Kỳ 61: Ernest Miller Hemingway và những kiệt tác văn chương viết tại quán cà phê

Những năm 1970 đã có nhiều nghiên cứu về ý nghĩa xã hội của hàng quán cà phê. Hầu hết giới chuyên gia đồng thuận rằng, quán cà phê là không gian có giá trị biểu tượng văn hóa, ảnh hưởng đến sự hình thành tư duy thẩm mỹ và các xu hướng nghệ thuật - xã hội.

Bản thân không gian hàng quán cà phê tự thâm sâu vốn là nơi chốn để những người thường xuyên đến đấy thể hiện ước vọng hiện hữu và sở hữu. Con người đến quán cà phê không đơn thuần chỉ là thưởng thức cà phê. Hiện diện giữa không gian quán cà phê còn bộc lộ phong cách sống, cái tôi của mỗi người. Chính lẽ đó, cách thức hoạt động của mỗi hàng quán cà phê sẽ thu hút đối tượng khách hàng nhất định.

Điển hình như loại hình quán cà phê “Readings Coffee” - thường diễn ra những buổi trình diễn tác phẩm hoặc ý tưởng mới đến công chúng, phần lớn là nơi gặp gỡ của giới trí thức tinh hoa, chuyên gia học thuật, những cá nhân uyên bác… Loại hình “Street Alternative Coffee” tạo ra sân chơi văn nghệ cho những người trẻ thể hiện mình; “Gated Communities Coffee” là trung tâm sinh hoạt cộng đồng phường xóm; “Coffee Party Movement” quy tụ những thường dân mong muốn trình bày kiến nghị của bản thân với các vấn đề thời cuộc; “Café Design” chú trọng trưng bày tác phẩm nghệ thuật từ điêu khắc, hội họa đến nhiếp ảnh và kiến trúc là nơi ấp ủ mộng đẹp của giới tài nhân nghệ sĩ…

Ở chiều hướng này, việc lựa chọn thể loại hàng quán cà phê là một phương thức định vị. Người thưởng lãm sẽ hợp về không gian thể hiện được giá trị văn hóa và lý tưởng mà họ ngưỡng vọng, giúp họ thể hiện được con người mà họ mong muốn. Tôi ngự ở đó, được giải bày tư tưởng, được tương tác với những “cái tôi” khác - thể hiện nhận thức, phong cách của tôi. Tương tác giữa những cái tôi dẫn tới quá trình tự đối diện với sự đúng - sai trong tư tưởng, thấu hiểu bản thân, nhìn thấy vị thế của mình đối với cuộc sống. Đây chính là nhân tố tạo điều kiện cơ bản cho tiến trình trưởng thành của cái tôi, tiến đến sự hoàn thiện để đạt cái tôi lý tưởng.

Từ vai trò là “Lãnh giới của sự hiện hình”, hàng quán cà phê bằng cách này hay cách khác đã can dự vào môi trường văn hóa cộng đồng của những khu vực mà quán cà phê hiện hữu. Vô hình trung, quán cà phê lại trở thành tác nhân góp phần vào việc phát huy đặc tính và bản sắc của sinh thái cộng đồng. Có thể thấy như, hàng quán cà phê khu Montparnasse hay Saint-Germain-des-Prés ở Paris được nhìn nhận là “linh hồn của phố thị”; Khu Greenwich ở Manhattan (New York) tôn vinh quán cà phê như “tiếng nói cộng đồng”; Hàng quán cà phê khu Le Carré (Liège, Bỉ) được chính quyền địa phương công nhận là “hồn thiêng của thành đô”…

Ernest Miller Hemingway sống trong giai đoạn hàng quán cà phê phát triển rực rỡ ở châu Mỹ lẫn châu Âu với nhiều loại hình đa dạng. Ông đã khám phá và biểu dương hàng quán cà phê như “không gian biểu tượng” hơn là ý nghĩa thông thường về địa lý. Bằng cách mô tả chuỗi hành vi và những câu chuyện cảm thức được bên tách cà phê, Hemingway làm rõ giá trị đạo đức và ước vọng đương thời.

Đặc điểm nổi bật trong văn chương Hemingway là cấu trúc đa chiều theo nguyên lý tảng băng trôi. Ngữ nghĩa không dừng lại ở cấp độ hình thức biểu hiện, mà còn chuyển tải nhân sinh quan của tác gia. Nhân vật trung tâm trong tác phẩm Hemingway thường mang đặc trưng của Chủ nghĩa Khắc kỷ (Stoicism) - những người quan niệm rằng con đường đi tới hạnh phúc (Eudaimonia) sẽ được tìm ra thông qua việc sử dụng tri thức, để hiểu thế giới và làm những phần việc mình cần làm, đóng góp cho kế hoạch mà tự nhiên đã vạch ra sẵn.

