Trong thực tế có rất nhiều trường hợp người có hiện tượng tăng huyết áp giả tạo nghĩa là bản thân không bị cao huyết áp nhưng lại được chẩn đoán là cao huyết áp và được điều trị như cao huyết áp. Hậu quả là có nhiều trường hợp bị tụt huyết áp nhiều lúc quá nặng phải đến bệnh viện cấp cứu. Mặc dù chẩn đoán cao huyết áp là trách nhiệm của thầy thuốc chuyên môn nhưng mọi người cũng cần biết đôi chút về hiện tượng này để tránh những tác hại do tăng huyết áp giả tạo.
Dễ nhầm lẫn giữa tăng huyết áp thật và giả
Huyết áp trung bình của người VN là 120/80mmHg nhưng mọi người hay gọi tắt là 12/8, trong đó 12 gọi là số huyết áp trên, 8 gọi là số huyết áp dưới. Gọi là cao huyết áp khi số huyết áp trên cao hơn 140mmHg hoặc số huyết áp dưới cao hơn 90mmHg. Hiện nay vẫn còn quan điểm sai lầm cho rằng ở người cao tuổi, huyết áp 160 – 170 vẫn xem là bình thường không cần điều trị. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng mức huyết áp 160 –170 vẫn gây hại cho tim, não, mạch máu... nên phải điều trị đưa huyết áp về dưới 140/90.
Cao huyết áp có 5 triệu chứng chính như nhức đầu phía sau gáy hay trước trán, thường vào buổi sáng, đôi khi kéo dài cả ngày. Kế đến là chóng mặt với cảm giác đi đứng không vững và hơi nặng đầu. Còn mệt gây cảm giác nặng ở ngực và hơi khó thở. Có khi người bệnh yếu liệt tay, chân vài giây đến vài phút. Ngoài ra, người bị cao huyết áp còn bị chảy máu cam tái phát nhiều lần, mỗi lần chảy máu giọt nhanh và nhiều do áp lực máu cao làm vỡ mạch máu nhỏ ở niêm mạc mũi. Nếu cao huyết áp không được phát hiện và chữa trị thì tình trạng chảy máu cam sẽ tái phát nhiều lần.
Tuy nhiên, các triệu chứng này còn gặp trong nhiều bệnh khác, nên mọi người cần lưu ý khi đo huyết áp thấy cao có thể là tăng huyết áp thực sự nhưng một số thực hiện là tăng huyết áp giả tạo. Nếu không xác định được tăng huyết áp giả tạo mà điều trị như cao huyết áp thực sự có thể gây nhiều nguy hiểm cho người bệnh như tình trạng tụt huyết áp, hạ huyết áp tư thế đứng, đây là hiện tượng người đang nằm hoặc ngồi đứng dậy nhanh thấy bị hoa mắt không đứng vững được và bị té ngã đột ngột, có nhiều trường hợp tình trạng té ngã này đã gây chấn thương sọ não... Do vậy khi đo huyết áp tại nhà thấy cao mọi người không nên tự ý dùng thuốc mà phải đến bác sĩ gần nhà khám lại xem có phải là cao huyết áp thực sự hay không.
Nguyên nhân gây tăng huyết áp giả tạo
Hiện tượng cao huyết áp giả tạo thường do có 2 dạng. Thứ nhất là hội chứng áo choàng trắng, nghĩa là tình trạng bệnh nhân có cảm giác hồi hộp, lo lắng lúc đến khám bệnh gặp bác sĩ, điều dưỡng mặc áo choàng trắng làm bệnh nhân xuất hiện tình trạnh hồi hộp, tim đập nhanh gây ra huyết áp tăng lên, có nhiều trường hợp số huyết áp trên có thể tăng cao từ 160 đến 180mmHg nhưng hiếm khi tăng đến 200mmHg. Trong những thực hiện tăng huyết áp giả tạo luôn đi kèm với nhịp tim nhanh, người bệnh có cảm giác hồi hộp, đánh trống ngực... Sau khi trấn an và nghỉ ngơi khoảng 30 phút thì huyết áp và nhịp tim về bình thường. Cũng có nhiều trường hợp phải nghỉ đến vài giờ, số huyết áp trên mới về bình thường. Trong những trường hợp khó khăn hơn nữa phải thực hiện đo huyết áp tại nhà, hay theo dõi huyết áp suốt 24 giờ bằng hệ thống huyết áp holter mới xác định được tăng huyết áp giả tạo.
Ngoài ra, tăng huyết áp còn do xơ cứng động mạch cánh tay làm cho số huyết áp trên đo được cao hơn thực tế. Hiện tượng này có thể gặp ở 10% người già. Trong những trường hợp này, bác sĩ sẽ cho thực hiện một nghiệm pháp có tên là nghiệm pháp Osler để xác định tình trạng tăng huyết áp giả tạo ở người cao tuổi này.
Theo Thạc sĩ – bác sĩ Phan Hữu Phước / Người Lao Động
(Giảng viên Đại học Y Phạm Ngọc Thạch TPHCM)
Bình luận (0)