãi”, cựu thượng nghị sĩ Barbara Boxer nói với AP.
Với kế hoạch “Build back better” (Xây dựng lại tốt hơn), ứng cử viên đảng Dân chủ Joe Biden chủ trương tạo ra hàng triệu việc làm và mang lại công cụ cần thiết để tầng lớp lao động Mỹ xây lại tương lai tươi sáng hơn.
Vấn đề chăm sóc y tế được coi là ưu tiên trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đã khiến hơn 170.000 người Mỹ thiệt mạng và giới chức y tế cảnh báo tình hình có thể tồi tệ hơn vào mùa đông. Nhiều người nhận định điểm khác biệt lớn nhất giữa ông Biden và Tổng thống Trump trong cách đối phó đại dịch Covid-19 là sự ủy thác. Ứng viên đảng Dân chủ hứa sẽ ưu tiên ý kiến của các quan chức y tế trong việc đưa ra biện pháp ứng phó đại dịch, trái ngược với sự mâu thuẫn và chỉ trích của ông Trump với các chuyên gia y tế hàng đầu.
Với ông Biden, những điều Tổng thống Trump làm trong 4 năm qua đã gây tổn thương cho linh hồn của nước Mỹ và nếu ông Trump đắc cử thêm một nhiệm kỳ nữa, những giá trị cốt lõi, vị thế trên trường quốc tế và tính cách của nước Mỹ sẽ bị tổn hại nghiêm trọng. “Khôi phục linh hồn của chúng ta nghĩa là tạo ra những chính sách phản ánh những giá trị chung”, ông Biden diễn giải trong một bài viết trên tờ Des Moines Register hồi tháng 1. Theo ông, đây là thời khắc khó khăn trong lịch sử Mỹ và phong cách chính trị giận dữ và chia rẽ của Donald Trump không phải là giải pháp. “Điều mà Donald Trump sẽ làm trong 4 năm tới: đổ lỗi, xúc phạm và xem thường. Và điều mà Joe Biden sẽ làm là: xây dựng lại tốt hơn”, cựu Tổng thống Bill Clinton phát biểu tại đại hội đảng Dân chủ ngày 18.8.
