Đề xuất truy thu 45% tài sản, thu nhập kê khai không trung thực

Ngày 5.3, Ủy ban Tư pháp họp phiên toàn thể cho ý kiến thẩm tra về dự án luật Phòng chống tham nhũng (sửa đổi) trước khi trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH) tại phiên họp lần thứ 22 tới đây. Tại phiên họp, đại diện cơ quan chủ trì soạn thảo, Tổng thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu dự thảo luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi) trên cơ sở ý kiến các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) với các nội dung bao gồm: mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật ra khu vực ngoài nhà nước; đối tượng có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập; cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập; công khai bản kê khai tài sản, thu nhập; minh bạch và kiểm soát tài sản, thu nhập; xử lý hành vi tham nhũng được phát hiện qua hoạt động thanh tra, kiểm toán...

Ông Khái cho biết, qua tìm hiểu kinh nghiệm của nhiều nước trên thế giới cho thấy, việc xử lý tài sản, thu nhập kê khai không trung thực hoặc tài sản, thu nhập tăng thêm không được giải trình một cách hợp lý sẽ thực hiện theo các phương thức chính: xử lý thông qua bản án hình sự của tòa án; thông qua trình tự tố tụng dân sự; thông qua xử phạt hành chính hoặc các công cụ thuế. Từ những kinh nghiệm này, đối chiếu pháp luật và thực tiễn ở VN, Chính phủ đề xuất phương án xử lý thông qua việc truy thu thuế thu nhập cá nhân đối với tài sản, thu nhập kê khai không trung thực hoặc tài sản, thu nhập tăng thêm không được giải trình một cách hợp lý và coi đây như khoản thu nhập vãng lai phát sinh mà người kê khai hoặc vợ/chồng, con chưa thành niên của người kê khai phải nộp theo quy định. “Áp dụng tương tự pháp luật về thuế thu nhập cá nhân hiện hành thì mức thuế để truy thu có thể ở mức 45% giá trị tài sản, thu nhập kê khai không trung thực, không được giải trình một cách hợp lý tại thời điểm xác minh”, ông Khái nói. Bên cạnh đó, đề xuất của Chính phủ cũng quy định rõ người bị truy thu thuế có quyền khiếu nại đến cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập. Trường hợp không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại thì có quyền khởi kiện ra tòa án.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp QH Nguyễn Mạnh Cường nhìn nhận dự thảo luật bổ sung quy định xử lý đối với các loại tài sản này là rất cần thiết, phù hợp với các ý kiến đề nghị của đa số ĐBQH. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu của Ủy ban Tư pháp cho rằng dự thảo quy định chung một hình thức xử lý cho tất cả các trường hợp kê khai không trung thực, tài sản, thu nhập tăng thêm không được giải trình một cách hợp lý là chưa phù hợp; cần phân thành các loại khác nhau, tùy tính chất, mức độ vi phạm mà có cách xử lý khác nhau. “Chẳng hạn, trường hợp thu nhập kê khai không trung thực nhưng chứng minh được nguồn gốc hợp pháp thì cần cân nhắc việc có nên truy thu tài sản hay không hay chỉ nên xử lý vi phạm về con người? Nếu có xử lý về tài sản thì mức độ xử lý cũng phải thấp hơn so với tài sản không giải trình được nguồn gốc hợp lý”, ông Cường nêu ví dụ, đồng thời cho rằng cũng cần bổ sung quy định về giá trị tối thiểu của tài sản kê khai không trung thực sẽ bị xử lý để bảo đảm tính phù hợp trong thực hiện.

Vẫn theo ông Cường, nhiều ý kiến tán thành việc xử lý thông qua thu thuế thu nhập cá nhân đối với tài sản, thu nhập không giải trình được một cách hợp lý ở mức 45%; đồng thời nhấn mạnh việc thu thuế không loại trừ việc xử lý trách nhiệm hình sự hoặc tịch thu tài sản, nếu sau đó lại chứng minh được tài sản là bất hợp pháp, do phạm tội mà có. Tuy nhiên, một số ý kiến cũng cho rằng mối quan hệ giữa nhà nước với cán bộ, công chức, viên chức trong kiểm soát tài sản, thu nhập là mối quan hệ hành chính nên đối với tài sản không giải trình được, giải trình không hợp lý về nguồn gốc thì có thể áp dụng chế tài của nhà nước theo hướng tài sản bị tịch thu một phần. Theo ý kiến này, việc truy thu thuế thu nhập cá nhân là không đúng với bản chất của sắc thuế này, đồng thời sẽ không rõ là trong trường hợp này có tiếp tục xử lý về hành vi trốn thuế hay không.

Đối với vấn đề mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật ra khu vực ngoài nhà nước, Tổng thanh tra Chính phủ cho biết về cơ bản nhiều ĐBQH nhất trí với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo, nhưng cũng có một số ý kiến không tán thành. Bên cạnh đó, một số ý kiến cho rằng việc mở rộng phải có lộ trình, thời gian để đảm bảo tính khả thi, đồng bộ, phù hợp với các đạo luật khác.

Về vấn đề này, Chính phủ cho rằng Kết luận số 10-KL/TƯ của Bộ Chính trị đã khẳng định: “Từng bước mở rộng hoạt động phòng, chống tham nhũng ra khu vực ngoài nhà nước”. Do đó, dự thảo đã mở rộng phạm vi điều chỉnh theo hướng quy định về việc áp dụng một số chế định của luật Phòng chống tham nhũng đối với tổ chức xã hội, công ty đại chúng, tổ chức tín dụng và quỹ đầu tư.

Kiểm soát tài sản cán bộ diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý Về cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập đối với người thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý và người có nghĩa vụ kê khai khác trong cơ quan, tổ chức đơn vị của Đảng, Tổng thanh tra Chính phủ cho biết dự thảo luật đã chỉnh lý theo hướng không tách riêng quy định về cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập của nhóm đối tượng thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý và người có nghĩa vụ kê khai khác trong các cơ quan của Đảng, mà áp dụng các quy định của luật Phòng chống tham nhũng như đối với cán bộ, công chức nói chung. Về thẩm quyền kiểm soát tài sản, thu nhập dự thảo luật giao Thanh tra Chính phủ kiểm soát tài sản, thu nhập đối với người có nghĩa vụ kê khai hưởng phụ cấp chức vụ từ 0,9 trở lên ở cả T.Ư và địa phương; thanh tra bộ, ngành, thanh tra cấp tỉnh hoặc đơn vị phụ trách công tác tổ chức cán bộ tại cơ quan, tổ chức, đơn vị ở T.Ư nơi không có cơ quan thanh tra kiểm soát tài sản, thu nhập các đối tượng còn lại.