Bonsai và origami không phải là những thứ mà người Nhật tự nghĩ ra mà họ du nhập từ các nước khác. Các nhà khảo cổ tính rằng con người đã biết chơi cây cảnh từ 6.000 năm trước và nghệ thuật bonsai của Nhật Bản được du nhập từ Trung Quốc. Nhưng khi sang nước Nhật, bonsai mang đậm nét văn hóa, tâm hồn của người Nhật. Nó nhỏ nhắn, tinh khiết, đơn giản chứ không diêm dúa, cầu kỳ như các nơi khác. Các tác phẩm từ origami cũng được thổi vào trong đó văn hóa và tâm hồn nước Nhật: mảnh mai, thanh tú, trang nhã chứ không lòe loẹt, đồ sộ. Trăm năm trước cũng vậy và bây giờ cũng vậy, bonsai và origami là hiện thân cho tâm hồn Nhật.
Kết hợp thế nào?
Tất nhiên chúng ta không thể lấy lá cây bonsai để xếp thành hình theo nghệ thuật origami nhưng chúng ta có thể dùng nghệ thuật origami xếp giấy để thành một cây bonsai. Nhiều người Nhật không tin rằng hai nghệ thuật này có thể kết hợp được. Nếu bạn nói chuyện kết hợp bonsai và origami và thời điểm 10 năm trước, người ta sẽ cho bạn là kẻ khoác lác nhưng vào thời điểm hiện tại, nếu bỏ ra 100 USD bạn có thể sở hữu một cây bonsai bất tử vì lá được xếp bằng giấy rất tinh xảo và chỉ cần bỏ vài chục USD, bạn sẽ mua được một cuốn sách hướng dẫn cách thực hiện việc gấp hoa và lá để tạo thành cây bonsai. Nhưng tôi không đảm bảo rằng sau khi có sách, bạn sẽ gấp chúng giống như thật vì nó còn phụ thuộc vào sự khéo tay của bạn.
Benjamin + Origami = Bengami
Ai là người đã nghĩ ra việc kết hợp bonsai và origami? Không phải một người Nhật mà là một người Mỹ có tên Benjamin John Coleman. Riêng cái tên Benjamin đã gợi cho ta thấy người đàn ông này gốc Do Thái nhưng Benjamin thích người ta gọi ông với cái tên "Bengami" hơn vì nó nghe rất giống với origami, một thứ đã ăn vào máu của ông.
|
|
Benjamin năm nay 47 tuổi và ông bắt đầu “nghiện” origami từ 40 năm trước. Trong dịp mừng Giáng sinh, cha mẹ Benjamin đã tặng con trai một cuốn sách hướng dẫn cách gấp giấy nghệ thuật của người Nhật là “Origami hiện đại” do James Minoru Sakoda viết. Cuốn sách đó giống như một hạt mầm khơi dậy sự sáng tạo của cậu bé Benjamin. Suốt tuổi thơ, trò chơi yêu thích nhất của Benjamin là gấp hình.
Nhớ lại, “Bengami” cho biết: “Việc học xếp hình theo sách rất khó. Xếp hình là làm một tác phẩm 3D trong khi sách chỉ là 2D. May mắn cho các bạn trẻ giờ là tôi có thể hướng dẫn họ qua cách xếp hình trên những đoạn clip”.
Công việc chính của Benjamin sau này cũng liên quan đến giấy, thứ mà ông yêu nhất trong đời. Benjamin là thầy giáo dạy toán cho học sinh từ lớp 6 đến 12. Trong khi dạy học, “Bengami” cũng không quên thú vui thời thơ ấu. Một quyết định khó hiểu được Benjamin đưa ra 6 năm trước là ông quyết định thôi dạy để tập trung sáng tạo với những tờ giấy. Đó là quyết định mà bây giờ ông cho rằng hoàn toàn đúng. Giờ Benjamin vẫn dạy học nhưng không còn bị ám ảnh bởi những con số khô khan và công thức, thay vào đó, ông hướng dẫn mọi người xếp hình.
Một thú vui tao nhã
Benjamin luôn nghĩ việc sáng tạo làm sao để ông có thể gấp những thứ độc đáo, chưa ai làm nhưng thật thân thiết. Dịp may đến vào Giáng sinh 2006, bà chị Benjamin đã tặng ông một cuốn sách về cách gấp hoa bằng giấy. Thế là ý tưởng bonsai + origami đã ra đời. Sau hàng trăm ngày mày mò, thử nghiệm, Benjamin cho ra đời cuốn sách mang tên "Origami Bonsai". Ngày đầu tiên mở triển lãm tại địa phương, thầy giáo về hưu sớm này bán được rất nhiều cây bonsai giấy và điều ông hài lòng nhất là mọi người đều nhận xét: “Tuyệt thật, tại sao nó lại giống thật như thế”. Tiếp đó, Benjamin bán các tác phẩm của ông trên mạng ebay với giá 40 đến 300 USD cây, tùy kích thước.
Tốc độ tạo bonsai giấy của “Bengami” là bao nhiêu? Trong 5 ngày làm việc, ông gấp được 46 tác phẩm với giá trung bình 75 USD và bán sạch chúng trong 3 giờ. Tính ra mỗi ngày, Benjamin kiếm được 700 USD nếu chỉ gấp thủ công kiếm tiền. Nhưng ông còn nhiều nguồn thu khác như bán sách và đi hướng dẫn mọi người gấp origami bonsai. Thật ra, tiền không phải thứ quan trọng với người đàn ông Mỹ này. Điều cơ bản khiến ông vùi đầu vào công việc xếp giấy chỉ là đam mê: “Tôi chẳng thiếu tiền. Khi 22 tuổi, tôi đã làm nghề tay trái là buôn máy tính và chủ một hệ thống cửa hàng. Tôi đã kiếm được rất nhiều tiền từ công việc đó. Thế rồi tôi cũng bán cả cửa hàng chỉ vì mê origami”.
Benjamin rất hãnh diện khi thực hiện giấc mơ ấp ủ thời thơ ấu là tạo ra được một thứ nghệ thuật của riêng ông dựa trên nền tảng là origami. Giờ ông muốn truyền bá thú đam mê của mình cho mọi người: “Đây là một thú vui tao nhã. Nó khơi dậy khả năng sáng tạo của bạn và nó rèn luyện bạn tính kiên trì”.
Khi xem “Bengami” trổ tài trên youtube, người ta phải công nhận những điều ông nói. Sự tỉ mỉ, tập trung của ông thể hiện trên từng nếp gấp. Nhìn Benjamin xếp hình chiếc lá một cách cẩn thận trang trọng cứ như thể ông đang nâng niu chính lá gan, trái tim của mình. Nhưng nếu không làm vậy thì sao có được những cây bonsai bằng giấy sinh động đến từng chiếc lá. Đó chính là origami bonsai đích thực.
Hồ Khuê
Bình luận (0)