Với tư duy khác biệt đó, Hemingway coi trọng không gian sáng tạo để có thể phát triển ý tưởng. Ông thường xuyên ngồi hàng giờ trong quán cà phê. Thưởng thức cà phê, đọc sách, quan sát và sáng tạo. Những quán cà phê ghi dấu ấn Hemingway nổi tiếng nhất có thể kể đến như La Rotonde, nơi ông có thể gặp các văn hào Scott Fitzgerald, Gertrude Stein, Thomas Stearns Eliot bàn luận về ý tưởng mới; Quán Café des Deux Magots “đại bản doanh” của những người theo Chủ nghĩa Siêu thực; Quán Café de Flore với những hoạt động khuyến khích văn học bằng giải thưởng Prix de Flore của riêng mình; Café du Dôme “sân ga” của cộng đồng lưu dân đến từ Trung Âu và Bắc Mỹ; La Closerie des Lilas được lưu vào lịch sử văn học như ngôi nhà thứ hai của Hemingway…

Hàng quán cà phê xuất hiện trong nhiều tác phẩm của Hemingway như hiện thân vật chất của một hệ thống tư tưởng, một không gian có những phẩm chất siêu hình được biểu hiện qua các hoạt động diễn ra bên trong, mang đến cho người thưởng lãm cảm nhận về ý nghĩa cuộc sống. Hemingway từng viết quán cà phê là “Một nơi đầy ánh sáng”. Ánh sáng không đơn thuần là ánh sáng vật lý. Ánh sáng soi rọi trong không gian hàng quán cà phê là biểu tượng đại diện cho một chốn tốt đẹp, hạnh phúc, trí tuệ và sáng tạo – nơi chốn mỗi người đều khao khát hướng về. Nơi người ta tìm đến để mưu cầu sự thay đổi, nơi họ có được dũng khí đối đầu với bóng tối của sợ hãi, cái ác, bất hạnh… để có được hạnh phúc.

“Không gian biểu tượng” thể hiện rõ nét nhất trong các tác phẩm kinh điển như “A Clean Well-Lighted Place”, “The Sun Also Rises”, “A Moveable Feast”… Trong tiểu thuyết dài đầu tay “The Sun Also Rises”, quán cà phê đóng vai trò là quỹ đạo tổng thể của câu chuyện và là bối cảnh khởi tạo tiến trình thay đổi nhận thức đạo đức của nhân vật chính. Ở cuốn tiểu thuyết cuối cùng “The Old Man and the Sea” (Ông già và biển cả) - tác phẩm đỉnh cao đạt giải Nobel văn học năm 1954, ông lão đánh cá đã ra khơi với tất cả thực phẩm cho một ngày là cà phê, và đó là thức uống mà ông lão biết là nên uống trước khi thực hiện khát vọng chinh phục lớn lao.

Hầu hết những kiệt tác của Hemingway cũng được hình thành ý tưởng hoặc hoàn thiện tại quán cà phê. Nói cách khác, quán cà phê đã trở thành một phần chính trong đời sống trí tuệ và là trung tâm vinh thăng sáng tạo của đại văn hào. Đến quán cà phê vì thế trở thành “Hemingwayesque” - đặc trưng lối sống Hemingway.

Và Ernest Miller Hemingway rạng danh trên đời là một trong những văn hào vĩ đại, có ảnh hưởng nhất thế kỷ 20. Không chỉ có giải thưởng Pulitzer và giải Nobel Văn học, những triết lý sống và sáng tạo của ông ghi dấu trong nghệ thuật, điện ảnh, trở thành thước mẫu cho vô số nhà văn khác. Một hành tinh nhỏ phát hiện vào năm 1978 và một miệng núi lửa trên sao Thủy đã được đặt theo tên Ernest Miller Hemingway để vinh danh những cống hiến lớn lao của ông.

Đó là một trong những lý do Trung Nguyên Legend chọn đại văn hào Ernest Miller Hemingway là một trong những danh vĩ nhân mang lại cảm hứng tạo tác nên những tuyệt phẩm cà phê năng lượng, đồng thời là nhân vật truyền cảm hứng cho những người yêu cà phê khi đến các không gian hàng quán của Trung Nguyên Legend - “Viện hàn lâm vỉa hè” và là “Nơi hội tụ của những tâm hồn lớn muốn thay đổi thời đại”. Cũng chính là mong muốn mỗi người khi thưởng lãm tách cà phê thần dược cho não sáng tạo bên những cuốn sách quý Nền Tảng Đổi Đời sẽ đánh thức sức mạnh nội lực ở mỗi cá nhân, từ đó khao khát sáng tạo và định vị bản thân với những thành tựu lớn trong đời.