Tokyo Motor Show 2007: Xem thấy sướng, xong lại buồn!

Chúng tôi, một nhóm nhà báo Việt Nam được Công ty Honda Việt Nam hào phóng mời đi thăm Triển lãm ô tô, xe máy có tên Tokyo Motor Show lần thứ 40 tổ chức tại Nhật Bản. Thông điệp mà Honda chuyển cho các phóng viên rất rõ ràng: Công ty này muốn chia sẻ kinh nghiệm trong việc xây dựng và phát triển một nền công nghiệp ô tô và xe máy tại Việt Nam.

Chúng tôi đến Tokyo Motor Show khi triển lãm này chưa mở cửa cho công chúng. Hai ngày 24-25 tháng 10 được dành riêng cho báo chí.

Khi xe buýt chở chúng tôi đến khu triển lãm thì bãi xe mênh mông đã chật cứng rồi. Một đoàn người đủ màu da đang ùn ùn đứng chờ trước cửa cùng đủ thứ máy móc trên người, họ là những phóng viên đến từ khắp thế giới. Có đến 5 ngàn người chứ không thể ít hơn.

Phóng viên Việt Nam trên đường thử của Honda

Đi qua một hành lang dài treo cờ của các quốc gia tham dự triển lãm (tất nhiên không có Việt Nam), chúng tôi vào cổng chính. Ban tổ chức phát cho mỗi người một chiếc dây đeo để đựng chiếc thẻ đã có tên và gắn một con chíp điện tử. Với con chíp đã được nhận dạng ấy, có thể thoải mái đi lại trong triển lãm, vào trung tâm báo chí, ăn miễn phí, dùng máy tính và gọi điện thoại khắp thế giới không mất tiền.

Tất nhiên, cái đáng xem nhất là những gian hàng của các hãng ô tô xe máy danh tiếng trên thế giới. Không chỉ các phóng viên Việt Nam, mà các đồng nghiệp của chúng tôi từ nhiều quốc gia đều tò mò ngắm những chiếc xe từng đi vào sách học ngoại ngữ là Roll Royce của Anh hay lịch sử thể thao như chiếc Ferrari của Ý, thậm chí cả lịch sử chiến tranh thế giới như chiếc Jeep của Mỹ.

Có tất cả 520 mẫu xe được trưng bày trong triển lãm lần này. Từ những chiếc sang trọng mà dân ta gọi là những siêu xe mang tên Lamborghini (Ý) hay Maybach (Đức) thi thoảng được nhập về Việt Nam cho những người lắm tiền nhiều của, đến những chiếc xe xinh xắn như Honda Fit đang bán chạy nhất châu Á trong dòng xe hạng nhỏ.

Có những chiếc dung tích động cơ đến 6 lít với 12 xi lanh như chiếc xe Anh quốc hiệu Bentley Continental GT Speed, đến những chiếc xe thân thiện với môi trường của Toyota hay Nissan của Nhật dùng nhiên liệu sạch hoặc động cơ hybrid (tích hợp cả động cơ xăng lẫn động cơ điện).

Có chiếc xe chuyên dùng để đi picnic khi trong khoang xếp được vài chiếc xe đạp, đến chiếc xe dành cho người tàn tật có thể kéo hết ra ngoài cả chiếc ghế, những xe concept (ý tưởng) trông kỳ quái như những đĩa bay sáng lấp lánh, những chiếc xe tải mà trong suốt như thủy tinh.

Đó thực sự là những chiếc ô tô đáng đồng tiền bát gạo để xem.

Chuyển sang khu vực triển lãm xe máy ở toà nhà phía Bắc, chúng tôi thấy ở đây hiện diện những chiếc xe máy khủng bố có động cơ lên đến 1.800 hoặc 2.000 phân khối của những tên tuổi mô tô nổi tiếng. Ngoài Honda, Yamaha, Suzuki, Kawasaki, những hãng Nhật nổi tiếng, còn hiện diện những thương hiệu mô tô có thể còn có người chưa từng nghe tên nhưng thực ra đó là những tên tuổi lớn dù doanh số bán xe rất không đáng kể: Triumpht của Anh, Ducati của Ý. Đặc biệt, có một quầy hàng lớn chềnh ềnh những con "khủng long" trong thế giới mô tô mang tên Harley Davidson.

