Ngôi nhà của bác sĩ A.Yersin ở đâu?
Theo cuốn Bác sĩ A.Yersin trong con mắt của những người Việt Nam cùng thời, A.Yersin đặt chân lên đất Nha Trang lần đầu tiên vào ngày 29/7/1891. Từ đây, ông bắt đầu thám hiểm những vùng lân cận, rồi đến sông Mê Kông, cao nguyên Langbian... Năm 1894, sau khi tìm ra vi trùng gây bệnh dịch hạch ở Hồng Kông, A.Yersin về lại Nha Trang. Viên tỉnh trưởng cấp cho ông một căn nhà nhỏ, nhưng từ lâu A.Yersin đã chú ý đến cái tháp canh trên bãi biển Xóm Cồn, một xóm chài nghèo ven sông Cái, Nha Trang. Năm 1895, sau chuyến đi Pháp về ông đã sửa sang tháp canh này thành nhà ở. Trong số di sản của A.Yersin, ngôi nhà này có ý nghĩa đặc biệt: Tại đây, vào khoảng 22h45 ngày 28/2/1943, A.Yersin còn đánh dấu "x" vào biểu đồ quan trắc thủy triều. Nhiều người cho rằng đây là nét bút cuối cùng của ông vì vào lúc 1h ngày 1/3/1943, tại ngôi nhà này, trái tim A.Yersin ngừng đập sau hơn 50 năm gắn bó với mảnh đất Nha Trang - Khánh Hòa. Ông đã "làm việc đến hơi thở cuối cùng" theo đúng nghĩa đen của cụm từ này.
Từ đó ngôi nhà của ông bỏ không. Năm 1946, lính Pháp đến ở ngôi nhà này; năm 1954 hiến binh chính quyền Sài Gòn tiếp quản. Năm 1978, một cơ quan phá ngôi nhà của A.Yersin để xây viện điều dưỡng. Với sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế, Viện Pasteur Nha Trang đã xây dựng Bảo tàng A.Yersin trong khuôn viên của viện.
Di sản thế giới
Báo Thanh Niên ra ngày 27/12/2002 có bài Cần khôi phục lại ngôi nhà của A.Yersin ở Nha Trang. Ngày 15/1/2003, Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa Phạm Văn Chi cho biết: Viện Điều dưỡng sắp được chuyển đến nơi khác. Tỉnh Khánh Hòa sẽ cho thiết kế, xây dựng lại ngôi nhà của A.Yersin trở thành di tích lịch sử, công trình văn hóa và điểm tham quan du lịch. Mới đây, UBND tỉnh Khánh Hòa có văn bản chỉ đạo các cơ quan chức năng lập dự án xây dựng Nhà bảo tàng tỉnh tại khu vực viện điều dưỡng trên. Dự án này kết hợp bảo tàng lịch sử, văn hóa với việc phục chế khu di tích nhà bác sĩ A.Yersin. Nếu thực hiện ý tưởng này, trên khu đất không lớn ở phía nam cầu Trần Phú, Nha Trang sẽ có hai công trình: Bảo tàng Lịch sử, văn hóa và Khu di tích A.Yersin.
Theo một cán bộ Sở Văn hóa - Thông tin Khánh Hòa: "Tỉnh muốn xây dựng ở đây bảo tàng tổng hợp và khu di tích Yersin (khôi phục ngôi nhà cũ của ông và vườn thuốc nhỏ) để tạo ra một quần thể di tích. Tuy nhiên, chúng tôi rất băn khoăn vì phần lớn các hiện vật của bảo tàng tỉnh làm bằng kim loại, nếu để gần biển độ bền sẽ không cao. Chúng tôi đã kiến nghị UBND tỉnh vấn đề này. Nếu xây dựng bảo tàng tổng hợp ở chỗ khác và dành toàn bộ chỗ này làm khu di tích Yersin thì tốt hơn!".
Nhiều người cũng đồng tình với ý kiến trên, bởi:
1- Khánh Hòa là nơi yên nghỉ của A.Yersin và cũng là nơi lưu giữ những kỷ vật của nhà bác học nhiều nhất: giường, bàn làm việc, kính hiển vi, kính thiên văn, máy xem ảnh ba chiều, hàng ngàn cuốn sách và tài liệu khoa học... Khánh Hòa đã thành lập Hội ái mộ Yersin, Phòng khám bệnh từ thiện Yersin, xây Trường Trung học cơ sở A.Yersin, bước đầu khôi phục khu di tích A.Yersin trên đỉnh Hòn Bà. A.Yersin từng đi nhiều nơi, nhưng dấu ấn của ông ở Nha Trang - Khánh Hòa vẫn sâu đậm nhất. Đó là niềm vinh dự của người dân Khánh Hòa.
2- Nha Trang là thành phố du lịch danh tiếng; ngôi nhà cũ của A.Yersin sắp được khôi phục nằm bên vịnh Nha Trang, một trong 29 vịnh đẹp của thế giới; A.Yersin là danh nhân thế giới lại gắn bó với Nha Trang - Khánh Hòa hơn nửa thế kỷ. Vì vậy, khu di tích A.Yersin ở Nha Trang phải riêng biệt, hoành tráng, sang trọng. Nơi đây phải có công viên, phòng chiếu phim, phòng hội thảo, có mô hình ngôi nhà của ông trên đỉnh Hòn Bà; trụ sở Hội ái mộ Yersin cũng nên đưa về đây...
Hãy để cho bạn bè biết đến khu di tích A.Yersin ở Nha Trang như một di sản thế giới. Muốn vậy, khu di tích sắp được xây dựng phải mang tầm vóc quốc tế, phải là công trình để đời cho hậu thế.
Xuân Hòa
Bình luận (0)