Không có chuyện phạm tội mà 'có lời'

Trả lời chất vấn các đại biểu tại phiên thảo luận phòng chống tham nhũng chiều 21.11, Viện trưởng Viện KSND tối cao Lê Minh Trí băn khoăn về thời điểm xác định thiệt hại.

GIA HÂN

Về phân biệt chiếm đoạt khác với thiệt hại, theo ông Trí, nếu nói chiếm đoạt, thời điểm tội phạm xảy ra gây thiệt hại là đúng. Nhưng thiệt hại xác định là thời điểm khởi tố vụ án hay là thời điểm tội phạm xảy ra là vấn đề phải suy nghĩ.

Ông Trí cũng dẫn ra ví dụ liên quan đến hành vi xâm hại chiếm đoạt tài sản nhà nước là tài sản công, nhà đất công. "Bất động sản lên giá rất nhanh, chỉ 5 - 7 năm lên 5 - 10 lần. Tội phạm xâm hại hay chiếm đoạt 10 mặt bằng, nếu tính thời điểm hành vi phạm tội cách đây 10 năm, chỉ cần bán 1 mặt bằng thôi còn lại lãi 9 mặt bằng. Làm gì có chuyện tội phạm lại còn có lãi được?", Viện trưởng Viện KSND tối cao nêu.

Cho rằng Nghị quyết 03 của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao đã xác định nhiều trường hợp khác nhau, song theo ông Lê Minh Trí, phải phân biệt loại nhà đất công bị xâm hại là một dạng. Thứ hai là tội phạm xâm hại đến trật tự quản lý kinh tế gồm vi phạm quản lý, sử dụng vốn đầu tư công, vi phạm quy định về đấu thầu, vi phạm đầu tư công trình xây dựng… gây hậu quả nghiêm trọng. 

Viện trưởng Viện KSND tối cao cho rằng, thời điểm người phạm tội thực hiện hành vi này chưa xảy ra ngay hậu quả, mà hành vi này diễn ra một thời gian, đến khi bị phát hiện, ngăn chặn thì các công trình, dự án bị ngừng thi công… lúc đó mới phát sinh hậu quả.

Ví dụ, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản của ngân hàng, cán bộ ngân hàng vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng. Hành vi lừa đảo này là lập hợp đồng vay, thế chấp…, nhưng hậu quả tính thời điểm chuyển tiền cho đối tượng có hành vi lừa đảo chứ không phải lúc lập hợp đồng thế chấp hay cho vay.

Ông Trí cũng kiến nghị Chánh án TAND tối cao chủ trì, phối hợp xây dựng thêm các tiêu chí "để làm sao tội phạm không được lãi". "Chỉ bán một tài sản thôi còn mấy cái kia lời to rồi. Thực tiễn chúng ta giải quyết hài hòa giữa chuyện quyền lợi của người có liên quan đến việc phạm tội với lợi ích của nhà nước, cũng như quyền và lợi ích của các tổ chức khác phải hài hòa", ông Trí nói và cho rằng cần phải xây dựng thêm một số tiêu chí để phù hợp hơn.

Cũng theo ông Trí, đơn cử vụ Phan Văn Anh Vũ (Vũ nhôm - PV) chiếm đoạt nhiều tài sản ở TP.HCM và Đà Nẵng. Nếu tính ở thời điểm phạm tội, Phan Văn Anh Vũ chỉ cần "bán vài cái thôi là huề tiền, có khi giàu to". Lý do là nhà đất tăng lên 10 lần, nếu chỉ tính ở thời điểm phạm tội cách đây 10 năm, tài sản lúc đó giả sử có 1 tỉ thôi, giờ 20 tỉ.

"Dựa vào thời điểm ra quyết định hành chính vi phạm pháp luật đó làm căn cứ để tính giá trị thiệt hại của nhà nước tôi cho rằng chưa hợp lý. Đây là vấn đề còn phức tạp trên thực tế", ông Trí nói và đánh giá Nghị quyết 03 "không phải là sai nhưng chưa dẫn hết các tình huống thực tiễn".

GIA HÂN

Trước đề nghị này, trong phần trả lời sau đó, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình nêu rõ, khi xây dựng Nghị quyết 03 đã lấy ý kiến các bên liên quan, nêu rõ thời điểm xác định thiệt hại. Với vụ án không xác định được thời điểm thì áp dụng thời điểm khởi tố. 

Ông Bình nhắc lại với vụ án Phan Văn Anh Vũ mà ông Lê Minh Trí có băn khoăn là "nhiều tài sản và việc xác định tài sản chỉ bằng 1/10 hiện nay và nếu để cho giữ tài sản đó, bán đi sẽ có lời" và khẳng định không có chuyện đó. 

Bởi xác định thời điểm phạm tội là thời điểm xảy ra phạm tội nhưng khi tòa tuyên thì tất cả bất động sản của Phan Văn Anh Vũ vi phạm đều bị tịch thu. "Không có chuyện giữ lại tài sản nào để bán đi có lời. Dù là thời điểm phạm tội hay khởi tố thì tất cả các bất động sản đều tịch thu. Các vụ án thực tế không phụ thuộc vào giá cả", ông Bình nói và cho biết sẽ rà soát các nội dung, nếu Nghị quyết 03 chưa bao quát hết có thể bổ sung thêm.