Một đồng nghiệp của chúng tôi nói rằng, những ông kẹ như Harley Davidson hay Triumpht làm mô tô nhưng không bán mô tô, họ bán lối sống! Nghe có lý! Không chỉ là cuộc trình diễn công nghệ, Tokyo Motor Show còn là cuộc trình diễn phong cách, văn hoá của nhiều quốc gia. Dễ thấy là những chiếc xe Ý luôn lãng mạn dù mạnh mẽ. Xe Đức thì oai vệ, hoành tráng. Xe Nhật giản dị, thực dụng.

Buổi trưa, chúng tôi kéo nhau lên trung tâm báo chí. Một máy quét nháy sáng khi con chíp của chiếc thẻ đeo trước ngực đi qua tầm khống chế của nó. Nghĩa là toàn bộ thông tin về nhân thân của người vào cửa đã được kiểm soát. Gọi điện thoại, check mail, những đồng nghiệp của tôi có vẻ hài lòng. Tôi tìm được cho mình một niềm vui đáng kể khi nhờ được chuyên gia của Canon chữa lại cho chiếc ống kính gặp sự cố. Ban tổ chức triển lãm quá chu đáo, họ đã tài trợ để hai hãng máy ảnh Canon và Nikon bảo trì máy ảnh miễn phí cho tất cả các nhà báo! Những event (sự kiện) như thế này, không biết ở Việt Nam có công ty nào làm được như thế?!

Thử nghiệm và chấm xe

Trong khuôn khổ của Tokyo Motor Show, chúng tôi được Honda mời về thăm trung tâm nghiên cứu và phát triển của họ ở thành phố Togichi, tỉnh Saitama, cách Tokyo 50 phút tàu cao tốc, nghĩa là khoảng 200 km.

Tham dự triển lãm có vẻ khiêm tốn, nhưng “bộ mặt thật” mà chúng tôi thấy ở nhà sản xuất ô tô và xe máy hàng đầu thế giới không giản dị chút nào. Bộ não của Honda, nơi nghiên cứu, thiế kế và đưa vào ứng dụng những công nghệ tiên tiến cũng như những mẫu xe mới hiện đại, to lớn và sang trọng quá sức tưởng tượng với những phòng thí nghiệm, thiết kế hoành tráng và một đường thử xe mà nằm mơ cũng không thể hình dung.

Thật ngẫu nhiên, trong khi ở Hà Nội, đại diện Bộ Công thương, Bộ Tài chính và Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam đang luận bàn về những vấn đề liên quan đến giá xe, việc giảm thuế nhập khẩu từ 70% nay còn 60% gây khó khăn thế nào cho kế hoạch sản xuất xe hơi của các doanh nghiệp. Ngược lại, sự chậm trễ của các liên doanh trong việc nội địa hoá và giảm giá xe không đáp ứng cam kết của họ khi nhận giấy phép đầu tư… dẫn đến việc Việt Nam nay hầu như chưa có chút gì đáng gọi là công nghiệp ô tô, sau hơn 10 năm kỳ vọng… Thì ở đây, những chuyên gia của Honda vanh vách nói về những công nghệ hiện đại trong ứng dụng sản xuất xe hơi. Nào động cơ diesel mà sạch như động cơ xăng, nào pin nhiên liệu, nào nghiên cứu… gen để tìm ra một giải pháp sinh học hỗ trợ cho nhiên liệu, để bảo vệ môi trường, nghe mà ù cả tai.

Trước khi cho các phóng viên  chạy thử hàng loạt xe chạy xăng, chạy điện, chạy dầu trên đường thử hiện đại, người ta mời chúng tôi xem một vụ thử va chạm với hai chiếc xe trong phòng thí nghiệm! Chỉ nói đến phòng thử nghiệm rộng vài ngàn mét vuông mà không có lấy một cái cột này, chắc cũng trị giá vài triệu đô la, và chúng ta chắc còn lâu lắm mới có thể xây dựng được!

Vui là thế, buồn là thế. Hớn hở vì được xem một triển lãm ô tô hàng đầu thế giới, nhưng xem xong, nỗi buồn u ám bỗng từ đâu bao phủ. Bao giờ Việt Nam ta mới có được một phần nhỏ của những gì mà nước bạn đã làm được?

Mười năm mà vấn đề bảo hộ hay thả nổi nền công nghiêp ô tô vẫn còn chưa có câu trả lời thoả đáng. Tức là còn lâu lắm chúng ta mới có một nền công nghiệp ô tô nói theo đúng nghĩa!

Ghi chép của Lưu Quang Phổ