Nhà nước thu 10 đồng, DN tốn 1 đồng
Theo nghiên cứu của Ciem, trung bình mỗi DN phải mất một lao động làm việc trong 1 năm (1.959,2 giờ) để hoàn tất các thủ tục về thuế (trong đó 88% dành cho việc tuân thủ các quy định về thuế GTGT). Dựa trên con số này, ông Vũ Thành Tự Anh, Phó giám đốc Chương trình giảng dạy Fulbright thực hiện một bài toán: Hiện VN có khoảng 200.000 DN, nếu tính trung bình mỗi giờ làm việc là 1 USD thì một DN sẽ mất 2.000 USD/năm. Như vậy, số tiền các DN phải bỏ ra để thực hiện các quy định thuế trong 1 năm lên tới 400 triệu USD (200.000 DN x 2.000 USD). Lấy kết quả này chia cho tổng số thuế GTGT thu hằng năm thì cứ "Nhà nước thu được 10 đồng tiền thuế thì DN tốn mất một đồng chưa kể chi phí hành thu"- ông Anh nói.
Theo ông Anh, đưa ra một luật thuế mới phải quan tâm đến chi phí thực hiện luật thuế đó. Nếu DN phải chịu gánh nặng quá cao về thời gian thực hiện chính sách đó, DN sẽ tìm cách trốn tránh thuế và luật sẽ bị méo mó. Điều này không chỉ riêng với thuế mà với bất kỳ một chính sách công nào cũng vậy. Một nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới (WB) thể hiện rất rõ điều này. Ở Hồng Kông, DN chỉ phải đóng 4 loại thuế, chiếm 29% lợi nhuận và chỉ mất 80 giờ/năm nên các DN rất tự giác trong việc thực hiện nghĩa vụ nộp thuế. Ngược lại, ở Belarus, DN phải đóng 12 loại thuế, chiếm gần hết lợi nhuận và tốn 1.188 giờ/năm nên nhiều DN tìm mọi cách trốn thuế. Các số liệu trên cho thấy chi phí thuế rất quan trọng, ảnh hưởng đến việc tuân thủ luật thuế của DN.
Không đồng ý với kết quả nghiên cứu của Ciem, ông Phan Hiển Minh, Trưởng phòng Thuế Đầu tư nước ngoài, Cục Thuế TP.HCM cho rằng, một số thủ tục về thuế không mang tính thường xuyên như thời gian đăng ký hoặc điều chỉnh mã số thuế; thời gian đăng ký mẫu hóa đơn tự in; thời gian tuân thủ khiếu nại, thanh tra, kiểm tra... Do vậy, theo ông Minh, thời gian để DN tuân thủ các thủ tục hành chính về thuế trong một năm là "thấp hơn đáng kể so với mức bình quân 1.959,2 giờ mà Ciem đưa ra".
Tại anh, tại ả...?
Theo các DN, có nhiều yếu tố làm tốn thời gian thực hiện các thủ tục thuế. Đầu tiên là chứng từ mua vào với số lượng quá nhiều, quá chi tiết nhưng lại không có chứng từ đối với các dịch vụ cung ứng nhỏ lẻ. DN mất rất nhiều thời gian thu thập hóa đơn của các đơn vị trên các địa bàn khác. Số lượng bảng kê hàng hóa mua vào, bán ra quá nhiều với quá nhiều chi phí nhỏ lẻ; bảng kê quá dài làm tăng chi phí và thời gian in ấn. Đặc biệt, các biểu mẫu về thuế thường xuyên thay đổi, khó cập nhật, phải chỉnh sửa nhiều và không thống nhất giữa cơ quan thuế về biểu mẫu phải nộp. Ông Phan Hiển Minh lại cho rằng, việc kéo dài thời gian hoàn thành thủ tục thuế một phần "lỗi" là do mức độ am hiểu về thuế của DN chưa nhiều. Do vậy, khi thực hiện những quy trình kê khai, nộp và quyết toán thuế bị mất nhiều thời gian, trong đó một phần không nhỏ dành cho việc điều chỉnh sai sót và giải trình. Vì vậy, ngoài việc cơ quan quản lý thuế nỗ lực cải cách thì các DN cũng phải tự khắc phục những nhược điểm trên để tiến đến một cơ chế tự điều chỉnh của cả hai phía.
Quả thực, trong nghiên cứu của Ciem cho thấy, chỉ riêng trong việc viết hóa đơn tự in đã có tới 54% DN viết sai hóa đơn với trung bình số lần viết sai là 20 lần/năm. Thời gian xử lý mỗi lần viết sai là 2,4 giờ, dẫn đến thời gian để xử lý hóa đơn viết sai chiếm tới gần 58 giờ/năm. Ông Nguyễn Mạnh Khôi, Chi cục Thuế Q.10 (TP.HCM) thì cho rằng, để có một con số chính xác về thời gian thực hiện thủ tục thuế của DN thì phải tách bạch giữa kế toán và kê khai thuế. Ở các DN, 2 vai trò này bị gộp chung và khi tính thời gian hoàn thành thủ tục thuế, Ciem đã đã vô tình "gộp" chung cả thời gian làm kế toán. Ông Nguyễn Đình Cung, Trưởng ban Kinh tế vĩ mô của Ciem cũng cho rằng, DN phải tách thời gian cho phần kế toán và phần thuế riêng.
Ông Nguyễn Đình Cung cho biết Ciem sẽ tiếp tục làm một điều tra sâu hơn để tìm hiểu cụ thể, chính xác hơn về thời gian nộp thuế, các vướng mắc, nguyên nhân và cách giải quyết những vấn đề về thuế để trình Thủ tướng trong thời gian tới.
Nuyên Hằng
Bình luận (0)