Vào năm 2005, một tổ chức ít được biết đến của Nga - "Chủ nghĩa dân tộc - Vũ khí của thời đại" (NOS), ra thông báo sẽ thưởng 5 triệu rúp (gần 150 ngàn USD) cho ai tìm thấy hộp xương sọ của Nikolai Gogol, hoặc cung cấp chính xác thông tin về nơi lưu giữ hộp xương sọ này. Thế nhưng trong vòng 4 năm qua, NOS không nhận được một phản hồi đáng chú ý nào. Trước thềm kỷ niệm 200 năm ngày sinh của đại văn hào, đại diện của NOS tuyên bố, tổ chức này hy vọng dù có thế nào cũng phải tìm thấy hộp xương sọ của Gogol và treo mức thưởng mới là 8 triệu rúp (khoảng 230 ngàn USD). Tiền thưởng sẽ được nhận ngay sau khi kết quả phân tích gien chứng minh đó đúng là hộp xương sọ của Gogol.
Sự mất tích bí ẩn
Cần nhắc lại rằng, thi hài của Nikolai Gogol được chôn vào ngày 12.3.1852 (ngày 24.2 theo lịch cũ của Nga) tại nghĩa trang của nhà thờ Danilov, Moscow. Tuy nhiên vào năm 1931, chính quyền Liên Xô (cũ) ra lệnh đóng cửa nhà thờ này và nghĩa trang tại đó, nên hài cốt Gogol được đưa đến nghĩa trang Novodevichie vào ngày 31.5.1931.
Vào ngày 31.5.1931, tại mộ của Gogol quy tụ gần 30 người, trong số đó có nhà sử học M.Baranovskaja, các nhà văn: V.Ivanov, Y.Olesha, M.Xvetov, V.Lidyn... Ủy ban quốc gia khi bắt đầu khai quật mộ Gogol, đã phát hiện ngay là nó đã bị ai đó đào xới. Điều nghi ngờ đó được chứng thực khi nắp quan tài được mở ra: Chỉ còn bộ xương mà không thấy hộp xương sọ của Gogol.
Trong hồi ký của GS Vladimir Lidyn, trường đại học viết văn mang tên Gorky, Moscow có kể lại chuyện này: "Đây là những gì nhìn thấy sau khi bật nắp quan tài Gogol. Không có hộp xương sọ, phần xương còn lại của thi thể còn khá tốt, có màu sợi thuốc lá... Khi nào và do đâu lại mất hộp xương sọ của Gogol hoàn toàn là điều bí ẩn. Khi đào hầm mộ, phía trên quan tài có một hộp xương sọ, nhưng các nhà khảo cổ kết luận nó thuộc về một người trẻ tuổi".
 |
|
Mộ của Vasilievich Gogol tại Novodevichie. Ảnh: wikimedia |
Nghi vấn mang tên Bakhrushyn
Triệu phú Alekxei Bakhrushyn chuyên sưu tầm bảo vật của nhà hát. Sau Cách mạng tháng 10 (1917), Bakhrushyn chuyển giao toàn bộ bộ sưu tập của mình cho chính quyền. Đích thân Lenin đã cho thành lập bảo tàng mang tên Bakhrushyn và cử ông này làm giám đốc. Theo một vài nguồn tin, "một vài người đào mộ Gogol đã nhận tiền từ Bakhrushyn để lấy hộp xương sọ của nhà văn cho ông ta".
Theo đồn đại, Bakhrushyn đã đặt hộp xương sọ Gogol vào một chiếc hộp kính, rồi trang điểm bằng cành lá bằng bạc đặt ngay trong đó. Nhưng sau đó chiếc hộp kính này bỗng nhiên mất tích, còn Bakhrushyn gặp toàn điều xúi quẩy trong công việc và trong cả gia đình.
GS Vladimir Lidyn lại cho rằng, dưới thời chính quyền Xô viết, hộp xương sọ của Gogol được để trong bảo tàng mang tên Bakhrushyn. Ông viết trong hồi ký Chuyển mộ của Gogol: "Trong bảo tàng mang tên Bakhrushyn tại Moscow có 3 hộp xương sọ lạ. Một trong số đó được cho là của nữ nghệ sĩ Shepkyna, còn chiếc kia là của Gogol. Chiếc thứ ba thì hoàn toàn không biết thuộc về ai".
Tuy nhiên cũng có giả thiết khác mà theo đó Bakhrushyn khi gặp toàn chuyện xúi quẩy có liên quan đến hộp xương sọ của Gogol nên đã quyết định trả nó về cho một người họ hàng xa của nhà văn.
Chuyện người họ hàng xa
Về người họ hàng xa của Gogol hiện tồn tại một câu chuyện như sau: Khi tin đồn về hộp xương sọ của Gogol đến tai người cháu nội của nhà văn - thiếu tá hải quân Janovsky, thì viên sĩ quan này quyết định tìm mọi cách để đoạt lại bảo vật để chôn cất. Janovsky đến chỗ Bakhrushyn. Vừa mới bước vào phòng viên thiếu tá đặt ngay khẩu côn xoay lên bàn rồi tuyên bố trong đó có 2 viên đạn. "Một viên sẽ bắn vào ngài (Bakhrushyn), viên còn lại sẽ bắn vào cái trống. Nếu như ngài không đưa tôi chiếc hộp xương sọ thì tôi buộc phải giết ngài. Hãy quyết định đi", Janovsky nói với Bakhrushyn.
Bakhrushyn không những không hoảng sợ mà còn mừng rỡ đưa hộp xương sọ Gogol cho Janovsky. Người cháu nội đúng là muốn chôn cất hộp xương này, nhưng không phải ở Nga mà là ở Ý.
Mùa xuân năm 1911, một chiếc tuần dương hạm của Ý ghé bến cảng tại Sevastopol, Nga. Nhân đó Janovsky đã gửi hộp xương sọ Gogol đến Rome, Ý để chôn cất. Tuy nhiên thuyền trưởng Borgeze, người được giao trọng trách này sau đó không giao thánh vật này cho cơ quan ngoại giao Nga ở Rome, mà giữ tại nhà của mình.
Mùa hè năm 1911, hộp xương sọ của Gogol đã bị người em của Borgeze đánh mất khi người này làm chuyến du lịch dọc theo đường hầm dài nhất thế giới vào thời điểm đó, xuyên qua núi Apennine. Em trai của Borgeze đã mang theo hộp xương sọ để khi tàu lửa đi qua hầm, trời tối thui thì đem ra hù dọa một người bạn.
Các giả thiết, tin đồn trên đây đều không có cơ sở đáng tin cậy. Cho đến nay sự mất tích bí ẩn chiếc hộp xương sọ của Gogol vẫn là dấu hỏi lớn. Hiện phía Nga, đặc biệt là NOS vẫn tích cực truy tìm thánh vật này.
Ngữ Tử Yên
Bình luận (0)