Mỏi mắt thì tìm "toản trúc"

Toản trúc ở đâu?

Trong lao động và sinh hoạt hằng ngày, không hiếm khi chúng ta lâm vào tình trạng mắt trở nên nhức mỏi, thậm chí xuất hiện cảm giác nhìn mọi vật không rõ. Tình trạng này hay xảy ra ở những người phải sử dụng thị giác nhiều trong công việc như nhân viên máy tính, kỹ thuật viên trong các phòng thí nghiệm, công nhân đứng máy, thư ký hay những người vốn dĩ có bệnh lý ở mắt như cận thị, viễn thị... Khi lâm vào hoàn cảnh này,  bạn có thể tiến hành một thao tác trị liệu có công dụng phục hồi thị lực hết sức đơn giản của y học cổ truyền, đó là: day bấm huyệt "toản trúc".

Toản trúc, còn được gọi là dạ quang, my đầu, viên trụ, thỉ quang..., là huyệt nằm trên đường kinh túc thái dương bàng quang, vị trí huyệt toản trúc ở chỗ lõm đầu trong lông mày. Toản trúc được ghi lại sớm nhất trong y thư cổ châm cứu giáp ất kinh. "Toản" có nghĩa là tập hợp lại với nhau, ý nói đến sự chuyển động của lông mày trong quá trình cau mày; "trúc" có nghĩa là cây tre, lá tre, ý muốn nói khi người ta cau mày thì lông mày trông giống như một cái lá tre. Huyệt nằm ở đầu của hai lông mày do đó mà có tên là toản trúc (nhăn mày). Sách Hội nguyên thì lại giải nghĩa là: "Toản trúc, khí của các kinh dương tụ ở đầu chân mày, ở đầu chân mày như sự phồn thịnh của cây trúc mới mọc, lại có hình dáng tựa như chữ trúc nên gọi là toản trúc".

Công dụng của day huyệt toản trúc

Theo y học cổ truyền, day ấn huyệt vị toản trúc có công dụng khử phong khí và làm sáng mắt, thường được dùng để chữa các chứng bệnh như: đau mắt đỏ, hoa mắt, chảy nước mắt, đau đầu... Sách Ngọc long ca viết: "Mi gian đông thống khổ nan đương, toản trúc duyên bì chích bất phương" - ý nói, đau nhức ở giữa hai lông mày thì châm dưới da huyệt toản trúc. Sách Bách chứng phú thì ghi rằng: "Mục trong mạc mạc, tức tầm toản trúc, tam gian" - lờ mờ trong mắt, thì châm toản trúc, tam gian. Y thư cổ Châm cứu giáp ất kinh (quyển thứ 7) viết: "Đau nhức đầu, chảy máu cam, viêm mũi dị ứng, nhức đầu ở trên mắt, hắt hơi, mắt như muốn ra ngoài, sốt lạnh toát mồ hôi, mặt đỏ, đau trong má, cột sống cổ khó quay qua lại, đau trong mắt, co giật, dùng toản trúc làm chủ".

Nghiên cứu lâm sàng hiện đại đã chứng minh rằng, bằng các thủ pháp thích hợp tác động vào độc huyệt toản trúc có thể trị liệu hữu hiệu các bệnh lý như: tăng huyết áp, nấc, đau đầu do thần kinh; phối hợp châm với huyệt thái dương có thể chữa được viêm kết mạc cấp tính, viêm mắt do tia tử ngoại...; phối hợp với các huyệt tình minh, túc tam lý, quang minh để chữa đục thủy tinh thể; phối hợp với một số huyệt vùng mặt để điều trị cận thị, liệt dây thần kinh số VII...

Muốn đạt được hiệu quả giải tỏa cơn đau nhức hoặc mỏi mắt tốt nhất cần lưu ý xác định chính xác vị trí huyệt toản trúc và tiến hành day bấm đúng phương pháp. Thao tác cụ thể gồm các bước sau: chọn tư thế thoải mái, tốt nhất là nằm ngửa hoặc nửa nằm nửa ngồi trên ghế tựa, toàn thân thư giãn, tâm trí hoàn toàn tập trung vào việc tiến hành thủ thuật, hai mắt khép hờ, rồi dùng hai ngón tay trỏ hoặc ngón tay giữa đồng thời day bấm cả hai huyệt toản trúc với một lực vừa phải sao cho đạt cảm giác tê tức là được, làm trong khoảng 2 phút. Tiếp tục thư giãn trong vài phút, rồi day bấm tiếp như trên.

Ngoài công dụng giải tỏa tình trạng nhức mỏi mắt cấp thời, biện pháp day bấm huyệt toản trúc như trên nếu được tiến hành kiên trì và đều đặn còn có tác dụng cải thiện thị lực và dự phòng các bệnh lý về mắt.

Ths. Hoàng Khánh Toàn (Bệnh viện 108, Hà Nội)