Sức khỏe

Khổ vì bàn chân “sướng”

31/01/2013 08:25 GMT+7

(TNTS) Dân gian cho rằng những ai sở hữu đôi bàn chân đầy đặn, không bị khuyết dưới lòng bàn chân là số sướng, sung túc cả đời. Còn bác sĩ lại bảo, kiểu lòng bàn chân đó khiến khổ chủ tăng nguy cơ bị đau gối, đau lưng, đau chân...

Chị Thanh Hà ở TP.HCM chú ý đến lòng bàn chân phẳng lì của đứa con 4 tuổi và nhờ cô giáo mầm non so sánh bé với các bạn cùng tuổi trong lớp. Thông tin từ cô giáo khiến bà mẹ lo lắng: so với các bạn, bé thường xuyên bị té khi chạy, đi cầu thang, ngay cả khi không có va chạm gì. Nhìn từ phía sau khi bé đứng, có thể thấy rất rõ cả 2 bàn chân có khuynh hướng đổ về phía trong, với phần xung quanh mắt cá trong vẹo hẳn vào trong.

Người có bàn chân bẹt thường áp cạnh trong của bàn chân xuống đất khi đi, đứng - Ảnh: windsorffoot

Bác sĩ Wade Brackenbury, Giám đốc y khoa của Phòng khám chuyên khoa trị liệu thần kinh cột sống Hoa Kỳ - ACC (TP.HCM) cho biết, tất cả những trẻ sơ sinh đều có bàn chân không có vòm, hay còn gọi là bàn chân bẹt. Khi trẻ đến độ tuổi từ 2 đến 3, vòm bàn chân được hình thành. Cùng với hệ thống dây chằng, vòm bàn chân giúp cho chúng ta có thể chịu lực, cân bằng, đi đứng nhẹ nhàng. Nó cũng giống như bộ giảm xóc, giúp giảm phản lực từ mặt đất dội lên khi chân di chuyển. Thông thường, những ai có hệ thống dây chằng quá lỏng lẻo sẽ dễ bị bàn chân bẹt. Đó là vì các xương ở bàn chân không được cố định tốt và khi bàn chân đi trên cát hoặc in mực lên tờ giấy sẽ không thấy có chỗ khuyết như thông thường.

Gối, lưng, cổ khổ theo chân bẹt

Những người có bàn chân bẹt khi đi lại, phần cạnh trong của bàn chân (phần vòm) có khuynh hướng áp xuống đất, khiến bàn chân có thể bị biến dạng về lâu dài. Mỗi khi chạy nhảy, họ dễ bị té vì bàn chân không đủ linh động khi chạm đất, cùng lúc gót vẹo ra ngoài, chân đổ vào trong khiến khớp cổ chân, khớp gối cũng bị ảnh hưởng, tác động không nhỏ tới khả năng chạy nhảy. Ngoài ra, bác sĩ Brackenbury cho biết, chứng bàn chân bẹt cũng khiến các xương ở cẳng chân xoay khi đi lại, chạy nhảy, khiến các khớp đầu gối cũng xoay lệch, từ đó dẫn đến đau, viêm hoặc thậm chí thoái hóa khớp gối. Sự lệch trục cũng có thể ảnh hưởng lên tới lưng, cổ, gây ra các rắc rối ở đó. Vấn đề bàn chân bẹt không được can thiệp có thể dẫn đến cấu trúc bất thường ở ngón chân cái (ngón cái bị đẩy về phía ngón sát bên), gai gót chân, viêm cân gan chân...

Nói như vậy không có nghĩa là tất cả những ai có bàn chân bẹt đều gặp rắc rối. Theo bác sĩ Brackenbury, hầu hết trẻ em bàn chân bẹt sau này đều hình thành vòm và phát triển bình thường. Tuy nhiên, trong không ít trường hợp, nó gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng như kể trên. Vậy trong trường hợp nào cần can thiệp y khoa? Đó là một câu hỏi không dễ trả lời và hiện đang có nhiều quan điểm khác nhau.

