Lãi vay cần giảm nhanh hơn

LÃI SUẤT GIẢM 2 LẦN CHỈ TRONG NỬA THÁNG

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mới đây đã giảm 0,5% lãi suất (LS) tái cấp vốn, xuống còn 5,5%/năm; LS tối đa tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng giảm từ 1% xuống 0,5%/năm; LS tối đa tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng giảm từ 6% xuống 5,5%/năm. Đồng thời, giảm 0,5%/năm trần LS cho vay ngắn hạn tiền đồng đối với lĩnh vực ưu tiên, xuống còn 4,5%/năm; giảm 0,3%/năm LS đối với tiền gửi bằng tiền đồng tại NHNN.

NGỌC THẮNG

Đây là lần thứ 2 trong 2 tuần trở lại đây, NHNN giảm một loạt LS điều hành. Trong đợt giảm LS điều hành trước đó từ 0,5 - 1%, một đợt sóng giảm LS huy động đã diễn ra sau đó. Những NH đưa ra LS 9%/năm chỉ còn đếm trên đầu ngón tay, mặt bằng LS huy động tiền gửi từ 6 tháng trở lên dao động ở mức từ 7 - 9%/năm, giảm từ 2 - 3%/năm so với trước. Theo công bố từ NHNN, ít nhất có 24 NH giảm LS huy động để giảm LS cho vay trong thời gian qua. Thế nhưng tính đến ngày 28.3, tín dụng toàn nền kinh tế tăng 2,06% so với cuối năm 2022, chỉ bằng 1/3 so với cùng kỳ năm ngoái (ở mức 5,9%). Đáng nói, mặt bằng LS cho vay vẫn còn đang ở mức khá cao. 

Ngoài những gói cho vay nhỏ mới tung ra gần đây có LS cho vay ngắn hạn từ 7 - 8%/năm, còn lại khách hàng vẫn chịu LS vay cao từ 10 - 15%/năm, tùy theo đối tượng. Không những tốc độ giảm LS cho vay khá chậm khiến khách hàng vay "gồng mình" chịu LS cao, mà doanh nghiệp (DN) vay vốn còn đứng trước những khó khăn khác như yêu cầu bổ sung tài sản đảm bảo khi định giá lại tài sản thế chấp, dòng tiền khó khăn trong trả nợ…

Ông Phạm Thế Anh, Trưởng bộ môn kinh tế vĩ mô Trường ĐH Kinh tế quốc dân Hà Nội, cho rằng việc giảm LS điều hành từ NHNN sẽ giúp hệ thống NH giảm LS huy động, từ đó kéo LS cho vay đi xuống. Thế nhưng chính sách tiền tệ bao giờ cũng có độ trễ nhất định bởi các NH cần tiêu hóa vốn đã huy động với LS cao trước đây. Chính vì vậy, tốc độ giảm LS cho vay sẽ chậm hơn. Dù vậy, ông Anh nhấn mạnh việc giảm LS trong thời gian tới càng nhanh càng tốt. Điều này sẽ hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế đang không được khả quan như hiện nay. 

"Lạm phát của VN đã đạt đỉnh vào tháng 1 và liên tục giảm 2 tháng gần đây. LS trên thị trường thế giới đang ở vùng đỉnh và khả năng sẽ được điều chỉnh tăng chậm lại hoặc dừng trong thời gian tới. Vì vậy, LS cho vay cần được kéo xuống để hỗ trợ các DN", ông Anh nói.

LÃI suất cho VAY DÙ XUỐNG 10%/NĂM, DN CŨNG KHÓ

Phân tích cụ thể hơn, ông Phạm Thế Anh cho rằng với mức lạm phát trong nước duy trì được ở 3,5 - 4%, LS huy động có thể trở về thời điểm trước dịch Covid-19, vào khoảng 7 - 8%/năm và cho LS vay thông thường vào khoảng 9 - 10%/năm là phù hợp, đảm bảo các mục tiêu Chính phủ đề ra về tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, mức LS này vẫn còn cao để nền kinh tế có thể hấp thụ vốn trong bối cảnh DN kinh doanh còn khó khăn, ít đơn hàng; tài sản thế chấp hạn hẹp nên họ cân nhắc nhiều đến việc dùng đòn bẩy tài chính hay đi vay. Phía NH muốn cho vay nhưng cũng phải đảm bảo an toàn hệ thống, không thể cho vay dưới chuẩn sẽ dẫn tới nhiều rủi ro. Đó chính là cái khó hiện nay của dòng vốn tín dụng.

TS Lê Đạt Chí, Phó trưởng khoa Tài chính Trường ĐH Kinh tế TP.HCM, thì nói thẳng: Trong khi nền kinh tế đang cấp thiết giảm ngay LS cho vay mà chờ độ trễ để giảm là không ổn. Bởi vốn nhiều không quan trọng bằng kịp thời. Về mặt lý thuyết, NHNN giảm LS điều hành thì LS trên thị trường sẽ có dư địa giảm theo. Thế nhưng thực tế có nhiều yếu tố tác động dẫn đến việc dự báo LS có thể không chính xác. Đơn cử như có thể một số NH lách trần LS để có thể huy động vốn thì mặt bằng LS chung cũng sẽ khó đi xuống. Bên cạnh đó, quyết định giảm LS của NHNN chỉ là công cụ hành chính. Muốn giảm LS, nhà điều hành phải bơm tiền ra thị trường. Nhưng nhìn trên cục diện hiện nay, lạm phát không thấp thì khả năng bơm tiền để giảm LS là khó khả thi... 

"LS giảm nhiều quá thì bài toán tỷ giá như hồi tháng 7 - 8.2022 liệu có lập lại? Nếu tỷ giá bị tác động, thì phải chấp nhận LS tăng cao để giữ tỷ giá. Mối nguy tỷ giá khi LS thấp vẫn còn nên chưa chắc LS cho vay có thể giảm như kỳ vọng của thị trường", ông Chí dự báo. Ở chiều ngược lại, kinh tế đang tăng trưởng chậm, thiếu vắng những cơ hội kinh doanh mà LS huy động thấp cũng có khả năng xảy ra tình trạng dòng vốn dịch chuyển vào các kênh đầu tư khác. 

"Điều này cũng tốt nếu dòng vốn đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh thay vì gửi NH hưởng lãi, nhưng nếu nó đi vào thị trường ngoại tệ, vàng thì là mối nguy hại. Tâm lý của DN hiện nay rất ngại mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh, đầu tư dài hạn. Nếu có phương án mở rộng sản xuất kinh doanh thì lại liên quan đến việc vay vốn. Trong khi sự bất ổn trong thị trường tài chính đe dọa sự tồn vong của DN, đặc biệt DN đi vay mượn nhiều. Các DN có những khoản vay trung dài hạn, LS vay thường 3 - 6 tháng điều chỉnh một lần nên họ không thể nào lường trước được tình hình trong thời gian tới. Chính vì thế dù các NH không cho vay được nhưng LS cho vay khó có thể giảm về mức 5%/năm như thời điểm dịch Covid-19 diễn ra vào năm 2020", ông Chí phân tích.

Một điểm sáng cho dòng vốn trên thị trường, theo ông Lê Đạt Chí, là thị trường trái phiếu đang được giải quyết. Nếu được giải quyết tốt, NH thay vì đầu tư vào trái phiếu DN thì huy động vốn cho vay, dòng tín dụng được nắn vào nền kinh tế, tất nhiên LS cho vay sẽ hạ.