Ở những thập niên 60, 70 và 80 của thế kỷ trước, các bác sĩ thường dùng phương pháp phẫu thuật để tạo vòm cho người có bàn chân bẹt. Sau phẫu thuật, vòm được hình thành nhưng sau này xương chân dễ gãy và dây chằng dễ bị đứt, gây hậu quả nghiêm trọng cho bệnh nhân. Hiện nay, đế chỉnh hình bàn chân là giải pháp được áp dụng phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới. Đó là một miếng lót giày được thiết kế đặc biệt, do trên ni chân của từng người, giúp tạo vòm và nâng đỡ bàn chân, hỗ trợ để xương khớp trở về đúng trục, từ đó có thể giảm thiểu hàng loạt rắc rối có thể nảy sinh. Đế chỉnh hình có thể được lót dưới hầu hết các loại giày dép thông dụng (nhưng mang chung với giày thể thao vẫn là tốt nhất) và bệnh nhân được khuyến cáo nên mang nó dưới chân trong tất cả các hoạt động đi đứng hàng ngày, mỗi khi bàn chân phải chịu lực.

Bàn chân bẹt - khá phổ biến

Theo quan điểm của bác sĩ Brackenbury, một đứa trẻ nếu đến 3 tuổi mà bàn chân vẫn bẹt thì đã nên mang đế chỉnh hình vì càng nhỏ, việc chỉnh sửa càng dễ thực hiện. Nếu chân bẹt kèm theo đổ vào trong thì việc mang đế càng nên được thực hiện sớm. Ở giai đoạn trẻ dưới 5 tuổi, việc tạo vòm bằng đế chỉnh hình mang lại hiệu quả cao, đa phần các bé có vòm chân bình thường khi lớn lên. Từ sau giai đoạn này cho tới 12 tuổi, việc tạo vòm mang lại hiệu quả thấp hơn và thời gian mang đế chỉnh hình cũng kéo dài hơn. Ở người trưởng thành, đế chỉnh hình có tác dụng ngăn ngừa đau khớp, thoái hóa khớp... nhưng không thể tạo vòm nữa và họ cần mang đế suốt đời.

Ở Mỹ và nhiều người châu u, người dân có thói quen mang giày thể thao từ nhỏ. Bác sĩ Brackenbury cho biết, các loại giày thể thao thương hiệu lớn hỗ trợ bàn chân và vòm bàn chân rất tốt. Còn ở Việt Nam và nhiều nước Đông Nam Á khác, mọi người thường mang các loại dép, xăng đan không hỗ trợ tốt cho bàn chân như giày thể thao. Cộng thêm với yếu tố mọi người thường đi trên các bề mặt rất phẳng và cứng, tình trạng bàn chân bẹt xảy ra phổ biến hơn các nước u, Mỹ. Chưa thấy có một thống kê quy mô nào về tình trạng bàn chân bẹt ở Việt Nam nhưng theo ông Brackenbury thì đó là vấn đề rất phổ biến, nhìn đâu cũng thấy.

Vì sao chân thai phụ thường dài ra?

Mang thai và sinh con, nhiều chị rất bất ngờ vì phải mang giày cỡ lớn hơn trước đây. Theo giải thích của bác sĩ Wade Brackenbury, khi người phụ nữ chuẩn bị sinh con, hệ thống dây chằng tự động trở nên lỏng lẻo hơn. Sự lỏng lẻo này xảy ra ở toàn bộ cơ thể, trong đó có bàn chân. Vì thế, các khớp ở bàn chân không được cố định tốt như trước đây, dẫn đến việc bàn chân nhiều người không còn vòm tốt như trước mà bẹt ra khi chịu lực, khiến bàn chân giãn dài ra hơn. Tình trạng này xảy ra ở rất nhiều thai phụ. Bác sĩ Brackenbury cho rằng việc mang miếng đế chỉnh hình bàn chân sẽ giúp cải thiện vấn đề.